'Alles draait om de timing'
In België noemen ze de babbelaar een 'babbelute'
WM
W M~%
mé
34
Het maken van goede
babbelaars vergt veel
tijd en aandacht.
De meeste botersnoep
wordt bedrijfsmatig
geproduceerd.
door Timo van de Kasteele
Mierzoet, glazig, keihard en
goudkleurig. Vroeger wer
den ze door bijna iedere
Zeeuwse huisvrouw gemaakt: de
boterbabbelaars, nog beter bekend
als de Zeeuwse babbelaar. Het
Woordenboek der Zeeuwse Dialec
ten spreekt ook van balletje, blok
je, brokke, kokkiene, kussentje,
spekje of sukerspek. De vertaling
luidt stroopballetje. De smaak van
de babbelaar is het best wanneer
hij net van de plaat komt. En hij
smaakt heel erg lekker 'bie 't twee
de bakje koffie'. Kun je het suiker
klontje daaruit weglaten.
De meeste babbelaars komen te
genwoordig uit de fabriek, maar
op de nachtmarkt in Middelburg,
afgelopen vrijdag, vinden we een
kraam waar de lekkernij nog am
bachtelijk wordt vervaardigd. Bo
ven een kokend hete emulsie van
water, suiker, azijn en boter staat
Lauw Wagenaar van de Walcherse
Dans- en Folklorevereniging Wala-
cra. Hij gaat volledig gekleed in
Walchers kostuum.
Wagenaar is één van de weinigen
die nog babbelaars op de traditio
nele manier maakt. „Het is een
eenvoudig, goedkoop snoepje dat
door iedereen te maken valt. Ook
ten tijde van pure armoede was
dit snoepje populair. Iedereen had
wel suiker en boter in huis."
Tegenwoordig is het snoepje voor
al een lekkernij die doet terugden
ken aan de koffie bij oma. De bab
belaar is een ideaal souvenir om
van vakantie in Zeeland mee naar
huis te nemen. Het zoete kussen
tje is zelfs zo populair dat er aller
lei varianten op worden gemaakt.
Zo zijn er chocolade-, kaneel- en
stroopbabbelaars. Er zijn zelfs bab
Annie Wagenaar achter de kraam op de nachtmarkt in Middelburg.
foto Timo van de Kasteele
belaars waarin fijngebroken pin
da's zijn verwerkt. Wagenaar: „Je
kunt werkelijk alles toevoegen om
een andere smaak te krijgen. Wel
goed opletten bij het maken, het
kookpunt verandert dan wel."
Het maken van een babbelaar is
niet eenvoudig, ook al is het aantal
ingrediënten beperkt. Waar het
om draait is het kookproces. Wa
genaar: „Het is net als met de bo
lus. De ingrediënten van een fa-
brieksbolus en een handgemaakte
bolus kunnen hetzelfde zijn, dat
wil nog niet zeggen dat-ie ook het
zelfde smaakt. Bij de babbelaar is
dat niet anders. Het moment dat
de pan van het vuur gaat, is cru
ciaal. Ben je te vroeg, dan slaan de
babbelaars wit uit en blijven ze
zacht. Ben je te laat, dan verbrandt
de emulsie van suiker en boter on
der je neus. Bij het maken van de
babbelaar draait alles om de ti
ming."
Inmiddels bakt Lauw Wagenaar al
ruim vijfentwintig jaar Zeeuwse
babbelaars. Hij mag zichzelf dan
ook een echte expert noemen. Jaar
lijks doet hij met zijn vrouw tien
tallen markten in Zeeland aan. De
avondmarkt in Middelburg is de
gelegenheid bij uitstek om veel te
verkopen.
'Er gaat veel tijd in zitten.
Met honderd babbelaars
ben je al snel vier uur bezig'
„Wij proberen door de verkoop
van de Zeeuwse Babbelaar de kle
derdrachttraditie in Walcheren in
stand te houden", vertelt Wagen
aar. „Met de opbrengst onderhou
den wij onze kleding. Er gaat al
leen behoorlijk veel tijd inzitten.
Met honderd babbelaars ben je al
snel vier uur bezig."
Het fenomeen babbelaars maken
dreigt wel langzaamaan uit te ster
ven. Door de komst van fabrieks-
babbelaars gaan mensen geen
uren meer in de keuken staan om
snoepjes te maken.
„Mensen hebben tegenwoordig he
lemaal geen tijd meer. Ze komen
thuis van hun werk, gaan sporten'
of tv-kijken. Het leefpatroon is te
genwoordig zo anders dan vroeger.
Tijd voor het maken van babbe
laars past niet meer in dat pa
troon", zegt Wagenaar.
Ambachtelijk gemaakt
Neem 40 gram roomboter, 10
milliliter water, 30 milliliter
azijn en 500 gram suiker.
►- Verhit in (koperen) pan suiker,
water, azijn, boter (foto 1).
Inkoken tot 160°C. Vork in de
hete suiker dopen, daarna in
koud water. Wanneer de suiker
van de vork is te breken, is de
ze voldoende ingekookt.
»- Massa op een koude, met bo
ter ingevette, marmeren of gra
nieten plaat storten (2).
Snel omscheppen (3) tot het
met de handen beetgepakt kan
worden. Dan kunnen smaak
stoffen worden toegevoegd zo
als kaneel, cacao of fijngehakte
pinda's of amandelen.
Van de massa linten trekken
en invouwen (bij circa 70 °C).
In stukjes van 2 cm snijden:
klaar is de echte babbelaar (4).
Een blikje met Zeeuwse babbelaars van de Middelburgse bakker Diesch.
foto Timo van de Kasteele
Het zijn niet de babbelaars
van Lauw Wagenaar die
toeristen aantreffen in de
bekende blikjes die ze overal in
Zeeland kunnen kopen. Om in die
vraag te kunnen voorzien, worden
de babbelaars ook fabrieksmatig ge
produceerd.
Zeer bekend is de firma J.B Diesch
uit Middelburg. Die verkoopt uit
eigen bakkerij en houdt daarmee
ook de traditie hoog. Diesch heeft
het patent op de 'Echte Zeeuwse
Boterbabbelaar'. Ook het ontwerp
van zijn blikjes is traditioneel.
Een andere producent is L.J. Joosse
in Middelburg. Omdat hij de term
van Diesch niet mag gebruiken,
profileert hij zich met de Zeeuwse
Roomboterbabbelaar. In een be-
drijfsloods op het Middelburgse in-
durstiebedrijf Arnestein worden
de blikjes van Joosse gevuJd met
babbelaars uit de Bressiaanse
snoepfabriek Napoleon/Verduijn.
De blikjes van Joosse ogen wat mo
derner dan die van Diesch. Hij
heeft wat meer soorten in zijn as
sortiment, gebruikt wat meer kleu
ren en brengt af en toe nieuwe
soorten op de markt.
Niet alle babbelaars komen overi
gens uit Zeeland. In Oosterhout
staat de snoepfabriek van Rens
Joosen. Die levert alleen buikver
pakkingen van drie kilo aan groot
handels zoals Leklcerland. De
grootste afzet van babbelaars heeft
Joosen in Zuidwest-Nederland
(met name Zeeland) en België.
Daar heet het snoepje een 'babbe
lute'. Omdat de babbelaar een
streekgebonden lekkernij is, is het
voor Rens Joosen een nevenarti
kel. Productieaantallen wil hij niet
noemen, maar naar eigen zeggen
is hij de 'enige grote speler op de
markt van babbelaars'.
Doelstelling is de babbelaar in de
Oosterhoutse fabriek toch zo am
bachtelijk mogelijk te produceren,
volgens oud-Hollands recept met
basterdsuiker en bruine suiker.
