Russen
'lenen'
beelden
'Het is eigenlijk tragisch dat de opwarming van de aarde zorgt voor het beschikbaar
komen van meer brandstoffen die zorgen voor juist dat effect.' paieobotanicus Henk Brinkhuis
PZC Donderdag 16 augustus 2007 1 3
de Noordpool te water gelaten. foto Vladimir Tsjistjakov/AP
Twee duikbootjes plantten eer
der deze maand een Russisch
vlaggetje op ruim vier kilometer
diepte op de zeebodem onder de
Noordpool.
De symbolische claim op een
groot gebied onder de ijslaag
was wereldnieuws en de beel
den die de Russen ervan maak
ten gingen de wereld rond.
Daarom kreeg ook de 13-jarige
Waltteri Seretin ze te zien. Di
rect merkte hij dat er iets niet
klopte. Had hij dit niet eerder ge
zien? Dat kon toch niet?
Maar het kon wel. Er waren beel
den gebruikt uit de tien jaar
oude film Titanic met Leonardo
di Caprio in de hoofdrol. En dat
was de Finse schooljongen opge
vallen.
De Russische staatstelevisie had
voor een deel van de reportage
enkele beelden 'geleend' waarop
duikbootjes onder water wer
den getoond. Ze werden eigen
lijk gemaakt voor de Amerikaan
se kaskraker.
Als groot fan van de speelfilm,
herkende Waltteri de beelden.
De duikbootjes zijn schaal
modellen van de boten die ook
in het echt zijn gebruikt. De sce
nes werden in de studio ge
filmd.
Twee weken geleden werd
staatszender Rossia ook al be
trapt op vervalsing van beelden
van een ander nieuwsonder
werp. De Britse krant The Times
werd aangepast om de indruk te
wekken dat de krant een kri
tisch bericht over de in Moskou
in ongenade gevallen zakenmag-
naat Boris Berezovski voorpagi
nanieuws vond. Het eigenlijke
bericht stond op de opiniepagi
na.
alles aan willen doen grote delen
van het gebied in te lijven.
Deze week is een Deense expedi
tie uitgevaren om te onderzoeken
welke claim de Denen, 'eigenaars'
van het aangrenzende Groenland,
kunnen leggen op de schatten van
de Noordpool. De Scandinaviërs:
'Er zijn zaken die suggereren dat
de Noordpool aan Denemarken
toebehoort.'
Eerder deze maand plantten Rus
sen er hun vlag op ruim vier kilo
meter diepte tijdens een expeditie
die nieuwe gegevens verzamelt
voor een Russische claim. 'De
Noordpool is van ons!', zegt Mos
kou.
De Canadezen zijn bezig een nieu
we exploratie te organiseren. Ook
hun premier heeft van zich laten
horen in de woordenstrijd.
Maar hoe rijk aan fossiele brand
stoffen is nu het gebied onder de
dikke ijslaag? Drie jaar geleden on
derzocht de Nederlander Henk
Brinkhuis een deel van de Lomo-
nosov-rug, het kolossale gebergte
diep onder water dat de kem zal
zijn van aanspraken door de Russi
sche Federatie. De paieobotanicus
(oerplantdeskundige) deed met
een internationale groep weten
schappers een boring op 1400 me
ter diepte. „De monsters lieten ge
lijk zien dat de bodem zeer rijk is
geweest aan organisch materiaal.
Omdat er dieper in de grond
meestal genoeg druk is dat materi
aal om te vormen tot olie, ver
wacht ik dat er een enorme hoe
veelheid olie en gas te vinden is."
De stunt van de Russen met hun
vlag en de aankondiging van een
nieuwe claim die te zijner tijd
wordt ingediend bij de Verenigde
Naties, zorgden voor veel publici
teit. Maar waarom deden ze dat
nou precies? Wat valt er voor de
Russen halen? Ofschoon nog bijna
'Die Russische vlag was
vooral een gebaar was voor
binnenlandse consumptie'
niemand het over concrete hoe
veelheden heeft, wil Brinkhuis
wel een voorspelling doen. „Ik
denk dat het gaat om meer dan
duizend gigaton olie. Dat is een 1
met zestien nullen. Meer dan de
huidige voorraden van Rusland en
Saudi-Arabië samen."
De schatkamer van de Noordpool
zit wel behoorlijk diep: vanaf de
zeespiegel gaat het om minstens
drie tot vier kilometer. Hetgeen de
winning zeer moeilijk zal maken.
De vijf landen die grenzen aan het
gebied (de Verenigde Staten en
Noorwegen horen daar ook bij) zit- -
ten daar niet mee. Zij zullen al de
komende jaren met argusogen
naar elkaar loeren als er aanspra
ken worden neergelegd bij een
VN-commissie die grenzen op zee
bepaalt. De vraag waar straks alles
om draait, is of er redenen kun
nen zijn waarom de landen hun
economische grens op zee van de
gebruikelijke 370 kilometer buiten
de kustlijn kunnen uitbreiden met
een veelvoud daarvan.
De totale Russische claim meet
een gebied van 1,2 miljoen vierkan
te kilometer, ofwel 30 keer de op
pervlakte van Nederland. „De Rus
sen probeerden het al in 2001 te
claimen", zegt Alex Oude Elferink,
zeerechtdeskundige verbonden
aan de Universiteit Utrecht. „Maar
de commissie wees dat af Ze zul
len nu, op basis van die onder-
zoeksexpeditie met die vlag, nieu
we argumenten aangedragen waar
om zij vinden dan de Lomonos-
ov-rug een voortzetting is van hun
continentaal plateau."
Als er sprake is van een relatief on
diep stuk zee dat zich tot ver bui
ten hun kustlijn voortzet, dan mo
gen landen het rekenen tot gebied
dat economisch bij hen hoort. Tot
hun deel van een continentaal pla
teau. „Dat kan dus meer zijn dan
de 370 kilometer waar alle naties
recht op hebben", zegt Oude Elfe
rink. „Maar in het geval van dat ge
bergte onder de Noordpool ben ik
wel heel benieuwd hoe de Russen
dat aan zichzelf denken te koppe
len. Het is een wezenlijk andere
claim dan alle claims die in andere
gevallen zijn toegewezen."
Als de commissie positief beslist
voor de Russen, hebben ook De
nen en Canadezen sterke papie
ren, omdat de Lomonosov-rug in
De winning van olie bij de
Noordpool zal nog heel lang
op zich laten wachten
hun richting doorloopt. Oude Elfe
rink neemt de claims serieus,
maar verwacht niet dat het met de
verdeling van de zeebodem zo'n
vaart zal lopen. „Ik denk dat die
Russische vlag in de diepte vooral
een gebaar was voor binnenlandse
consumptie. Een nieuwe beoorde
ling van de VN-commissie van de
Russische claim komt pas in 2010."
De winning van olie in zo'n onher
bergzaam gebied als de Noordpool
zal in ieder geval nog veel langer
op zich laten wachten. Shell wil
zelfs geen uitspraken doen over
een mogelijke termijn. Woordvoer
der Wim van de Wiel: „Dat zou
pure speculatie zijn. We zijn nu be
zig met een project dat er een
bééje op lijkt, bij het Russische
Sachalin. Hoewel het daar veel on
dieper is, kunnen we 's winters bij
voorbeeld niet boren omdat er
door het ijs geen scheepvaart mo
gelijk is om olie af te voeren."
Shell maakt wel steeds meer win-
ningsputten onder water, zodat er
geen olieplatform nodig is, maar
dan nog zijn de dieptes bij de
Noordpool een probleem. Van de
Wiel: „Vanaf een ondiepe zeebo
dem komen we nu nog maar tot
twee kilometer. Dat moeten er op
de Noordpool drie tot vijf worden.
Voorlopig onmogelijk."
Volgens Henk Brinkhuis zal het
binnen de vijftig jaar wél kunnen.
Zelfs eerder, als de prijs van olie
verder stijgt. De bereikbaarheid
van de gebieden zal ook beter wor
den, doordat het broeikaseffect er
toe leidt dat er minder ijs is en er
betere aanvoerroutes zullen zijn.
Eigenlijk wel tragisch, vindt Brink
huis. „Dat de opwarming van de
aarde zorgt voor het beschikbaar
komen van meer brandstoffen die
zorgen voor juist dat effect."
