Nederland, marterland
PZC Zaterdag 4 augustus 2007
Wist u dat het kleinste roofdier ter wereld in Nederland leeft? Dat is
De enige goede marter is een
dode marter, gold eeuwen
lang in Europa. Marters wer
den bejaagd om hun vel.
Marterbont, vooral dat van
de hermelijn en bunzing, is heerlijk zacht,
warm en mooi. Beroemd (en duur) was de
jas van de sabelmarter uit Rusland.
In Noord-Amerika waren de pelsjagers
vaak de eersten die onbekend gebied in
trokken. Zij waren de verkenners voor de
pioniers in de nieuwe wereld.
De witte hermelijnen wintervacht is al
sinds mensenheugenis koningsbont. Zelfs
koningin Beatrix bezit nog steeds een her
melijnen mantel, gemaakt van rood flu
weel en afgezet met een brede zoom her
melijnbont.
Nu doen mensen juist hun best om mar
ters te beschermen. Marters als de das en
de otter zijn er met veel moeite (en hulp
van de stichting Das en Boom en herintro
ductie door Staatsbosbeheer in Friesland
en Overijssel) weer bovenop gekomen.
De eerder verdwenen steenmarter heeft
zichzelf weten te redden. Vanuit Duits
land heeft hij op eigen houtje Oost-Neder
land weer bereikt. Net als vroeger maakt
hij mensen kwaad. Niet meer omdat hij
het kippenhok insluipt, maar omdat hij
zich thuis voelt onder de motorkap van au
to's. Van struikrover tot wegpiraat.
Andere martersoorten als de wezel, de
bunzing en de hermelijn, zijn nooit be
dreigd geweest.
Sommige marters worden gefokt om hun
pels: dat geldt vooral de Amerikaanse
de wezel. Evenals andere marterachtigen is het net een worst op
pootjes, model tekkel. Deze uitgerekte muis past goed in
muizenholen, zijn nachtelijk jachtgebied bij uitstek. Elke dag vangt
hij wel één of twee veldmuizen. Meer weetjes over wezel, hermelijn,
otter, das en andere dappere marters staan in het boek Struikrovers.
door Peter de Jaeger
De boommarter en steenmarter eten in de
nazomer veel fluit, maar als ze kunnen kie
zen, lusten alle marters het liefste vlees,
veelal knaagdieren zoals ratten en muizen.
Een rauw eitje slaan ze ook niet af
Marters houden geen winterslaap. Toch
weten ze slim te overleven. De bunzing
legt soms een voorraad kikkers aan. Hij ver
lamt ze met een beet in de ruggengraat. Zo
blijven ze lekker vers. De das eet zich in
het najaar moddervet. In de winter gaan
de kilo's er vanzelf weer af.
De jonge marters worden altijd in het
voorjaar geboren. Toch paren de roofdie
ren ook meestal in de lente of in de zomer.
Hoe zit dat? Marters zijn in staat de be
vruchte eitjes in de slaapstand te zetten. Ze
staan stand-by tot de winter bijna is afgelo
pen en groeien dan pas verder uit.
De liefde bedrijven ze soms erg ruig. Bij de
bunzing pakt het mannetje zijn geliefde in
de nek en sleurt haar urenlang heen en
weer. Wel belangrijk, want alleen na dat
nerts. Nederland staat nummer twee in de
wereld op dit gebied. In circa tweehon
derd fokkerijen worden jaarlijks drie mil
joen nertsen gefokt. De vellen gaan naar
het buitenland voor 20 euro per stuk.
Deze vorm van veehouderij stuit bij veel
kritische consumenten op verzet. Actie
voerders bevrijden de dieren soms. Goed
bedoeld, maar een slecht idee. De meeste
nertsen overleven niet in het wild, en ze
zijn schadelijk voor de natuur. Waar ze te
gen de verwachting in wel overleven, ver
dringen ze de zeldzame Europese nerts.
hardhandige gedoe is het vrouwtje vrucht
baar. De paring kan urenlang duren. Das
sen zijn uitgerust met een speciaal botje
dat de penis urenlang stijf houdt.
De jonge marters worden vaak geboren in
holen van muizen of konijnen, waarvan
de eigenaar eerder is opgepeuzeld. Marter-
vaders bemoeien zich niet met de opvoe
ding. Zelfs bij een familiedier als de das
doet vader hooguit een stoeipartijtje met
zijn kroost. Alleen de otter krijgt hulp van
de oudere dochters als babysit.
Al na een paar weken staan de marters op
eigen benen en moeten hun eigen kostje
bij elkaar roven. De meeste marters halen
hun eerste verjaardag niet. Maar goed dat
een nest gemiddeld meer dan tien jongen
bevat.
De kans dat je een marter in het wild ziet
is minimaal. Ze gaan vooral 's nachts op
pad en gaan mensen uit de weg. De enige
marter die je kunt aaien is de fret, die
wordt namelijk als huisdier gehouden. Het
blijft oppassen voor de scherpe tanden van
deze felle rakker.
De steenmarter is een brutaal straatschof
fie dat soms ongemerkt bij de mensen in
hun fietsschuur of op zolder woont. De
Duitsers noemen hem zelfs Hausmarder
(huismarter).
Geert-Jan Roebens en Stefan Halewijn,
Struikrovers - over wezel, hermelijn, otter, das
en andere dappere marters. Uitg. KNNV te
Utrecht. 16,95 euro.
Otter
foto EPA
Marters zijn echte veelvraten.
Ze vullen zich dagelijks met
een derde aan hun eigen ge
wicht. De otter eet vlees en
vis. De hermelijn is ook een echte vlees
eter en vangt zelfs af en toe een konijn. De
das is vooral een planteneter.
