Wisselwerking tussen water
Waterstad borduurt voort op traditie
Zeeuws-Vlaanderen biedt veel keus
Zaterdag 28 juli 2007 PZC
We beschermen ons met zware dijken en dammen tegen het water. Keren het water liefst
de rug toe. Staan met de handen in het haar als de boel bij hevige regenval onderloopt.
Toch willen veel mensen graag aan het water wonen. Aan plannen ervoor bestaat in
Zeeland geen gebrek. Op het water wonen, een drijvend huis, is nu nog een brug te ver,
maar het zit eraan te komen.
door Rinus Antonisse
Water en wonen - er is sprake van
een zekere gespletenheid, erkent
stedenbouwkundige Huub
Droogh. „Met de rug naar het wa
ter staan komt gewoon voort uit
de eeuwenlange strijd tegen het water. De hang om
aan het water te wonen, heeft te maken met het zoe
ken naar grenzen."
Want een grens is voor de mens altijd interessant,
legt Droogh, partner bij architectenbureau Rothui
zen Van Doorn 't Hooft, uit. „Kijk maar als je in een
bos wandelt. Je zoekt altijd naar de bosrand, die is in
teressanter. Grenzen scheppen contrasten, ze bieden
meer afwisseling aan. Mensen zoeken die, misschien
nog wel meer in onze tijd van zapcultuur dan vroe
ger."
Natuurlijk hebben de marktpartijen, oftewel de pro
jectontwikkelaars, grote invloed, merkt Droogh op.
Zij propageren waterwonen, omdat ze er brood in
zien. Ze appelleren handig aan de verlangens van
mensen: mooi uitzicht, gevoel van ruimte en vrij
heid, de wisseling van de seizoenen beleven.
De stedenbouwkundige tekent aan dat het tot nu toe
vooral gaat om wonen aan het water, ook in de mees
te plannen die op stapel staan.
Er is nog weinig sprake van een echte wisselwerking
tussen wonen en water. Het volstaat doorgaans met
zicht op. Droogh vindt dat jammer. „Het mag best
avontuurlijk zijn. Gecontroleerd weliswaar, maar
toch avontuur."
De manier waarop wonen langs het water gestalte
krijgt, is onvoldoende aangepast aan de omstandighe
den. Dat geldt nog sterker voor wonen op het water.
Het is alsof de harde grenzen van de deltadammen
en -dijken worden doorgetrokken. „Mensen in de
Delta hebben altijd met het water geleefd. Ze moe
ten dat weer opnieuw leren. Daar zit de kracht van
de Delta in", stelt Droogh. Het betekent bijvoorbeeld
accepteren dat je kelder eens in de zoveel jaar onder
loopt. Of het ritme van eb en vloed bewust onder
gaan. „Je moet uiteraard wel kunnen kiezen of je zo
iets wilt."
Er komen heel wat waterwonen-plannen aan. De ste
denbouwkundige is benieuwd wie straks in al die
plannen komen te wonen. „Het gaat toch om veel
huizen. De aantallen kloppen wellicht wel, maar ik
vraag me af of we wel het juiste type bouwen."
Wonen aan het water kan een rol spelen bij het aan
trekken van nieuwe Zeeuwen. Iets wat het provin
ciaal bestuur graag wil. Voorwaarde is dan wel dat de
huizen en omgeving iets bijzonder te bieden hebben.
Voor een appartement van dertien in een dozijn
verhuist iemand niet zo gauw naar Zeeland. Droogh:
Ie moet je wel onderscheiden van meer van hetzelf
de."
Hij noemt als voorbeeld de plannen die in het kader
van Innovation Island zijn ontwikkeld voor het
smalstadje Brouwershaven. Daar is een nadruk
kelijke wisselwerking tussen wonen en water gevon
den. Het verloederde bedrijventerrein aan de oost
kant ontgraven en in dat nieuwe water op terpen
huizen bouwen. Per woning is een fluistersloep
beschikbaar voor de verbinding met het stadje.
Eigenlijk helemaal terug naar vroeger, naar de tijd
dat mensen zich zonder dijken moesten redden.
Droogh: „Uiteraard geavanceerder en de auto zal
toch wel bij de woning moeten komen. Maar
onderscheidend. Hiermee kun je zeker een bepaalde
groep mensen trekken."
Havengebied Goes wordt omgevormd tot Waterstad.
foto Willem Mieras
door Frank Balkenende
Het is nu een nat bedrijventer
rein in verval. Over tien, vijf
tien jaar moet het de mooiste
wijk van Goes zijn, een moderne inter
pretatie van oud-Hollandse waterste
den zoals Delft, Amsterdam, Leiden
en, dichter bij huis, Middelburg, Veere
en Zierikzee. Met hippe waterwonin
gen, bochtige straatjes, bruggetjes die
de 'eilanden' verbinden, speedbootjes
aan steigers en de bruine vloot aan de
kaden. Hollands Glorie revisited.
Op de fundamenten van het Goese ha
venindustriegebied verrijst Waterstad,
ingeklemd tussen de binnenstad en
het Goese Meer. Zo'n tweeduizend wo
ningen komen er, maar het wordt be
slist geen Vinex-eenheidsworst. Goes
heeft de internationaal vermaarde land
schapsarchitect Adriaan Geuze van bu
reau West 8 uit Rotterdam aangetrok
ken om er een juweel van te maken.
Hij borduurt voort op de traditie van
de Goese binnenstad, met zijn stadsha-
ven en kaden. Logisch, want het haven
industriegebied was vroeger de mon
ding van de Goese haven, compleet
met schansen en bastions. Geuze, die
gruwt van wijken als het Goese Meer -
'Florida in de polder' - trekt als het wa
re de binnenstad door. Voordeel: het
havengebied kent inet zijn insteekha-
vens nu al een soort grachtenstructuur.
Nadeel: bestaande (watergebonden) be
drijven moeten worden verplaatst.
Het centrale eiland vormt het hart van
Waterstad, waar plaats is voor wat ho
gere gebouwen, zoals een kerk. Straks
zie je er terrasjes en winkeltjes. Op de
scherven is plaats voor een school,
wijkgebouw en eensgezinswoningen
aan groene hofjes en bochtige straatjes.
Elk gevel krijgt een andere kleur. Het
plan telt ook nogal wat appartemen
ten, zowel goedkoop als duur. Toch
wordt het niet louter een wijk voor
snobs die hun jacht voor de deur wil
len afmeren. Twintig procent van de
woningen is bestemd voor mensen
met een wat dunnere portemonnee.
De bouw begint in 2009 aan de noord
kant, waarna de metamorfose zich stap
je voor stapje voltrekt.
door Conny van Gremberghe
In Zeeuws-Vlaanderen wordt op
verschillende fronten gewerkt aan
mogelijkheden voor wonen aan
het water. Veel is nog in een stadium
van plannen maken. Maar in het
Terneuzense nieuwbouwplan Othene
domineren kanaalgravers en huizen
bouwers al jaren het beeld. In met na
me het deelplan Rietlanden is water
een wezenlijk onderdeel van het wo
nen ter plekke. Nieuw aangelegde kre
ken kronkelen zich door de wijk en
monden uit in de grote Otheense
Kreek.
GroenLinks vindt dat Rietlanden niet
brengt wat is beloofd. Een wijk waarin
water - de natuur - steen - het wonen
- overheerst. De partij wil het tweede
deel van de wijk groener maken. En de
boorden van de kreken mogen niet lou
ter het domein worden van de nieuwe
rijken die de Terneuzense Rietlanden
bevolken.
De kritiek wekt de indruk als horen
het water en de kreekranden niet meer
tot het publieke domein. Onzin.
Slechts een handvol nieuwe wijkbewo
ners kan via een steiger van tuin zo het
water op. Veel vaartuigen zijn in de wa
teren van de Rietlanden trouwens niet
te ontwaren.
Wie in de toekomst elders in Zeeuws-
Vlaanderen aan het water wil wonen,
kan kiezen. Bijvoorbeeld voor het plan
Perkpolder. Een stukje Normandie aan
de Westerschelde. Met een grote jacht
haven, een golfterrein en tientallen
hectaren aan nieuw schor. Wat er op
en bij het oude veerhaventerrein alle
maal gaat gebeuren is nog niet precies
duidelijk. Het wachten is op het nieu
we bestemmingsplan.
Dan is er ook het plan Sluis aan Zee.
Lex Verstraeten, oprichter van de Fun-
dex Groep, ziet het project als een ont
wikkelingskans die de regio West-
Zeeuws-Vlaanderen niet moet laten lo
pen. Goed, de eerste plannen waren iet
wat overdreven. Een kanaal van Cad-
zand naar Sluis, met net buiten de wal
len een jachthaven voor honderden
jachten waaromheen een trits aan ap
partementen geprojecteerd was. Vers
traeten, gesteund door de Zeeuws-
Vlaamse bouwer Van der Poel, lanceer
de aan aangepast plan. Over de haal
baarheid is hij duidelijk: er is veel be
langstelling van mensen uit heel Neder
land en België.