Dierproeven
maar noodzakelijk
Militante
12 Vrijdag 20 juli 2007 PZC
Dierproeven
in Nederland
Het aantal gebruikte
proefdieren in Neder
land is gedaald van
ruim 1.5 miljoen in
1978 tot ruim
612.000 in 2005.
Zo'n 70 procent van al
le dierproeven worden
gedaan op ratten en
muizen.
Dierproeven voor
cosmetica zijn sinds
1997 verboden in Ne
derland.
Sinds 2003 geldt een
verbod op dierproe
ven met mensapen.
Dit najaar moet de Eu
ropese richtlijn voor
dierproeven herzien
worden. Nederland zal
in Europa pleiten voor
regels die meer over
eenkomen met onze
strenge wetten.
Dierproeven zijn wet
telijk verplicht voor
dat een geneesmiddel
voor mensen mag wor
den toegepast.
Onderzoek bij dieren
geeft belangrijke aan
wijzingen over wat bij
mensen te verwach
ten valt. Zo is veel ken
nis over het afweersys
teem opgedaan in on
derzoek bij muizen en
veel kennis over
hart- en vaataandoe-
ningen in onderzoek
bij honden.
Rond 1950 werd vacci
natie tegen polio mo
gelijk na proeven met
muizen en apen.
Een aantal laboratoria
fokt zelf dieren, ande
re kopen ze bij gespe
cialiseerde fokbedrij-
ven.
De meeste proefdier
en worden na de
proef pijnloos ge
dood. Een kleine
groep wordt ingezet
voor een tweede
proef.
Proefdieren mogen
het laboratorium niet
verlaten. Een uitzon-
dering is gemaakt
voor chimpansees
waarbij aids- of hepati-
tisonderzoek is ge
daan. Zij zijn in dieren
tuinen als de Beekse
Bergen geplaatst (on
besmette dieren) of in
een speciale opvang
(besmette dieren).
Onderzoekers moeten
toestemming vragen
voor elke proef bij een
ethische commissie.
De ethische commis
sie toetst volgens het
3v-beleid: vervangen
(kan het ook zonder
dier?), verminderen
(zo min mogelijk die
ren per proef), verfij
nen (minder ongerief
voor dieren).
Als er een goedge
keurd alternatief is,
wordt een dierproef
niet toegestaan.
Computermodellen,
kunstratten en weef-
selonderzoek zullen
de dierproef naar ver
wachting nooit volle
dig vervangen.
Zielig
De roep om een harde aanpak van dierenactivisten klinkt
steeds luider. Terroristen zijn het, vindt een deel van het
kabinet. De activisten voeren campagne met vreselijke
foto's van gemartelde proefdieren. Maar Nederland loopt
wereldwijd juist voorop wat ethiek en regulering betreft.
Zo zijn dierproeven voor cosmetica hier al tien jaar
strikt verboden.
door Monique Prins
foto Rick Nederstigt/ANP
Vier resusaapjes kij
ken nieuwsgierig
naar de bezoekers
die langs hun ijze
ren kooien trekken.
Een jong aapje
klemt zich vast aan de buik van
zijn moeder.
Professor Peter Heidt geeft het
meteen toe, het zijn schattige
beestjes. Heidt is verantwoordelijk
voor de apen van het proefdiercen
trum BPRC in Rijswijk. En toch,
zegt hij, kan hij goed verantwoord
en waarom het nodig is om dier
proeven te doen.
„Het is zielig, maar noodzakelijk.
Met behulp van proeven met deze
aapjes hebben we belangrijke resul
taten geboekt in de zoektocht naar
vaccins voor ziektes als aids, mala
ria, tuberculose en hepatitis. Voor
dit soort onderzoek bestaan geen
alternatieven. Je kunt een im
muunsysteem niet nabootsen in
een computer. Het is niet leuk,
maar het belang van de mens gaat
voor."
Iedereen die dierproeven doet,
moet eerst een uitgebreide cursus
volgen. Voor iedere dierproef
moet goedkeuring worden ver
leend door de Dier Experimenten
Commissie (DEC). Kortgezegd test
de DEC of het maatschappelijk be
lang opweegt tegen het ongerief
dat een dier wordt aangedaan.
Nederland is strenger dan de mees
te andere landen in de wereld. Zo
zijn dierproeven voor cosmetica
en proeven met mensapen hier
verboden. Bovendien wordt de toe
gestane hoeveelheid pijn streng be
waakt. De aanpassing van de Euro
pese richtlijn die dit najaar wordt
verwacht, zal naar verwachting
voor Nederland weinig gevolgen
hebben. Het is eerder waarschijn
lijk dat onze strenge regels als uit
gangspunt gaan dienen voor ande
re landen in Europa.
Onderzoeker Jurgen Seppen van
het Academisch Medisch Centrum
(AMC) doet geregeld proeven met
ratten voor zijn research naar nieu
we therapieën voor leverziekten.
De ratten komen uit een kolonie
die speciaal hiervoor door het
AMC wordt gekweekt.
„Een rat mag geen pijn hebben",
zegt Seppen. „Niet uit ethische
overwegingen en niet omdat het
slecht zou zijn voor het onder
zoek. Testresultaten zijn minder va
lide als het dier pijn of stress heeft.
Maar nee, de ratten krijgen geen
mooie oude dag op een kinder
boerderij. Na de proeven worden
ze pijnloos gedood. Mensen vin
den dat akelig. Maar ze zetten net
zo makkelijk een muizenklem in
huis waar zo'n beestje met z'n
pootje in vast komt te zitten en
heel langzaam sterft."
„Als er een alternatief zou zijn,
zou elke onderzoeker dat met lief
de gebruiken. Maar dat is niet zo",
zegt de onderzoeker. „Misschien
dat het in de toekomst in aantal af
neemt, maar helemaal verdwijnen
'Als er een alternatief zou
zijn zou elke onderzoeker
dat met liefde gebruiken'
zal de dierproef nooit. Ze zijn no
dig voor het redden van mensenle
vens. En dat kun je niet zeggen
van de miljoenen boerderijdieren
die we jaarlijks over de kling jagen
voor ons genot. Laat mensen zich
daar druk over maken."
Directeur Marja Zuidgeest van ac
tiegroep Proefdiervrij is het daar
niet mee eens. „Wetenschappers
zeggen wel heel makkelijk dat het
niet zonder proefdieren kan, maar
daar ben ik nog niet zo zeker van.
Ze moeten gewoon wat harder zoe
ken naar alternatieven. Het lijkt er
wel op dat routinematig naar het
proefdier wordt gegrepen."
„Onze ambitie is op termijn de ver
vanging van alle dierproeven",
zegt Zuidgeest. „Wat niet wil zeg
gen dat we tegen de gezondheid
van mensen zijn. Wij willen al
leen niet dat dieren worden opge
offerd voor onze gezondheid."
Sjaak Swart van de ethische com
missie van de Rijksuniversiteit
Groningen zou graag zien dat be
langengroepen zitting nemen in
de ethische commissie waar nu
doorgaans diverse medici, onder
zoekers, ethici en juristen in zit
ten. Maar de belangengroepen wei
geren. „Wij kunnen niet deelne
men aan een comité, dat is geba
seerd op iets waar wij principieel
tegen zijn. Wat moeten we daar
doen: voortdurend zeggen dat we
tegen zijn?", zegt Zuidgeest.
Heidt van het apencentrum is er
van overtuigd dat de meeste men
sen begrijpen dat dierproeven een
noodzakelijk kwaad zijn. „Als ie
mand kanker krijgt, wil hij dat er
medicijnen en behandelingen
voor zijn. Desnoods via dierproe
ven. Veel mensen weten niet eens
om welke onderzoeken het gaat.
Eigenlijk zou groot op elk zieken
huis en op medicijnen moeten
staan 'deze behandeling is mede
mogelijk gemaakt door dierproe
ven'. Dan zou tot veel meer men
sen doordringen hoe wezenlijk dit
werk is. En hoe vaak ze er onbe
wust gebruik van maken."
Militanten bedreigen
laboranten en fokkers
met de dood.
Een schietschijf op een fo
to van zijn gezicht mei:
daaronder 'Apenmoorde-
naar' hing op alle lantaarnpalen
rond zijn huis. Regelmatig de
monstranten in zijn tuin,
doodsbedreigingen van hem en
zijn gezin en hij is zelfs eens
van de snelweg afgereden door
een dierenactivist.
Professor Peter Heidt wil maar
zeggen dat hij al het nodige
heeft meegemaakt in de dertig
jaar dat hij bij het proef-
dier(apen)centrum BPRC in
Rijswijk werkt. En zo hebben
de meeste BPRC-medewerkers
allemaal hun eigen ervaring
Een proefkonijn.
