Familie
vraagt om strategie
bejaarde ouders in huis?
Sociale wereld doven
en autisten onderzocht
Stresservaring is deels
genetisch bepaald
Ouders van pubers
moeten grenzen stellen
Invloed op lawaai maakt
herrie beter verteerbaar
PZC Vrijdag 17 augustus 2007 21
sidie wil hij onder meer kijken
naar de rol van boosheid bij zakelij
ke (geld) en morele (waarden en
normen) conflicten. „Ik vermoed
dat mensen bij een conflict over
geld iets eerder geneigd zijn boos
te worden dan wanneer het gaat
om waarden als voor/tegen eutha
nasie of abortus. Die opvattingen
zijn zo verankerd dat het weinig
zin heeft daar boos over te wor
den."
Ook wil hij weten welke rol 'recht
vaardigheid' speelt bij boosheid.
„Hoe rechtvaardiger boosheid bij
anderen overkomt, hoe positiever
het effect op het verloop van een
conflict. Iemand die ingaat tegen
regels of afspraken op het werk of
elders, krijgt minder bijval dan ie
mand die zich in de ogen van an
deren terecht boos om iets
maakt."
Om dit te onderzoeken legt hij
zo'n vijfhonderd managers in het
bedrijfsleven vragenlijsten voor:
wat doet u in situaties waarin een
werknemer boos wordt, hoe ver
loopt het conflict, hoe komt dat?
Daarnaast doet hij experimenteel
onderzoek met circa tweeduizend
psychologiestudenten. Via de com
puter vertellen zij hoe zij omgaan
met 'lastige zaken' en conflicten.
Van Kleef rondde in 2000
zijn studies sociale psycho
logie en organisatiepsycho
logie cum laude af In 2004 promo
veerde hij, ook cum laude, op on
derzoek naar het effect van emo
ties op onderhandelingen. „Vooral
bij zakelijke transacties. Daaruit
bleek dat boosheid niet altijd een
negatief effect hoeft te hebben.
Vooral bij kortdurende verschillen
van inzicht met mensen die je
daarna waarschijnlijk nooit meer
ziet, kan boosheid effect sorteren.
De tegenpartij voelt zich geïntimi
deerd en is geneigd wat meer con
cessies te doen."
Als het goed is, maken mensen in
een conflict snel een soort kosten-
baten-analyse: heb ik straks nog
met deze persoon te maken, wat le
vert boosheid op of wat kost het?
„Boos worden kan ertoe leiden dat
de ander denkt: met die persoon
moet ik rekening houden, dus laat
ik 'm maar zijn zin geven. Iemand
die regelmatig boos wordt, kan
een reputatie krijgen die ervoor
zorgt dat anderen voortaan toe
schietelijker zijn. Dat lijkt op apen-
gedrag. Met intimidatietechnieken
- zichzelf op de borst slaan, herrie
maken - laten zien: ik ben er, hou
rekening met mij. Sommige men
sen gedragen zich ook zo, onder
het mom dat een brutaal mens de
halve wereld heeft."
Boosheid kan ook nutteloos zijn
of averechts werken. Van Kleef:
„Als anderen zich er niets van aan
trekken, er niet over nadenken
of geen tijd hebben om zich daar
mee bezig te houden, heeft boos
heid geen zin. Het werkt zelfs ave
rechts als degene op wie je boos
bent meer macht heeft dan jij.
Neem de boze werknemer die uit
valt tegen zijn chef Vindt de chef
het onterecht dat je boos bent,
dan gaat hij in de contramine. Je
loopt dan de kans dat je in plaats
van salarisverhoging salarisverla
ging krijgt."
Toch is het in woede ontsteken be
grijpelijk, zeker op het werk. „Het
kan effectief zijn, maar ook kwaad
bloed zetten. Mensen kunnen op
wraak zinnen, de boel saboteren,
aan de poten van je stoel gaan za
gen. Het is dus handiger een strate
gie te kiezen, om opportunistisch
te zijn: je boosheid kanaliseren,
het juiste tijdstip kiezen. Zeker op
het werk kun je beter wat voor
zichtiger manoeuvreren."
foto CPD
Dove kinderen en kinderen met
autisme hebben minder toegang
tot de sociale wereld dan andere
kinderen. Wat betekent dat voor
hun emotionele ontwikkeling?
Ontwikkelingspsycholoog Caro-
lien Rieffe gaat het onderzoeken.
„Mijn uitgangspunt is dat kinde
ren emoties grotendeels leren via
hun sociale omgeving", vertelt
Rieffe. „Wanneer mag je boos
zijn? Tegen wie kun je die boos
heid uiten? Dat krijg je al jong
mee van ouders, leraren en andere
kinderen." (Universiteit Leiden)
Dragers van een variant in het gen
ADRA2B (alfa2b-adrenoceptor)
blijken sterk emotioneel gekleurde
gebeurtenissen beter te onthou
den dan mensen met het normale
ADRA2B-gen.
Hierdoor ontwikkelen de dragers
van de genvariant na een traumati
sche ervaring gemakkelijker post
traumatische stress, stelt D. de
Quervain (universiteit Zürich) in
het vakblad Nature Neuroscience
op grond van onderzoek onder
(gezonde) Zwitsers en overleven
den van de burgeroorlog in Rwan
da.
Veel volwassenen zijn vergeten
hoe ingrijpend de puberteit is ge
weest. Dat maakt dat volwassenen
het lastig vinden om met een pu
ber in gesprek te gaan. Volgens
Willem Heuves, universitair do
cent in de klinische psychologie,
moeten ouders beseffen dat pu
bers hen nodig hebben om te be
grijpen dat er grenzen zijn aan ge
drag. Veel pubers rekenen er op
dat ook bij problemen hun ouders
er zijn om grenzen te herstellen
en de schade te beperken. (Psycho-
loog.net)
Wanneer mensen denken invloed
te hebben op geluidsoverlast, erva
ren ze de herrie als minder erg. In
een Leids experiment moesten
twee groepen lezen terwijl ze een
zacht of een hard vliegtuiggeluid
hoorden. De eerste groep werd ver
teld dat de onderzoeker bepaalde
welk geluid ze zouden horen, ter
wijl de tweede groep een voorkeur
mocht opgeven. Bij het harde ge
luid vond de groep die geen voor
keur mocht aangeven dit vervelen
der dan de mensen in de andere
groep. (Psycholoog.net)
kinderen gaan inwonen als ze
hulpbehoevend worden: hooguit
enkele duizenden doen dat. Toch
lijkt er een kentering te komen.
Van de bevolking verwacht 80 pro
cent dat zieke mensen in de toe
komst afhankelijk zijn van familie.
„De kinderen nemen meestal het
initiatief om onder één dak te
gaan wonen. Zij moeten hun
ouders soms overhalen", vertelt
Steenbergen. Bijna 60 procent van
de ouderen wil zijn kinderen niet
tot last zijn. En 18 procent vreest
het gebrek aan privacy.
Dat kinderen overwegen pa
en ma in huis te halen,
heeft te maken met verha
len over pyjamadagen en mensen
die verdrogen in verpleeghuizen.
'Mijn moeder hoeft niet naar zo'n
vreselijk tehuis' en 'Zij hebben ook
voor mij gezorgd', zijn veelgehoor
de argumenten.
„Soms speelt het eigenbelang ook
een rol. Een oppas voor de klein
tjes, iemand die thuis thee zet
voor de middelbare scholieren. Ide
aal", vertelt Kees de Hoog. „Als
mensen niet te veel verschillen in
hun opvattingen over geloof, poli
tiek en opvoeding kan het prima.
Maar pas op: als moeder komt,
loopt ze misschien met een stok.
Als ze echt oud wordt, kan het zor
gen ineens zwaar worden. Het in
huis nemen van ouders heeft dan
grote consequenties voor het dage
lijks leven."
