Lot van een held is ongewis
Geheugen
thema bij
filmfestival
Nederland
naar Veere
Expositie Nieuwe Kerk
in Amsterdam belicht
roem en verguizing.
P2C Vrijdag 10 augustus 2007 35
De expositie Held omvat onder meer een foto van Pim Fortuyn (1948-2002) tijdens het 'taartincident' in maart 2002.
foto Robin Utrecht/ANP
VLISSINGEN - Film by the Sea wijdt
dinsdag 18 september een speciaal
programma aan geheugen en her
innering. Onderdeel daarvan is de
Nederlandse première van Away
from her, het regiedebuut van de
Canadese actrice Sarah Polley. Na
afloop daarvan is een debat onder
leiding van schrijfster Connie Pal
men, met Christine van Broeckho-
ven, Douwe Draaisme en Remco
Campert
Sarah Polley bewerkte een kort ver
haal van Alice Munro tot Away
from her. Dat gaat over Fiona, die
vanwege de ziekte van Alzheimer
niet meer thuis kan blijven. Grant,
met wie ze al veertig jaar ge
trouwd is, kan haar opname moei
lijk verwerken.
De film begint om 19.00 uur, om
21.30 uur gevolgd door een discus
sie met twee deskundigen op dit
gebied. Christine van Broeckho-
ven (komende zondag te zien in
Zomergasten) geldt als een interna
tionale autoriteit in het onderzoek
naar onder meer Alzheimer en de
mentie. Douwe Draaisma, buiten
gewoon hoogleraar in Groningen,
publiceerde in 2001 Waarom het le
ven sneller gaat als je ouder wordt.
Schrijver Remco Campert draagt
passende tekstfragmenten voor.
door Fran^oise Ledeboer
AMSTERDAM - Op de expositie Held
in de Nieuwe Kerk in Amsterdam
hangt een portret van koningin
Wilhelmina dat zwaar is bescha
digd met messen. Schande! Wilhel
mina was toch een heldin? De ex
positie laat zien hoe Nederlanders
hun helden vereren en vereerden.
En niet zelden later weer dump
ten op de mestvaalt van de geschie
denis, een lot dat ook een Oranje
vorst kan treffen.
Gastheer Nieuwe Kerk gaf Rijks
museum-conservator Gijs van der
Ham de kans de eeuwenoude
vlecht van Jacoba van Beieren, een
jasje van Hugo de Groot en de bril
van Johan van Oldenbarneveldt
uit het depot te halen. Maar hij
wil ook aantonen dat heldenvere
ring én -verguizing van alle tijden
is. Hij illustreert dat met 'recente'
spullen zoals voetbalschoenen van
Mark van Bommel, relikwieën van
Johan Cruijff, het Madame Tus-
saud-beeld van Ali B en een toet
senbord met foto van Marco Borsa-
to.
De bezoekers lopen de kerk in
door een triomfpoort met lauwer
krans waaraan linten hangen in de
Nederlandse driekleur. Hoog bo
ven de poort is een enorm scherm
aangebracht, waarop filmfragmen
ten van helden uit heden en verle
den zijn te zien. Onder toejuichin
gen van - meestal - uitzinnige mas
sa's trekken de Canadese bevrij
ders, de Beatles, de Europese voet
balkampioenen van 1988, Frans
Bauer, Olympische sporters, Idols
Jim en Jamai, Willem-Alexander
en Maxima en Mandela aan het
oog voorbij in een heerlijke selec
tie nostalgie.
De beker die de Oranjehelden in
1988 mee naar huis namen, wacht
elders in een vitrine. Het is een ob
ject dat schamel afsteekt bij het
prachtige zilver dat andere helden
ten geschenke kregen. Nep? Hoe
Nederlanders de reputatie hebben
gekregen niet van helden te hou
den en het beter te vinden het
hoofd niet boven het maaiveld uit
te steken, is op deze expositie een
raadsel.
Alleen al de eeuwenlange verering
van Michiel de Ruyter toont het te
gendeel. In de rijk gevulde vitrine
bij zijn praalgraf in de Nieuwe
Kerk hangt een affiche uit 1942,
waaruit blijkt dat ook de natio-
naal-socialisten de admiraal als
held annexeerden. Het Departe
ment van Volksvoorlichting en
Kunsten organiseerde dat jaar een
tentoonstelling in het Rijksmu
seum, waarin De Ruyter als Ger
maanse held werd vereerd omdat
hij in de Gouden Eeuw meer dan
eens de Engelsen op de knieën
dwong.
Naast de gebruikelijke stroom bor
den, postzegels, schilderijen, pren
ten en heldendichten, is ook een
plaatsje ingeruimd voor cartoonist
Ruben Oppenheimer. Hij verbeeld
de premier Balkenende in de NRC
van 14 augustus 2005 vilein als een
mislukte De Ruyter, waarbij hij
het monumentale portret van Fer
dinand Bol uit de Gouden Eeuw
als uitgangspunt nam.
Zijn voorganger Willem Drees
(1886-1988) bereikte door zijn so
ciale wetgeving voor ouderen een
zodanige heldenstatus, dat met ge
mak een hele vitrine met eerbewij
zen kon worden gevuld. Er ligt on
der meer een brief waarin de 'Alge-
meene Bond van Ouden van Da
gen' hem uitriep tot 'Vader der
Ouden van Dagen' en een portret
in schelpen. Vadertje Drees kijkt
uit op T-shirts met de gezichten
van helden als Che Guevara, Kurt
Cobain en Jimi Hendrix. In dezelf
de rij hangt een foto van de borst
kas van Antoine Veltman. Om
ringd door borstharen kijken de ge
tatoeëerde hoofden van Herman
Brood en Elvis Presley de kerk in.
Uit de collectie van het Meertens
Instituut komen huldeblijken en
'Het is een raadsel waarom
wij de reputatie hebben niet
van helden te houden'
uitingen van verdriet van bewon
deraars van Pim Fortuyn. In de vi
trine onder een foto van Fortuyn
die net door een taart is getroffen,
hangt het gedicht dat Rob voor
'Pimmetje' schreef:
Onze tranen tezamen
die door bundeling een waterval creë
ren
zullen de wereld redden.
En er ligt een kei met de inscrip
tie: 'Pim je bent een kei!' Held van
velen Fortuyn (1948-2002) kijkt
uit op de gevilde lijken van Johan
en Cornelis de Witt, aan wier
macht in 1672 abrupt een eind
kwam.
Het anonieme officiële portret van
koningin Wilhelmina uit 1948 dat
in het gebouw van het Nederland
se Hoge Commissariaat in Jakarta
hing, werd in i960 door Indonesi
sche studenten met messen ver
nield. Aanleiding was de Neder
landse weigering Nieuw-Guinea
over te dragen. Het schilderij werd
nooit gerestaureerd en is met zijn
diepe sneden een van de mooie
voorbeelden van de vergankelijk
heid van heldendom.
Linda de Mol is met een collage
van covers van haar tijdschrift ook
in de Nieuwe Kerk aanwezig. Hoe
zal het haar over een eeuw zijn ver
gaan?
Igl De expositie 'Held' in de Nieuwe
Kerk (Dam, Amsterdam) duurt tot
en met 11 november.
Openingstijden: dagelijks van 10.00
tot 18.00 uur; elke donderdag in
september en oktober tot 22.00
uur.
Voor meer informatie: www.nieuwe-
kerk.nl.
Zeeuwse topstukken
De tentoonstelling Held is geor
ganiseerd naar aanleiding van
het 400e geboortejaar van een
van de grootste helden uit de
Nederlandse en Zeeuwse ge
schiedenis: Michiel de Ruyter.
»- Het Zeeuws Museum heeft
twee belangrijke stukken uitge
leend voor deze expositie.
»- Het gaat om het wandtapijt
met daarop de afbeelding van
Willem van Oranje en een por
tret van Michiel de Ruyter, ge
maakt door de zeventiende-
eeuwse schilder Ferdinand Bol.
Het schilderij wordt samen
met drie andere portretten van
Bol getoond.
VEERE - Het Jeugdorkest Neder
land verzorgt vanavond een con
cert in de Grote Kerk in Veere, bij
Muziekpodium Zeeland. Het
speelt onder leiding van dirigent
Jurjen Hempel klassiek en mo
dern-klassiek werk, met violist
Daniel Rowland als solist. Het op
treden begint om 20.00 uur. Op
het programma staan drie werken:
Vioolconcert in D op. 35 van Tsjaiko-
vski, De vuurvogel, suite van Stra
vinsky en Just numbers, dancing
van Klaas de Vries. (1944), die in
Terneuzen is geboren.
Solist Daniel Rowland (1972) is af-
komstig uit Groot-Brittannië maar
heeft een nauwe band met Neder
land, doordat hij bij Davina van
Wely en Viktor Liberman aan het
Conservatorium van Amsterdam
heeft gestudeerd. Sindsdien heeft
hij een veelzijdige carrière ontwik
keld als solist, kamermusicus en or
kestleider.
Zondag is er opnieuw een concert
bij Muziekpodium Zeeland van
jong talent. Het gaat om de 26-jari-
ge pianist Antal Sporck. Hij is een
zoon van een pianistenechtpaar
en speelde al op zijn vijfde piano,
viool en trompet. Op jonge leeftijd
begon hij ook met componeren.
Toen hij twaalf jaar was, werden
zijn eerste werken uitgevoerd.
In Veere combineert Sporck werk
van grote klassieke namen (Balla
den op. 10 van Brahms en Sonate in
E op. tog van Beethoven) met
werk van hedendaagse Britse com
ponisten (Shadowlines van George
Benjamin en Variations op. 24 van
Oliver Knussen). Aanvang: 15.30
uur.
