erleefde het inferno van 1976
Hoe blus
je een
bosbrand?
Militair komt
om bij blussen
Vuur Dubrovnik
onder controle
In het begin zei ik nog tegen mijn collega: 'Ach een bosbrandje'.
Theo Spaan, bosarbeider
PZC Dinsdag 7 augustus 2007 1 1
ken." Vaak is er sprake van opzet.
„Langs de mediterrane kust worden
branden soms expres aangestoken
in opdracht van projectontwikke
laars die hotels en woningen willen
bouwen."
Hoe vaak dat gebeurt is onbekend.
„Alleen de oorzaak van grote bos
branden wordt onderzocht en die is
vaak niet meer te achterhalen", zegt
Barbosa.
En dan is de soort vegetatie in de
landen rond de Middellandse Zee
ook nog een nadeel. Nabuurs: „De
olie in de eucalyptusboom brandt
goed, net als de harsen in de den
nenbomen."
De branden kunnen voor grote el
lende zorgen, zeker als de vlammen
bewoonde gebieden bereiken. Het
kan decennia duren voordat er
weer een bos van redelijke omvang
is ontstaan. „Zeker als de weersom
standigheden extreem blijven kan
het tientallen jaren duren voordat
er weer wat substantieels groeit.
Dan duurt het zo too tot 150 jaar
voordat het bos weer is zoals het
was voor de brand. Bodemerosie en
verwoesting liggen dan op de loer."
Maar los van alle ellende die deze
branden veroorzaken, kunnen die
ook voordelen hebben. „Als de om
vang maar niet te groot is, is een
brand goed voor de dynamiek in
een bos. Verjonging krijgt dan een
goede kans, waardoor er nieuwe
soorten bij komen. Dieren vinden
wel in naastgelegen gebieden een
plek", zegt Nabuurs. Sommige
boomsoorten gedijen juist goed op
de verschroeide bodem. Voor ande
re is brand zelfs een voorwaarde
van bestaan. „Zaden van bijvoor
beeld de parasolden hebben juist
hitte nodig om te kunnen ontkie
men", aldus Nabuurs.
De bosbranden waar Nederland de
laatste jaren mee te kampen had,
hebben meer voor- dan nadelen.
De laatste echt grote bosbrand
foto Pedro Costa/EPA
woedde in 1976 op de Veluwe. Dat
het zo lang geleden is, is te danken
aan de alertheid van de bosbeheer-
ders en brandweer, maar ook aan
de samenstelling van onze bossen.
Dennen maken steeds meer plaats
voor loofbomen, die minder snel
branden. Oude bomen branden
minder goed dan jonge.„Veel van
ons bos is zo'n honderd jaar oud",
vertelt Nabuurs. „Rond 1900 zijn
veel heidevelden beplant met voor
al dennen. In de jaren veertig en
vijftig van de vorige eeuw kende
ons land dan ook relatief veel bran
den, toen de bomen nog jong wa
ren."
tare natuur verloren. „Alles was
weg", weet Spaan. „Het was de
tweede, droge zomer op rij. We had
den een aantal jaren eerder stor
men gehad, waarna we in het ge
bied dennen hadden aangeplant.
Eén zuchtje wind en al dat jonge
spul had in de brand geen enkele
kans. Vooral door al dat dennen
hout kon het vuur zich razendsnel
verspreiden."
Slechts één beuk overleefde het in
ferno. „Daar zijn we heel zuinig
op", zegt Bart Lichtenberg, gebieds-
manager Bos en Parken bij de ge
meente Arnhem. Zelf was hij er in
de warme zomer van 1976 niet bij.
„Ik was zes jaar en woonde nog niet
in Arnhem." Maar de verhalen kent
hij.
„Ik kan me ook een foto herinneren
van de toenmalig faunabeheerder
die een ree in zijn armen draagt.
Het was een van de weinige reeën
die het vuur had overleefd. Volgens
mij heeft hij het dier zelf nog groot
gebracht."
De fauna heeft zich in ruim dertig
jaar volledig hersteld. Er zijn das
sen, reeën en veel vossen. De flora
heeft na een ingrijpende bosbrand
aanzienlijk meer tijd nodig.
„Het getroffen gebied begint nu
weer aantrekkelijk te worden", zegt
Lichtenberg. ,Je kunt zien dat het
nog een jong bos is. In Nederland
hebben we een wet die bepaalt dat
als een bosgebied van een bepaalde
grootte ineens kaal wordt, je móet
aanplanten. Dat is hier ook ge
beurd. Lange tijd is het daardoor
een nogal saai dennengebied ge
weest. In Nederland wordt nog
vaak gedacht: wat bos was, moet
ook weer bos worden. Nederlan
ders willen grote bomen, geen klein
prutswerk. Grasland wordt onder
schat. Nu is het hier weer een stuk
gevarieerder. De heide staat in
bloei. Echt heel mooi."
Volgens Lichtenberg is het 'hele
maal niet erg' als brand, zij het op
kleine schaal, een bosgebied treft.
„Dat kan zelfs goed zijn voor de va
riatie."
Wat Lichtenberg betreft was het
voor de afwisseling van vegetatie in
1976 verstandig geweest om niet te
herplanten. „Als je de boel de boel
had gelaten, was er uiteindelijk
meer variatie ontstaan, met meer
boomsoorten en minder dennen
die allemaal keurig op een rijtje
staan."
„Bij het blussen van een bosbrand
zijn er twee vragen: waar brandt
het en hoe krijg ik daar voldoende
bluswater?" zegt J. Slakhorst, van
de hulpverlening Gelderland Mid
den. Zijn korps is gespecialiseerd
in bosbranden omdat het een deel
van de Veluwe onder zijn hoede
heeft. „In het bos zijn geen straat
namen, dus als een melding bin
nenkomt, neemt een verkennings
vliegtuig eerst poolshoogte. Die
geeft de coördinaten door waarna
twee terreinauto's een snelle ver
kenning uitvoeren. Via gps kun
nen we de blusvoertuigen bij de
brand brengen."
Het tweede probleem is het blus
water. De brandweer heeftt alle
waterwinpunten op de Veluwe in
kaart gebracht. Daarnaast zijn er
bluswagens die vijf- tot tiendui
zend liter water mee kunnen ne
men. Ook kunnen boeren worden
opgeroepen om met giertanks
(10.000 liter) water tebrengen. De
luchtmacht houdt bij droogte
twee blushelikopers stand-by.
De strategie om een bosbrand aan
te pakken is 'niet op de kop, maar
op de flanken'. „Aan de kop van
een brand heb je te veel last van
rook. Bovendien kan het vuur zo
snel om zich heen grijpen dat je
geen tijd meer hebt om weg te ko
men. Door het vuur aan de flan
ken aan te pakken, maak je de
brandende strook steeds smaller."
ROME - Een Italiaanse man is giste
ren om het leven gekomen bij de
bestrijding van een bosbrand in de
regio Calabrië.
De 21-jarige militair woont in de
regio waar de brand woedde. Hij
was met verlof De man was sa
men met enkele familieleden de
brandweer te hulp geschoten.
Zijn verkoolde lichaam werd gister
middag gevonden, aldus Italiaanse
media.
Op verschillende plaatsen in Italië
woeden (weer) bosbranden.
ZACREB - Een grote bosbrand die
de Kroatische kustplaats Dubrov
nik bedreigde, is bedwongen. De
brandweer heeft in de nacht van
zondag op maandag de vijftien ki
lometer lange vuurzee grotendeels
weten te blussen nadat de harde
wind van de afgelopen dagen was
gaan liggen. Slechts op enkele plek
ken woeden nog branden, meld
den Kroatische media gisteren.
De burgemeester van Dubrovnik
had zondagavond de noodtoe
stand uitgeroepen nadat het vuur
de buitenwijken van de stad, die
op de Unesco-Werelderfgoedlijst
staat, had bereikt.
