Ziek van
verlangen
naar
A: a
ül
Chronische rugklachten beginnen vaak met spit
361 Maandag 6 augustus 2007 PZC
land: het weer is goed, het eten te verdragen, de taal
minder moeilijk dan gedacht en toch knaagt er iets.
Heimwee. Deze 'huispijn' kan allerlei vormen aannemen
l.Oy op
door Patricia van der Zalm
'fSto'GPD f
-
■y:
Het verlaten van huis en
haard, het achterlaten
van de vertrouwde om
geving en het doorbre
ken van de alledaagse routine kan
leiden tot het gevoel dat je de con
trole verliest. Ook tijdens vakantie.
De taal is anders, je kent er nie
mand, alles en iedereen is je onbe
kend. „Sommige mensen kunnen
daar gewoon niet tegen," zegt Ad
Vingerhoets, bijzonder hoogleraar
gezondheidspsychologie aan de
Universiteit van Tilburg.
Wat er dan gebeurt, kan variëren
van slecht eten en slapen, luste
loosheid, piekeren, neerslachtig
heid, je terugtrekken en het niet
naar je zin hebben, tot huilen, va
ge pijnen en zelfs hoge koorts en
braken. „Heimwee heeft veel weg
van een soort rouwproces of van
verliefdheid", zegt Vingerhoets.
„Ook dan slaap je slecht en ver
lang je obsessief naar die vertrouw
de maar afwezige persoon."
Sinds zijn zoontje vroeger tijdens
logeerpartijen en voetbalkampen
H
last leek te hebben van heimwee,
is Vingerhoets zich in dit verschijn
sel gaan verdiepen. Er bleek wei
nig over bekend, en nog steeds is
heimwee maar mondjesmaat we
tenschappelijk onderzocht. „Zelfs
in de Verenigde Staten met zijn
'summer camps'. Heimwee is daar
iets voor kinderen. Over heimwee
bij volwassenen wordt een beetje
lacherig gedaan."
Studentenpsycholoog C. Filippo
van de Rijksuniversiteit Leiden be
cijferde vijfjaar geleden na een in
tern onderzoekje dat circa de helft
van de verhuisde studenten wel
eens last had van heimwee. Bij vijf
procent nam het zulke ernstige
vormen aan dat het hun dagelijks
leven en presteren nadelig beïn
vloedde.
In de dikke Van Dale wordt heim
wee omschreven als 'het verlangen
naar de geboortegrond of naar
huis bij verwijderd zijn daarvan,
dat zo sterk kan zijn dat het als
een ziekte is'. Vingerhoets onder
scheidt 'katten- en hondenheim-
4
Ips i
lite
Wil
wmm.
i ia
wee', ofwel heimwee naar
huis/spullen/omgeving, en heim
wee naar mensen. Hoe vaak beide
soorten heimwee in de algemene
bevolking voorkomen en bij wie -
kinderen én volwassenen - is nau
welijks bekend.
„Het is geen officiële ziekte, van
daar", zegt Vingerhoets. „In de
DSM IV (Diagnostic and Statistical
Manual of Mental Disorders, het
handboek voor de classificatie van
psychiatrische ziekten - red) wordt
het niet genoemd. Het komt nog
het dichtst in de buurt van een
'aanpassingsstoornis' of reactieve
depressie. Heimwee kan ontstaan
in die gevallen waarin je - tijdelijk
- moet breken met een vertrouw
de situatie en je moet aanpassen
aan een nieuwe. Soms hebben
mensen daar moeite mee. Zij heb
ben het gevoel dat ze de controle
kwijt zijn. Dat is een stressfactor."
Het ligt voor de hand, zegt hij, dat
sommige mensen een wat grotere
kans hebben om heimwee te krij
gen. Mensen die verlegen zijn, wei
nig zelfwaardering hebben, sociaal
minder vaardig zijn, een grote be
hoefte hebben aan sociale steun
en aan vaste structuren, bijvoor
beeld. „Maar omdat er nauwelijks
onderzoek naar is gedaan, is het
moeilijk te zeggen wat nu precies
de relatie is tussen deze persoons
kenmerken en heimwee. Mis
schien is er wel een andere factor,
bijvoorbeeld een aangeboren per
soonlijkheidsstrek, die de verlegen
heid en de heimwee kan verkla-
Hoe weet je nu of dat nare
gevoel op de camping in
Italië heimwee is? Kijk
naar de symptomen, zegt Vinger
hoets. „Slecht eten en slapen, luste
loos gevoel, piekeren, zelfs niet
naar het toilet kunnen? Heel graag
naar huis willen en niet kunnen
genieten? Dan is er waarschijnlijk
sprake van heimwee."
Maar hoe geef je dat toe, als rond
reizende student of als volwassen
man of vrouw? Heimwee is im
mers 'kinderachtig'. „Leer te begrij
pen wat het is, probeer het te be
schrijven en stop het niet weg. Ik
heb het idee dat vrouwen er meer
last van hebben dan mannen.
Maar misschien zijn zij ook eerder
bereid om het toe te geven en
doen mannen zich vaak stoerder
voor dan zij in werkelijkheid zijn.
En doe er bij kinderen met heim
wee vooral niet lacherig over. Dat
maakt het alleen maar erger. Be
grip tonen, afleiding zoeken en
wat vertrouwde spullen van thuis
meenemen werkt beter."
Communicatie met thuis - via
gsm of e-mail - kan ook helpen. Al
zal het soms de heimwee juist ver
sterken.
„Het is lastig als je echt aan je ver
trouwde omgeving gebonden
bent. Ik heb wel eens gehoord van
iemand die 's ochtends bij het op
staan gewoon de toren van zijn
dorp wilde kunnen zien. Dan was
alles goed. Die persoon heeft dus
een probleem als hij van huis weg
is."
Pijn in het onderste deel van
de rug is -na hoofdpijn- de
meest voorkomende
gezondheidsklacht.
door Harm Harkema
Driekwart van de bevol
king heeft volgens cij
fers het het Rijksinsti
tuut voor milieuhygiëne
wel eens zogeheten lagerugklach-
ten. Bij zo'n 2, 4 miljoen mensen
houdt de pijn langer dan drie
maanden aan.
Wie naar de huisarts gaat, wordt
meestal niet veel wijzer. Die zal de
patiënt wat vragen stellen en bewe
gingen laten maken en in negen
van de tien gevallen concluderen
dat het om a-specifieke klachten
gaat. Maar geen nood, zegt de huis
arts met de richtlijn van het Neder
lands huisartsen Genootschap in
de hand tegen de patiënt. „Uit on
derzoek blijkt dat de klachten in
acht van de tien gevallen binnen
drie weken vanzelf verdwijnen.
Ondertussen moet u zoveel moge
lijk blijven bewegen."
En inderdaad, dat klopt. Wel sneu
voor de twee van de tien, bij wie
de klachten aanhouden. Boven
dien, wie wel eens last van de rug
heeft gehad, moet er rekening mee
houden dat de klachten weer te
rugkeren. En daarna nog eens.
Dan heeft men 'een zwakke rug',
en blijft het kwakkelen. De Bra
bantse arts en manueel geneeskun
dige dr. Leo van Deursen wil pa
tiënten met lage rugklachten een
hart onder de riem steken met
zijn boek Over rugklachten gespro
ken, Wat heeft u eigenlijk? Van
Deursenvindt dat er veel te weinig
onderzoek plaatsheeft naar de oor
zaak van lage rugklachten. Het
lijkt er op, schrijft hij, dat de ge
neeskunde zich erbij heeft neerge
legd dat in negen van de tien geval
len geen diagnose is te stellen.
Het aardige van Van Deursens
boek is dat hij enerzijds een groot
ontzag heeft voor wetenschappelij
ke feiten. Maar omdat die er op
het gebied van lage rugklachten zo
weinig zijn, en omdat hij dertig
jaar praktijkervaring met patiën
ten heeft, durft hij anderzijds ook
buiten de wetenschappelijke pa
den te treden en aannemelijk te
speculeren.
Verreweg de meeste a-specifieke
rugklachten komen voort uit disco-
pathie, een beschadigde tussenwer
velschijf, is Van Deursen overtui
ging. Vaak uit zo'n beschadiging
zich in spit. Over de oorzaak daar
van wordt in kringen van rugdes
kundigen nog volop gestudeerd, al
dus Van Deursen, „maar ik houd
het hierbij op een verstuiking of
een scheurtje in de wand van de
tussenwervelschijf"
Spit is vaak het begin van het treu
rige vervolgverhaal dat een patiënt
met chronische rugklachten te ver
tellen heeft. Spit begint meestal op
jongvolwassen leeftijd, zo tussen
de 15 en 25 jaar, wanneer men zich
aan iets zwaars vertilt. Later ziet
men de kwaal steeds gemakkelij
ker en vaker terugkeren: de scheur
tjes in de tussenwervelschijf ver
wijden zich.
Soms scheurt de wand van zo'n
tussenwervelschijf helemaal door
en kan het binnenste van de schijf
naar buiten komen. Beschadigin
gen van tussenwervelschijven zijn
onherstelbaar en dienen zo snel
mogelijk te worden aangepakt om
verergering te voorkomen. Hoe?
Door te bewegen, ondanks de rug
pijn. Fietsen.bijvoorbeeld. In tien
tallen hoofdstukken legt Van Deur
sen in zo simpel mogelijke bewoor
dingen de werking van de rug uit
en wat er allemaal mee mis kan
gaan. Achterin staat een uitgebreid
en handig schema aan de hand
waarvan men zelf min of meer
een diagnose van de eigen rug
klachten kan stellen. -
Dr. Leo van Deursen, Over rugklach-
ten gesproken... Wat heeft u eigenlijk?
Te bestellen via www.kabeljauws.nl
17.95 euro, excl portokosten.
