v12
Zaterdag 18 augustus 2007 PZC
Dick Bruna:
van Zwart Beertje naar Nijntje
Hendrik Magdalenus werd hij genoemd,
toen hij op 23 augustus 1927 in Utrecht
was geboren - naar zijn grootvader. Al snel
werd het Dick.
Het joodse gezin Bruna dook de laatste ja
ren van de Tweede Wereldoorlog onder in
Loosdrecht.
In 1946 hield Dick Bruna zijn gymnasium
opleiding voor gezien en ook de teken- en
schilderlessen aan de Rijksacademie in Am
sterdam in 1948 waren maar van korte
duur.
Hij was voorbestemd om in het voetspoor
van zijn grootvader en vader uitgeverij
A.W. Bruna te runnen, maar daar voelde
hij helemaal niets voor, al liep hij nog wel
stages bij uitgeverijen in Londen en Parijs.
Toch zou hij als tekenaar juist doorbreken
met werk voor het familiebedrijf, dat begin
jaren vijftig met de Zwarte Beer
tjes-pocketreeks begon. Daarin versche
nen onder meer de boeken van Havank, Ge
orges Simenon en Leslie ('de Saint') Charte-
ris.
Toen de grote Gerrit Rietveld een keer bij
de uitgeverij langs kwam, zei hij bij het
zien van het ontwerp voor 'de Saint' (een
rond hoofd met een aureooltje): „Jochie,
dat is een mooi vormpje."
Al vanaf het begin was duidelijk dat Dick
Bruna, die ook talloze affiches ontwierp,
een heel eigen tekenstijl had, sober en te
rughoudend, maar altijd kraakhelder.
Naar eigen zeggen was hij, tijdens zijn ver
blijf in Parijs, geïnspireerd geraakt door de
schilderijen van Georges Braque, Fernand
Léger en Henri Matisse. „Vooral Matisse
was een openbaring voor me", zei hij eens,
„maar toch ook Léger, de manier waarop
die kleurvlakken aanbrengt buiten de voor
stelling zelf."
In 1953 trouwde Dick Bruna met Irene. Ze
kregen twee zoons en een dochter.
1977: Dick Bruna leest kinderen voor
uit Nijntje. foto ANP
Het was tijdens een vakantie in 1955 met
hun eerste zoontje Sierk dat Nijntje het le
venslicht zag. In het duin bij hun huisje in
Egmond aan Zee huppelde - tot intens ge
noegen van Sierk - een konijn rond.
's Avonds vertelde Dick Bruna er verhaal
tjes over aan zijn kind; het begin van de
prentenboekenlegende, waarvan het eind
nog lang niet in zicht is.
Zoals Bruna een paar jaar geleden zei, zit
er in Nijntje een hoop van hemzelf. „Nijn
tje probeert altijd aardig te zijn. Je voelt
van haar dat ze iets doet om aardig te zijn.
Dat voel ik in mezelf ook zo. Ik vind het
heel moeilijk om assertief te zijn. Ruzie is
vreselijk."
Tekenen is voor Dick Bruna, ondanks het
vele werk dat uit zijn handen is gekomen,
nooit routine geworden. „Ik heb nooit een
zekere ervaring of handigheid gekregen",
biechtte hij eens op. „Steeds opnieuw is
het alsof ik van mijn leven nog nooit heb
getekend. Als ik dan begin, krijg ik er op
een gegeven moment weer grip op. Ik
moet het steeds opnieuw uitvinden. Dat is
lastig, maar ook ontzettend spannend."
In 2006 werd in Utrecht het Dick Bruna-
huis geopend, waar het werk van de teke
naar permanent te zien is. Het Dick Bruna-
huis is onderdeel van het Centraal Museum
in de Domstad.
De grote wereld
Jong en oud, iedereen kent
Nijntje, het snoezige
konijntje van tekenaar Dick
Bruna. Volgende week, op 23
augustus, wordt de geestelijk
vader van Nijntje 80. In 1955
tekende hij zijn eerste
Nijntje. Inmiddels verovert
Bruna's schepping
wereldwijd miljoenen
kinderharten.
door Fran^oise Ledeboer
foto's GPD/ANP
Toen Nijntje Pluis in 1955 werd
geboren in de duinen van Eg-
mond van Zee, lag in de
schoot der goden verborgen
dat ze wereldwijd fans zou krij
gen. Haar schepper Dick Bruna wordt op
23 augustus 80 jaar. Nijntje blijft eeuwig
jong, en gaat steeds verder weg. Na haar
verovering van Japan en China zette ze in
juni haar eerste stappen in Zuid-Afrika.
„De wereld is voor Nijntje nog héél groot,
ze is nog lang niet uitgereisd", zegt Marja
Kerkhof, directeur van Mercis BV, het be
drijf dat wereldwijd de marketing van Bru
na exploiteert. „Maar het konijntje wordt
nooit zomaar ergens losgelaten."
116 Bruna-titels zijn inmiddels in veertig
talen vertaald. Nijntje is de wereldwijde fa
voriet. De Japanse uitgeverij Fukuinkan
van Dick Bruna's vriend Matsui was een
jaar of dertig geleden de eerste vertaling.
Daarna volgden grote talen als Engels,
Frans en Duits. Recente vertalingen zijn in
het Chinees, Surinaams, Arabisch en
Turks. „Er is ook een Latijnse, een aardig
heidje voor gymnasiasten", vertelt Kerk
hof „We gaan altijd voorzichtig te werk,
we willen zoveel mogelijk zekerheid dat
we in een nieuw land ook écht vaste
grond onder de voeten krijgen."
Toen Kerkhof in 1995 werd gevraagd als di
recteur, maakte Mercis nog. deel uit van
een grotere uitgeverij. Om meer commer
ciële armslag te krijgen, gaf ze er de voor
keur aan zelfstandig te opereren. De los
koppeling van Mercis bleek een gouden
greep.
The Daily Telegraph schatte de merkwaar
de van Nijntje een paar jaar geleden op
300 miljoen dollar. Tot zijn ergernis be
landde tekenaar Bruna - hij is altijd in zijn
Utrechtse eengezinshuis blijven wonen -
in de Quote 500-lijst van rijke Nederlan
ders.
Dat de bijna dertig titels van Nijntje we
reldwijd het best scoren, is ook weten
schappelijk onderzocht. De ontwikkelings
psycholoog Dolf Kohnstamm onderzocht
in de jaren zeventig en begin jaren negen
tig van de vorige eeuw waarom juist Nijn
tje zo'n enorme aantrekkingskracht uitoe
fent. Onmisbaar voor haar charisma zijn
volgens Kohnstamm haar ogen: Nijntje
kijkt de lezers recht aan en dat geeft een ge
voel van écht contact. Ze maakt bovendien
warme gevoelens los omdat ze altijd blij,
onbevangen en lief is.
Kerkhof onderschrijft de observatie van
Kohnstamm, maar stelt vast dat die ook
geldt voor Betje Big, Boris en Barbara en
Snuffie en Bruna's andere scheppingen. Ze
kan er de vinger niet precies op leggen,
maar vermoedt dat het geheim van Nijntje
schuilt in de 'eigenheid' die Bruna haar
meegaf. „Belangrijke ingrediënten daarvan
zijn vermoedelijk ook het kruisje van haar
