De oorlog is ook van kinderen
s
Scott Turownog even heftig
BOEKEN KORT
momvm Over hoe het was in
de Japanse kampen in Neder
lands Indië tijdens de Tweede
Wereldoorlog is al heel wat ge
schreven en afgestreden. Fred
Lanzing, die als jongen in zo'n
kamp heeft gezeten, beschrijft
zijn kampjaren als een zorgelo-
ze'soms avontuurlijke tijd. Een
Japanse officier, die overigens
berucht was om zijn wreedhe
den, bekommerde zich zelfs om
hem. 'Het is alsof dat beeld van
de sadistische jappen die zich
dagelijks verlustigen in het ver
nederen en martelen van Hol
landse mannen en vrouwen ge
koesterd wordt. Ik doe daar niet
aan mee', schrijft Lanzing.
20 1 Donderdag 16 augustus 2007 PZC
pPf Fred Lanzing - VoorFredje is het
kamp een paradijs. Augustus,
13,90 euro.
Eigenlijk kun je
niemand vertrouwen. Niet eens
jezelf, zeker niet als je de hoofd
persoon bent in een misdaadro
man als Verblind van Jesse Kel-
lerman. In deze spannende psy
chologische thriller reageert de
vermoeide jonge arts in oplei
ding Jonah Stem op geroep. Een
jonge, gewonde vrouw zit op
haar knieën en smeekt hem om
hulp. Zo'n verzoek kan hij na
tuurlijk niet weigeren. Zo wordt
hij van redder slachtoffer en be
landt hij in een nachtmerrie,
jesse Keilerman - Verblind. Mynx,
15 euro
AIDS-ELLENDE Een nieuwe Hen-
ning Mankell is altijd iets om
naar uit te kijken, zelfs al heeft
Mankell al weer een tijdje af
scheid genomen van zijn held
inspecteur Wallander. Van zijn
boeken zijn er wereldwijd al
meer dan 30 miljoen verkocht.
In Kennedy's brein krijgt een ar
cheologe te horen dat haar zoon
zelfmoord heeft gepleegd. Zij
weigert dat te geloven en volgt
zelf een spoor dat haar via Span
je naar Mozambique voert. Daar
loopt ze aan tegen een meedo
genloze medische industrie, die
geld wil slaan uit de aids-ellen-
de in Afrika.
r^I Henning Mankell - Kennedy's brein.
De Geus, 22,90 euro
Schrijver Jacques Vriens zat door zijn
geboortejaar 1946 al bovenop de
Tweede Wereldoorlog. Hij is er nog
dichter bij gekomen door het schrijven
van zijn nieuwe historische jeugdboek
Oorlogsgeheimen, dat half augustus in
de winkels ligt.
door Adri Gorissen
foto Peter Schols
Eigenlijk werd de oorlog Jacques Vriens
als onderwerp aangereikt door zijn
oudste zoon Boris (36).
„Boris had van jongs af aan net als ik
een bijzondere belangstelling voor geschiede
nis", vertelt de in het Limburgse Gronsveld wo
nende kinderboekenschrijver. „Daarbij ging
zijn interesse vooral uit naar de Tweede We
reldoorlog. Die belangstelling is altijd gebleven
en nadat ik de historische jeugdromans Weg
uit de Peel (1997) en Tien torens diep (2004) had
geschreven, zei hij tegen me: 'Nu is de oorlog
aan de beurt'."
Vriens realiseerde zich meteen dat wanneer hij
dat zou doen, hij zou moeten schrijven over de
oorlogsgebeurtenissen in Zuid-Limburg. Want
uit gesprekken met mensen uit zijn omgeving
had hij al gemerkt dat de oorlog in Zuid-Lim
burg anders was verlopen dan in het westen
van het land. Vriens: „Ik kwam er achter dat er
veel meer was dan de hongerwinter. Hier in
het zuiden bleken de mensen het laatste jaar
van de oorlog vaak in de schuilkelder te heb
ben gezeten vanwege de geallieerde vliegtuigen
die naar het Roergebied vlogen. Als die vliegtui
gen door de Duitsers werden neergehaald, hiel
pen de mensen de piloten te ontsnappen. Op
veel plaatsen waren joodse kinderen onderge
bracht, waarbij als dekmantel werd gedaan als
of het eigen kinderen waren. Bovendien waren
er hier verhoudingsgewijs meer NSB'ers dan el
ders in het land. Allemaal elementen die ik
kon gebruiken."
Net als bij zijn andere historische jeugdboeken
ging hij eerst uitvoerig documenteren wat er
tussen 1940 en 1944 in Zuid-Limburg was ge
beurd. Wat hem daarbij opviel, was dat veel
mensen vertelden dat ze als kind tijdens de oor
log overal buiten werden gehouden.
„De ouders hadden tal van oorlogsgeheimen
voor hun kinderen. Toen besefte ik dat het on
wetend houden van de kinderen het onder
werp moest zijn van mijn boek. Want ik pro
beer altijd te schrijven vanuit het standpunt
Kinderboekenschrijver Jacques Vriens bij de mergelgrotten in zijn woonplaats Gronsveld.
van eën kind. Hoe is het om in een bepaalde si
tuatie te zitten? In dit geval: hoe is het om de
oorlog mee te maken terwijl een heleboel voor
je geheim wordt gehouden?"
Het boek speelt eind 1943, begin 1944 in een
niet nader genoemd dorp in het zuiden van
Limburg. Centraal staat de 11-jarige Tuur Ra
makers, die de oorlog vooral beleeft als een
spannend jongensboek. Tuur weet zich staan
de te houden door zijn vriendschap met
Maartje, een meisje van zijn leeftijd uit IJmui-
den, dat uit veiligheidsoverwegingen bij een
oom en tante op de boerderij woont. Die
vriendschap wordt langzaam maar zeker meer,
en op een gegeven moment vertellen ze elkaar
hun geheimen. Geheimen die alles met de oor
log te maken hebben en die duidelijk maken
dat de oorlog wel degelijk ook van de kinderen
is.
Jacques Vriens vertelt het verhaal van Tuur en
Maartje in een soepele, toegankelijke stijl. Hij
behandelt in Oorlogsgeheimen een groot deel
van de zaken waarmee de mensen in die tijd te
maken kregen, van vriendschap tot verraad,
van leven tot dood. Het meest heeft hij gewor
steld met de vraag hoe hij moest schrijven over
wat er in de concentratiekampen is gebeurd.
Hij doet dat nu op een terughoudende, indirec
te manier. „Eerst was het veel heftiger", stelt
hij, „maar ik heb het versoberd nadat mijn echt
genote en uitgeefster het te erg hadden gevon
den. Het is er echter wel in gebleven, want
Tuur wil natuurlijk wel weten wat er daar ge
beurt."
In het boek laat de schrijver nadrukkelijk zien
dat er in de oorlog niet alleen goed en fout
was, maar dat daar ook wegen tussen waren.
Er komen zowel slechte als goede Duitsers in
voor en de vader van Tuur speelt steeds een
verzoenende en vergevingsgezinde rol en
maakt steeds duidelijk waarom 'foute' dorpsbe
woners doen wat ze doen.
Oorlogsgeheimen heeft Vriens dichter bij die
oorlog gebracht. „Ik ben opgegroeid met een
heel negatief beeld van de Duitsers. Mijn beide
ouders waren fel anti-Duits en lieten dat ook
duidelijk merken. Door het werken aan dit
boek heb ik" geleerd dat je niet zonder nuance
ring naar die Duitsers en naar de oorlog kunt
kijken."
Jacques Vriens - Oorlogsgeheimen. Uitgeverij Van
Holkema Warendorf. 12,95 euro. Het boek ver
schijnt 20 augustus.
door Arno Ruitenbeek
PFI Scott Turow: De grenzen
van de wet. Vertaling J.J.
de Wit. Uitgeverij Lui-
tingh. 9,95 euro.
cott Turow is terug met
De grenzen van de wet,
een bijna even heftige
legal thriller als zijn werelde-
buut uit 1987 De aanklager.
Dat boek werd in 1990 als Pre
sumed Innocent een van de
mooiste verfilmingen van een
legal thriller, met Harrison
Ford als officier van justitie
Sabich die wordt verdacht
van moord. Sabich leidt 20
jaar later het gerechtshof in
Kindle County. Een zware
taak, vooral vanwege de be
dreigingen aan het adres van
rechter George Mason, die
wij nog kennen als strafplei
ter uit Smartengeld.
De afzender van de hatemail
is onbekend, Mason heeft
hem De Fanaat gedoopt. Niet
uitgesloten mag worden dat
de doodsbedreigingen in ver
band staan met het appel in
een verkrachtingszaak, die
naar de letter van de wet ver
jaard is, maar naar de geest er
van rechtvaardigt dat de vier
jonge verrdachten in eerste
aanleg de minimumstraf van
zes jaar cel hebben gekregen.
Want de verwende heertjes
hebben een flink aantal jaren
geleden een bewusteloos
meisje meermalen verkracht
en dat op hardpornografische
wijze op video vastgelegd.
Mason worstelt met het arrest
dat hij moet schrijven. Stukje
bij beetje komt de lezer aan
de weet dat dit knagende ge
weten niets van doen heeft
met de Fanaat-kwestie. Een
uitermate boeiend juridisch
thema, zeer begrijpelijk en
menselijk weergegeven.
Extra pluim voor Turow, om
dat hij bewijst dat 224 pagi
na's op pocketformaat genoeg
zijn voor een compleet ver
haal. De uitgever verdient een
schouderklopje voor de aange
name prijs.
Emily Dickinson: Gedich
ten 2. Vertaald en van
commentaar voorzien
door Peter Verstegen.
Uitgeverij G.A. van Oor
schot 572 pag. 34,95
euro.
I
door Nico de Boer
De mythe dat Emily
Dickinson een excen
trieke en mensenschu
we zonderlinge was is allang
ontzenuwd, maar zij blijft on
uitroeibaar. Dickinson blijft
fascineren. Haarwerk werd
hapsnap vertaald. Peter Ver
stegen, die eerder op lofwaar
dige wijze poëzie vertaalde
van onder anderen Rilke en
Baudelaire, is de eerste die
een royale keuze uit Dickin
sons dichtwerk naar het Ne
derlands heeft overgezet. Ge
dichten 1 verscheen in 2005,
het tweede deel onlangs. Ook
Gedichten 2 bevat prachtige
poëzie van een ernstige, maar
speelse geest. De gedichten
onderscheiden zich door een
verfijnd spel van klank, me
trum en (half)rijm. Ze staan
vol geheimen, die bij nader in
zien toegankelijker zijn dan
gedacht. Aanvankelijk schreef
Dickinson langere, verhalen
de gedichten. Gaandeweg wer
den ze compacter, soms niet
langer dan een kwatrijn.
Exemplarisch voor dit werk is
dat je er alle kanten mee op
kunt. Mede daardoor brengt
het nog steeds zoveel pennen
in beroering. Al kan een ro
yaal oeuvre als dat van Dickin
son niet louter uit hoogtepun
ten bestaan. Verstegen plaatst
de vertaling naast het origi
neel. Hij peutert als een horlo
gemaker het oorspronkelijke
gedicht uit elkaar en zet het
met Zwitsers precisiewerk in
het Nederlands weer in el
kaar. Dat bij vertaalde poëzie
iets van het origineel verloren
gaat, is bijna onvermijdelijk.
Ook het melodieuze Engels
van Dickinson weet Verste
gen in zijn hang naar perfec
tie niet altijd over te brengen.
De dwang om het origineel te
evenaren, levert soms ver
wrongen constructies op.
