Begin en einde van de
1 2 j Zaterdag 28 juli 2007 PZC
Na de ineenstorting van de
Sovjet-Unie brak een tijd van
vriendschap aan tussen het
Westen en Rusland. Die
periode lijkt nu definitief ten
einde. Moskou bezigt
gespierde taal en lijkt er
plezier in te hebben de
buitenwacht te choqueren.
Is dit de opmaat naar een
nieuwe Koude Oorlog?
door John Jas
Illustratie Fons de Weert en
Chantal van Wesse!
Ooit stond hij be
kend als 'grijze kar
dinaal'. Vladimir
Poetin liet zich op
weg naar de macht
weinig ontvallen. Zwijgen was
goud. Als president van Rusland
heeft hij dat laten varen. Hij wil ge
hoord worden, heeft er geen moei
te mee het Westen koloniaal te
noemen om gedaan te krijgen dat
het Rusland vooral serieus neemt.
Poetin dreigt uit het CFE-verdrag
te stappen, dat de beperking van
wapens in Europa regelt. De NA
VO krijgt 150 dagen om hierop te
reageren. En als Amerika doorgaat
met zijn raketschild in Polen en
Tsjechië, richt Rusland kernraket
ten op Europese doelen, zegt Poe
tin. De president heeft ruzie met
Letland over een oliepijpleiding en
beticht Estland van onwaardige be-
Ex-vijand,
HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHi
ex-vriend
handeling van de Russische min
derheid. Ook ligt Poetin dwars bij
de onderhandelingen over Kosovo
en vergelijkt hij Amerikanen met
de tiran Stalin als ze weer eens be
ginnen over mensenrechten in
zijn land. Er zijn daarnaast grote
strubbelingen over import van
vlees uit EU-lid Polen en een ver
zoek van Groot-Brittannië tot uit
levering van de hoofdverdachte
van de moord op Aleksandr Litvi-
nenko in Londen, wordt bot gewei
gerd. Het leidt tot een rel met uit
wijzingen van diplomaten over en
weer, alsof de Berlijnse Muur er
nog staat.
Poetin was ooit, ten tijde van de
Koude Oorlog, een toegewijd ge
heim agent van de KGB. Hij heeft
rond zijn persoon veel ex-collega's
van de geheime dienst (tegenwoor
dig FSB geheten) verzameld. Een
van hun belangrijkste doelen lijkt
het herstel van de macht en in
vloed die de Sovjet-Unie ooit had.
Rusland moet de erfgenaam zijn
van die macht. Poetin heeft meer
maals gezegd dat hij de teloorgang
van de Sovjet-Unie, als machts
blok, tragisch vindt.
De Russen zijn de laatste vijftien
jaar keer op keer buitenspel gezet
door het Westen. De oplossing
van de oorlogssituaties op de Bal
kan, het ingrijpen in Kosovo: men
liet het zwakke Moskou links lig
gen. In de aanloop naar de inval in
Irak in 2003 luisterde niemand
naar het Kremlin. Het ergste
moest nog komen: de omwentelin
gen in de voormalige sovjetrepu
blieken Oekraïne en Georgië. In
de Russische achtertuin hielp het
Westen anti-Russische regimes in
het zadel.
„In de jaren van Boris leltsin, was
Rusland nog de vriend van het
Westen. Dat had ook te maken
met de onmacht van het land,
daar is toen van geprofiteerd", zegt
Rusland-kenner André Gerrits
van het Oost-Europa Instituut.
„Ook Poetin was de eerste jaren
heel aardig. Maar na Oekraïne en
Georgië is dat veranderd. Daarbij
komen de enorm toegenomen in
komsten van Moskou als gevolg
van de hoge olie- en gasprijzen.
Hij heeft nu veel meer noten op
zijn zang. Voor ons is dat wennen.
De Russen zijn zeker nog geen vij
anden zoals vroeger, maar de
vriendschap is wel over."
Poetin doet meer dan alleen maar
zelfverzekerd zijn en provoceren
vanuit Moskou. Hij gaat op tour
nee langs Saudi-Arabië en Jorda
nië om te proberen ze los te we
ken uit het Amerikaanse kamp.
Daarnaast verkoopt hij voor miljar
den dollars aan wapens aan Syrië,
Venezuela en Iran. Staten waar
mee de VS overhoop liggen. In
Rusland helpt Iran zelfs bij de ont
wikkeling van het nucleaire pro
gramma, terwijl het zichzelf tegen
over het Westen afficheert als de
gene die de Iraniërs kan afhouden
van een atoomwapen. „Poetin wil
zich manifesteren als een nieuwe
tegenpool van het Westen", zegt
Marcel de Haas. De Ruslandkundi-
ge en luitenant-kolonel is door De
fensie als krijgskundig onderzoe
ker geplaatst op Clingendael, het
instituut voor internationale be
trekkingen. Als parttime-wapenin
specteur is hij meerdere keren in
Rusland geweest voor controles in
het kader van het nu (bijna) opge
zegde CFE-wapenverdrag. „Poetin
1972: De Sovjet-Unie probeert tijdens de Koude Oorlog te imponeren met
een jaarlijkse militaire parade in Moskou. foto ANP
Het begin en einde van de
'eerste' Koude Oorlog
zijn redelijk nauwkeurig
aan te geven. Het begrip werd
voor het eerst gebruikt door Ber
nard Baruch, een adviseur van
de Amerikaanse president Har
ry Truman. In een toespraak tot
het congres op 16 april 1947 be
schreef Baruch met de term het
opkomende conflict tussen de
voormalige bondgenoten in de
Tweede Wereldoorlog.
Op 3 december 1989 (vlak na de
val van de Berlijnse Muur en
het ineenstorten van de meeste
communistische regimes in
Oost-Europa) verklaarden de
presidenten van de VS en de
USSR, George Bush senior en Mi-
cha'ïl Gorbatsjov, tijdens een top
ontmoeting de 'oorlog' officieel
als beëindigd.
Volgens de Russische historicus
Edoeard Radzinksi waren de eer
ste jaren van de Koude Oorlog
het 'koudst'. „Na de Tweede We
reldoorlog wilde Jozef Stalin de
Sovjet-Unie afsnijden van de
rest van de wereld, omdat hij
