V11
PZC Zaterdag 18 augustus 2007
Zuidelijke IJszee
barst van leven
Een van de diersoorten die we
tenschappers ontdekten in de
diepzee rond het Zuidpool
gebied. Naast onbekende
schaaldiertjes werden ook
mariene pissebedden, bor
stelwormen, sponzen,
tweekieppïgen en nemato-
den of aaltjes gevonden.
De Zuidelijke IJszee strekt
zich uit rondom het Antarc
tische continent en heeft
een oppervlakte van onge
veer 200 miljoen vierkante
kilometer. Het diepste punt bevindt zich
in de South Sandwichtrog en bedraagt
maar liefst 8.428 meter.
Randzeeën van deze ijszee zijn de Rosszee,
de Weddellzee, de Amundsenzee, de Bel-
linghausenzee en de Dumont d'Urvillezee.
In de Weddellzee werkt sinds 2001 een in
ternationale groep wetenschappers aan
het ANDEEP-programma. Die naam staat
voor: Antarctic Benthic Deep-Sea Biodiver
sity. Het geeft aan dat het bodemleven op
grote diepte van de Antarctische diepzee
intensief wordt bestudeerd.
ANDEEP wordt gefinancierd door de Duit-
Soutf, s
FALKLAND-
y\ EILANDEN
De diepzee rond het Zuidpoolgebied is nog grotendeels onbekend
terrein. Alle wetenschappelijke expedities hebben zich tot nu toe
moeten beperken tot de kuststreken van Antarctica. Een
internationaal project onderzoekt sinds enkele jaren de fauna in
de grote diepten van de Zuidelijke IJszee. De wetenschappers
vonden er honderden onbekende diersoorten.
door johan Lamoral foto CPD
se regering. Er werkt een vijftigtal onder
zoekers uit tien verschillende landen aan
mee. Het programma heeft een looptijd
van zes jaar. Het onderzoek gebeurt aan
boord van de Duitse ijsbreker Polarstern
van het Alfred Wegener Instituut.
Deze ijsbreker is uitgerust met de modern
ste apparatuur voor wetenschappelijke
doeleinden en opereert jaarlijks drie tot
vier maanden in de Weddellzee. Het on
derzoeksgebied heeft een oppervlakte van
ZUID-AMERIKA
Daviszee
Bellinghausenzée
Amundsenzee
Dumont d'Urvillezee
ruwweg 2.800.000 vierkante kilometer.
Tijdens drie campagnes aan boord van de
Polarstern werden biologische stalen geno
men op diepten van 748 tot 6.348 meter.
Velen denken vaak dat er op deze diepten
geen leven te vinden is en dat de diepzee
een enorme dode en verlaten vlakte is.
In het speciaal voor grote diepten ontwor
pen fuikensysteem van de Polarstern, ont
dekten de wetenschappers echter honder
den vaak nog onbekende schaaldieren, ma
riene pissebedden (grijze schaaldier
tjes), borstelwormen, sponzen,
tweekleppigen (dieren met
twee kleppen zoals mosse
len en oesters) en nemato-
den of aaltjes.
De Weddellzee vormt
een belangrijke bron
van vers, diep water
dat zich over de grote
oceanen verspreidt.
Deze verplaatsing
van grote hoeveelhe
den water werd als
een potentiële migra
tieroute beschouwd,
waarlangs soorten van
de Antarctische conti
nentale rand de diepzee
zouden kunnen kolonise
ren. De onderzoeksresulta
ten tonen echter aan dat de
migratie is opgetreden in bei
de richtingen en dat typische
diepzeevormen bleken voor te komen in
ondiepe wateren en omgekeerd. Voor een
aantal diergroepen werd een duidelijk ver
band aangetoond met leven in andere
oceanen. Maar onderzoekers van de univer
siteit Gent ontdekten dat de meeste soor
ten van diergroepen zoals de aaltjes of ne-
matoden (draad- of rondwormen) uniek
bleken te zijn voor Antarctica.
Een andere merkwaardige ontdekking was
dat veel uit de diepzee gehaalde schaaldie
ren, nog onbekende of onverwachte
bouw- en lichaamsvormen vertoonden.
Vergeleken met hun verwanten uit onze
streken waren sommige echte reuzen en
hadden een lengte tot twaalf centimeter,
waar zij bij ons amper enkele centimeters
haalden. De oorzaak van deze groei dient
in de hoge zuurstofconcentratie van hun
omgeving gezocht te worden.
Het leven in de diepzee is dus extreem rijk
en gediversifieerd. Ook dit leven wordt
echter bedreigd. De onderzoekers aan
boord van de Polarstern ontdekten dat de
huidige opwarming van de aarde tot op
grote diepten gevolgen heeft.
Het Arctische zeeleven onder de dertig me
ter diepte krijgt het zwaar te verduren, ook
al zijn de rechtstreekse effecten van de
uv-straling er nauwelijks merkbaar. De op
warming veroorzaakt een groei van het
aantal ijsbergen. De wetenschappers ont
dekten dat deze soms reusachtige ijsber
gen de bodem van de oceaan tot op grote
diepte kunnen afschaven en dierlijke leef
gemeenschappen volledig kunnen vernieti
gen.
Rond het Antarctische schiereiland is de
gemiddelde jaartemperatuur de afgelopen
vijftig jaar met 2,4 graden Celsius gestegen.
Voor een grenstemperatuur van rond o°C
is dat enorm veel en de gevolgen liegen er
niet om. Volgens de onderzoekers bete
kent het resultaat van het onderzoek dat
wij beter de invloed van de klimaatveran
deringen op onder meer onze voedselke
ten zullen kunnen voorspellen.
