'Veel Nederlanders vonden dat we
ons eigendom terug gingen halen'
'In de beleving van veel Nederlanders stond Soekarno
gelijk aan Mussert' m van Liempt
PZC Zaterdag 21 juli 2007 1 3
;derlandse soldaten patrouilleren op 7 augustus 1947 door de straten van Cheribon en delen presentjes uit aan Indonesische straatjochies.
i
even
geen
deugd
Achteraf gezien kun je
zeggen dat Nederland
een krampachtige, al bij
voorbaat vergeefse po
ging ondernam Indië in bezit te
houden.
„Die wijsheid achterafis het ge
vaarlijke van geschiedenis. Je moet
je wel verplaatsen in de gedachten
van die tijd", zegt Ad van Liempt,
de auteur van onder meer Een
mooi woord voor oorlog. Daarin
worden de binnenlandse politieke
verwikkelingen voorafgaande aan
de eerste politionele actie belicht.
„Een grote meerderheid van ons
volk vond in die tijd dat Soekarno
een landverrader was, die met de
Japanners aanpapte om onafhanke
lijk te worden. In de beleving van
veel Nederlanders stond Soekarno
gelijk aan Mussert. Er was een
enorme haat tegen de republikei
nen, maar de informatie was ook
zeer eenzijdig. Een groot deel van
de bevolking vond dat we ons
rechtmatig eigendom gingen terug
halen."
Van Liempt wijst ook op de econo
mische motieven om met Opera
tie Product te beginnen. De bezet
ting was niet meer te betalen, daar
om moesten de plantages worden
veroverd zodat de productie kon
worden hervat en er weer inkom
sten kwamen.
„Wat eveneens een belangrijke
drijfveer was om tot actie over te
gaan, was de kracht van een leger
dat je ergens neerzet. Het is een idi
oot idee, twee jaar na de bevrij
ding zitten er ruim 100.000 militai
ren aan de andere kant van de we
reld. Het is dan moeilijk om ze op
hun handen te laten zitten, zo'n le
ger wil tot actie overgaan. Er was
dan ook veel druk vanuit het leger
op de politiek om te handelen."
'Nederlandse elite
wist niet hoe de
wereld in elkaar zat'
Ook ingegeven door de guerilla-ac-
tiviteiten van de Indonesische re
publikeinen? Van Liempt: „Ja, hoe
wel er pas in 1949 een niets ont
ziende guerilla plaatshad. In 1947
was er meer sprake van bestands
schendingen, waar het leger eigen
lijk niets tegen mocht doen."
En er is de redenering dat Neder
land militair wilde optreden om
de republikeinen te dwingen zich
aan het Akkoord van Linggadjati
te houden.
„Dat is inderdaad de formele rede
nering", zegt Van Liempt. „Maar
Nederland heeft zelf een aantal
extra voorwaarden aan dat ak
koord gesteld, waardoor er wel
wordt gesproken van het aangekle
de Akkoord van Linggadjati. Be
langrijk twistpunt was bijvoor
beeld de vraag wie zeggenschap
zou hebben over de politie, over
de binnenlandse veiligheid. Dus
de republikeinen hadden ook het
recht om Nederland te beschuldi
gen van het schenden van het ak
koord."
Volgens Van Liempt bestaat vaak
het misverstand dat de politionele
acties de periode tussen 1945 en
1949 betreffen. „Het waren echter
maar twee relatief korte veldslagen
in een lange periode van de kolo
niale oorlog."
De discussie over die periode
wordt volgens Van Liempt vooral
bepaald door de vraag of de Neder
landers oorlogsmisdaden hebben
gepleegd. „Dan kun je niet meer
rationeel discussiëren, de kwestie
van de oorlogsmisdaden is een
enorm emotioneel punt voor de
mensen die in Indië zijn geweest.
99 procent van hen had niets met
oorlogsmisdaden te maken, maar
worden er wel op aangesproken."
Volgens Van Liempt heeft
Nederland zich in de kwes
tie Indonesië enorm verke
ken op de revolutionaire beweging
in Indonesië en op de internatio
nale ontwikkelingen. „Nederland
werd twee keer veroordeeld door
de Veiligheidsraad, dat is, geloof
ik, later alleen Zuid-Affika overko
men. Koningin Wilhelmina opper
de zelfs een paar dagen uit de Vere
nigde Naties te stappen zodat Ne
derland zijn gang kon gaan. Dan
zie je hoe internationaal onwe
tend de elite was, ze wisten niet
hoe de wereld in elkaar zat met de
sympathie voor bevrijdingsbewe
gingen. Dat is niet zo verwonder
lijk, want Nederland was net vijf
jaar bezet geweest. Aan de andere
kant wordt er ook op gewezen dat
het relatief goed is gegaan in Indo
nesië. In andere landen is er meer
strijd geweest en zijn er meer do
den gevallen, zoals in Algerije."
169 Nederlanders
gesneuveld tijdens
eerste actie
Bij de eerste politione
le actie sneuvelden 169
Nederlandse militai
ren, 113 militairen kwa
men om tijdens de
tweede politionele ac
tie. Naast deze twee mi
litaire confrontaties
woedde er een jaren
lange guerillastrijd.
Tussen de eerste en
tweede politionele ac
tie sneuvelden bijna
zeshonderd Nederland
se militairen. In totaal
kwamen in de onafhan
kelijkheidsstrijd van In
donesië ongeveer 6200
Nederlanders en
100.000 Indonesiërs
om het leven. Daar
naast werden in die
tijd nog enkele tiendui
zenden Indonesiërs ge
dood door de republi
keinen.
