zonder gebarentaal
met scheurbuik
PZC Woensdag 18 juli 2007 19
Nederlandse gebarentaal
Net als bij gesproken talen zijn
er veel verschillende gebaren
talen. Op het congres in Ma
drid zijn Spaanse gebarentaal,
Internationale gebarentaal en
gesproken Engels de voertalen.
In Nederland is het gebruik van
Nederlandse gebarentaal niet
goed in de wet verankerd. „We
lopen achter", zefgt Johan We-
semann, die als doof beleidsad-
viseur al jaren de belangen van
doven behartigt. „In tien ande
re landen is de erkenning van
gebarentaal in de Grondwet
opgenomen. Meer dan veertig
landen hebben gebarentaal op
een andere manier wettelijk ge
regeld." Volgens Wesemann
moet Nederland nu snel iets
gaan doen.
Op het congres zal de continuï
teit in het gebruik van gebaren
taal een belangrijk item zijn.
Hulpmiddelen
Doven en slechthorenden heb
ben allerlei voorzieningen no
dig om aan het maatschappe
lijk verkeer deel te kunnen ne
men. Veel daarvan worden ver
goed door de overheid.
Er zijn wek- en waarschuwings
systemen met tril- en/of licht
flitsen om de bel, de telefoon
en de baby te kunnen horen:
Telefoneren kan met teksttele
foon en beeldtelefoon. Er zijn
ringleidingen en solo-appara-
tuur om iemand in druk gezel
schap goed te kunnen horen.
Belangrijk is het recht een tolk
in te schakelen voor allerlei si
tuaties, van doktersbezoeken
tot festiviteiten. Er zijn geba-
rentaaltolken en schrijftol-
ken, afhankelijk van de situatie
en de voorkeur van de klant.
De fax is in veel huizen van do
ven aanwezig. Maar ondanks al
le speciale voorzieningen is
chatten via MSN, liefst met ge
bruik van webcam, en sms'en
via de mobiele telefoon nog
het meest geliefd.
www.oorakel.nl
www.tolknet.nl
- verbastering van de Latijnse term
scorbutus - al bekend. Aan het eind
van de winter en begin van de len
te, maar ook tijdens oorlogen, veld
tochten en belegeringen sloeg de
aandoening toe. Bloedend tand
vlees, blauwe plekken als gevolg
van onderhuidse bloedingen, pijn
lijk gezwollen benen, opgezette ge
wrichten, buikpijn, opgeven van
bloed, algemene zwakte en uitein
delijk een pijnlijke dood wachtten
de getroffenen.
De oorzaak van scheurbuik bleef
lang onbekend. Wel werd duide
lijk dat de ziekte iets te maken had
met de eenzijdige (winter)kost. Im
mers, onder de bemanning van de
Nederlandse paasvloten, de kon
vooien die rond Pasen koers zet
ten naar Oost-Indië, vielen al na
enkele weken de eerste slachtof
fers. De bemanningen van de in
het najaar uitzeilende kerstvloten
maakten veel meer kans de verver-
singpost op Kaap de Goede Hoop
ongeschonden te bereiken: Zij be
gonnen beter gevoed aan de reis.
Vanwege de grote aanslag die
scheurbuik op de scheepsbeman
ningen betekende, zocht iedereen
naarstig naar een medicijn. De op
het land redelijk succesvolle krui
denpreparaten bleken - gedroogd -
op zee niet erg werkzaam. In 1747
deed de Britse scheepsarts James
Lind een belangrijk experiment.
Hij selecteerde aan boord van de
HMS Salisbury twaalf scheurbuik
patiënten en behandelde hen op
verschillende manieren. Variërend
van een dagelijkse beker zeewater
of enkele lepels azijn tot een meng
sel van nootmuskaat, mosterd en
knoflook. Alleen de twee matro
zen die dagelijks twee sinaasappels
en een citroen kregen, knapten op.
Het duurde echter tot 1794 voordat
de Britse admiraliteit overtuigd
was van het belang van Linds ont
dekking. De toen uitgevaardigde
verplichting de scheepsbeman
ning dagelijks citroensap te geven
- langer houdbaar gemaakt met
rum - betekende vrijwel het einde
van scheurbuik op de Britse vloot.
De Nederlandse zeelieden kregen
de aandoening onder de duim
toen zij aan het eind van de acht
tiende eeuw de toen net populair
geworden zuurkool meenamen.
Ook de opkomst van de aardappel
als volksvoedsel luidde zowel aan
land als op zee het einde in van
scheurbuik als belangrijke kwaal.
Pas in de twintigste eeuw werd
duidelijk hoe dit kwam. Citroe
nen, sinaasappelen, zuurkool en
aardappelen zijn een belangrijke
bron van vitamine C. Die is onmis
baar bij de aanmaak van collageen,
het eiwit dat stevigheid verleent
aan de wanden van bloedvaten.
De wetenschappelijke naam van vi
tamine C luidt niet voor niets as-
corbinezuur, ofwel 'zuur tegen
scorbutus'. Dat ons eten tegenwoor
dig het hele jaar door voldoende
vitamine C bevat, heeft van scheur
buik een 'vergeten ziekte' ge
maakt. Letterlijk, zoals bleek in
1980 toen een zeventigjarige
vrouw in het ziekenhuis werd op
genomen met onverklaarbare bloe
dingen. Het duurde dagen voordat
de artsen ontdekten dat zij als ge
volg van een eenzijdig dieet een
ernstig tekort had aan vitamine C.
Laat mp3-speler thuis
als het buiten onweert
Mp3-spelers en iPods kun je tij
dens een onweer maar beter niet
omhangen of gebruiken. Mocht je
(direct of indirect) door de blik
sem getroffen worden, dan gelei
den de apparaten de elektrische
stroom zodanig dat er meer scha
de aan je lichaam ontstaat dan zon
der deze apparaten het geval zou
zijn. Dit concludeert E. Hefferman
in het medisch tijdschrift New
England lournal of Medicine op
grond van de verwondingen van
een man die luisterend naar zijn
iPod indirect door de bliksem
werd getroffen.
Erfelijke borstkanker
geneest net zo goed
Vrouwen die drager zijn van een
'borstkankergen' (BRCAi of BR-
CA2) hebben weliswaar een sterk
verhoogde kans om borstkanker te
krijgen, maar als zij de ziekte heb
ben is hun kans op genezing even
groot als voor vrouwen met borst
kanker die niet erfelijk belast zijn.
Dit constateert G. Rennert (Tech-
nion, Haifa) in het medisch tijd
schrift New England Journal of
Medicine. Hij onderzocht de gege
vens van gegevens van 1545 vrou
wen met borstkanker.
Tomaten eten helpt
toch niet tegen kanker
Een voedselmythe minder: het
eten van tomaten heeft, anders
dan in het verleden wel is be
weerd, amper een beschermende
werking op het krijgen van diverse
vormen van kanker. Dit stelt C. Ka-
vanaugh van de FDA, de Ameri
kaanse voedsel- en medicijnenau
toriteit, in het vakblad Journal of
the National Cancer Institute op
grond van een nieuwe analyse van
de bestaande wetenschappelijke ar
tikelen op dit terrein. Tot nu toe
golden tomaten met name als een
preventie voor prostaatkanker.
foto ANP
Baby's beschermd met
foliumzuur in brood
Toevoegen van foliumzuur aan het
broodmeel in Canada heeft een
spectaculair resultaat opgeleverd:
het aantal baby's dat geboren is
met een open ruggetje spina bifi
da) is er gehalveerd. Dit consta
teert P. de Wals (Laval University,
Quebec) in het medisch tijdschrift
New England Journal of Medicine
op grond van geboortegegevens
sinds 1993. In Nederland komt de
Gezondheidsraad begin volgend
jaar met een advies over de toevoe
ging van foliumzuur aan voedings
middelen.
baarden we natuurlijk wel. Vooral
de kinderen van dove ouders wa
ren daar heel goed in. Buiten
schooltijd hadden we onze eigen
gebarentaal."
Het gesprek vindt plaats aan een
ronde tafel in het comfortabele rij
tjeshuis in Raalte. Een gebarentaal-
tolk stelt zich snel en professioneel
voor en bespreekt even hoe ze het
gesprek zal tolken. Van den Berg
heeft de tolk zelf aangevraagd om
dat hij uit ervaring weet hoe moei
zaam een gesprek met een horen
de kan verlopen.
Afgelopen zondag vertrokken Ton
en Jantje van den Berg naar Ma
drid, in een groep van 73 doven,
veel vrienden en bekenden.
De reis is georganiseerd
door de Gelderhorst, een
centrum voor oudere do
ven. Als de reis naar Ma
drid aan de orde komt,
Directeur Jan Tempelaar
(links) van centrum voor
oudere doven De Gelderhorst
maakt het gebaar voor 'Ede'
in gebarentaal. Doventolk
Gerdinand Wagenaar maakt
het gebaar voor
lichten de ogen van Van den Berg
op. „Ik verheug me er enorm op.
Het is heel bijzonder om met zo
veel doven tegelijk in de Spaanse
hoofdstad te zijn."
Het dove echtpaar uit Raalte richt
zich vooral op de culturele uitstap
jes. De lezingen zijn aan hen min
der besteed, hoewel het hoofdon
derwerp van het congres'Geba
rentaal als grondrecht', hen zeker
aanspreekt. „De Nederlandse geba
rentaal moet nu eindelijk eens er
kend worden", vindt Van den
Berg. In veel andere Europese lan
den is gebarentaal wel een officiële
voertaal. Hij noemt nog een twee
de actiepunt: alle televisiepro
gramma's moeten wor
den ondertiteld.
„Er is veel ten goe
de veranderd
voor doven", ver
telt Van den
Berg. „Op Effatha
kon ik vroeger kie
zen tussen drie be
roepen: meubel
maker, metaalbe
werker en
schoenmaker. Ik
koos naast mulo voor metaalbe
werking, maar ik vond het hele
maal niks. Via een kennis kon ik la
ter in een drukkerij terecht in Gro
ningen waar ik ook een opleiding
volgde. In dat vak ben ik blijven
werken bij verschillende drukke
rijen. Op een van die drukkerijen
werkte ik samen met drie andere
doven. Dat was gezellig. In de
lunchpauze zaten we druk te geba
ren. Nu is er in Groningen een be
drijf opgericht waar alleen doven
werken. Ik ben er te oud voor,
maar het is voor een dove heel aan
trekkelijk om daar te werken."
Sinds gebarentaal ruim twintig
jaar geleden zijn intrede deed in
het dovenonderwijs is het onder
wijsniveau een stuk hoger. Dove
jongeren van nu groeien tweetalig
op met gebarentaal en gesproken
Nederlands. Met behulp van een
gebarentaaltolk kunnen ze allerlei
reguliere opleidingen volgen.
De medisch-technische ontwikke
ling van het cochleair implantaat,
(een inwendig hoorapparaat dat
na implantatie horen beperkt mo
gelijk maakt) heeft veel goeds ge
bracht maar ook onrust. Veel do
ven zijn bang dat gebarentaal door
deze ontwikkeling minder aan
dacht krijgt in het dovenonder
wijs. Ze wijzen op onderzoek
waaruit blijkt dat gebarentaal es
sentieel is voor de ontwikke
ling van een doof kind. Ook
het verleden op de doven-
scholen heeft wel geleerd
dat het onverstandig is
communicatiemiddelen
uit te sluiten. „Gebaren
taal is veel meer dan
een communicatie
middel", vinden
Ton en (antje van
den Berg. „Het is
een volwaardige
taal met een rijke
woordenschat en
eigen grammatica.
Een taal om trots op
te zijn."
