m
t
De kelder in bij ieder vaag gerommel
Bliksem is te overleven, zelfs 7 keer
„Onweerfobie is een redelijk besmettelijk verschijnsel" jan van den Berg,
Angstenbehandelingscentrum IPZO
PZC Dinsdag 17 juli 2007 1 1
6
Een blikseminslag hoeft
niet dodelijk te zijn. De
meeste mensen (naar
schatting zo'n 70 procent) over
leven een inslag als omstanders
meteen adequaat reageren:
mond-op-mondbeademing en
hartmassage.
Bij een blikseminslag raakt het
slachtoffer meestal buiten wes
ten, is het hart tijdelijk verlamd
en stokt de ademhaling. Meestal
begint het hart na enkele minu
ten weer te kloppen, maar de
ademhaling komt niet altijd uit
zichzelf op gang. De meeste do
delijke slachtoffers stikken dan
ook als gevolg van de inslag.
Meestal zijn de slachtoffers na
de inslag snel hersteld. Maar de
gevolgen kunnen ook blijvend
zijn. De bliksem komt vaak via
de ogen, oren, neus of mond
jaar. Rond 1907 waren jaarlijks
twintig doden te betreuren, nu
zijn dat er vijf Dat komt niet om
dat de bliksem minder vaak in
slaat, want nog altijd raken wereld
wijd elke seconde honderd aansla
gen de grond. De oorzaak ligt in
de verandere leefomgeving van de
mens. Steden bieden bescherming
door hoge gebouwen, al dan niet
met bliksemafleiders. En mensen
reizen steeds vaker met de auto,
die de bliksem afleidt naar de
grond.
Verzekeraar Interpolis bevestigt
dat de bliksem weliswaar vaker in
slaat maar ziet het aantal schadege
vallen afnemen. De verzekeraar
verklaart dit door betere preventie
maatregelen (zoals overspannings
beveiligers). De gemiddelde scha
depost van blikseminslag is 500 eu
ro. Klimatoloog Molenaars vindt
dat verwaarloosbaar: „Onweer is
lastig, maar niet ontwrichtend."
naar binnen en verlaat het
lichaam weer via de voeten.
Doofheid of blindheid kunnen
het gevolg zijn.
Daarnaast kunnen patiënten
aan een blikseminslag blijvende
psychische schade overhouden.
Een ware bliksemoverlever was
de Amerikaanse boswachter
Roy Sullivan (1912 -1983) uit de
staat Virginia: hij werd tijdens
zijn leven niet minder dan ze
ven keer door een schicht getrof
fen. Onder meer hield hij daar
een uitgerukte teennagel, ver
schillende verbrandingen aan
borst en maag en een zere
schouder aan over. Ook stond
zijn haar meerdere keren in de
brand na een inslag. Sullivan
pleegde op 71-jarige leeftijd zelf
moord, naar aanleiding van een
onbeantwoorde liefde.
Voortdurende onrust bij
warm en broeierig weer,
de hele dag als een bezete
ne alle weersvooruitzichten
spellen, niet meer durven kam
peren en in de icelder wegkrui
pen als het maar even rommelt.
Voor sommige mensen loopt de
angst voor onweer zo hoog op,
dat je van een fobie spreekt.
„Het komt vaak voor en het is
een vervelend probleem. De om
geving reageert vaak negatief:
'Stel je niet zo aan, doe eens nor
maal!' krijgen ze vaak te ho
ren", zegt Jan van den Berg van
het Angstenbehandelcentrum
IPZO. „Het is ook een redelijk
besmettelijk verschijnsel. Vaak
wordt angst voor onweer door
gegeven van ouders op kinde
ren."
Van den Berg constateert dat
ook mensen die iets trauma
tisch hebben meegemaakt (niet
noodzakelijkerwijs in verband
met onweer), vatbaarder zijn
voor 'veiligheidsfobieën'waar
onder de angst voor onweer is
te plaatsen. De verdeling is dat
65 procent vrouwen en 35 pro
cent mannen lijdt aan een on
weerfobie. Van het aantal men
sen dat IPZO behandelt is op-
Bliksemslachtoffers
merkelijk genoeg de helft man.
Mannen zoeken relatief gezien
dus sneller hulp om van hun on
weerfobie af te komen. „Zij zijn
gemiddeld vaker dan vrouwen
uithuizig en dus eerder gedwon
gen om hulp te zoeken", zegt
Van den Berg.
Bij de behandeling wordt de
cliënt eerst verteld wat er in de
hersenen gebeurt op het mo
ment dat de angst voor onweer
toeslaat. Daarna moet mensen
hun 'mijdingsgedrag' -het niet
meer naar buiten durven als on
weer dreigt, of in dat geval altijd
bij de partner willen zijn- wor
den afgeleerd. Dan volgen oefe
ningen met geluidsfragmenten,
dichtslaande deuren of romme
lende kliko's. Het moeilijkste
deel van de therapie is de oefe
ning met echt onweer. Van Den
Berg: „Daarbij krijgen de cliën
ten een taak, ze moeten de mate
van angst in verhouding tot het
onweer registreren. Dat is con
fronterend, maar ze worden te
gelijk afgeleid. En ze zien op pa
pier concreet wat er met hen ge
beurt, zodat ze beter hun gevoel
snappen."
www.ipzo.com
jaarlijks worden volgens het KNMI gemiddeld drie mensen dodelijk getrof
fen door de bliksem.
Een 20-jarige voetballer van Kloetinge werd in augustus 2005 getroffen
door de bliksem. De voetballer werd met een hartstilstand naar het zie
kenhuis in Goes gebracht, waar hij overleed.
Een week daarvoor stierf een 35-jarige vrouw uit Walsoorden, nadat zij
door de bliksem getroffen was. De vrouw was haar hond aan het uitlaten
op een plek zonder bebouwing.
Vijf fanfareleden werden op 25 augustus 2006 in het Gelderse Vorden ge
troffen door de bliksem toen ze tijdens een begrafenis onder een boom
schuilden voor noodweer. Een meisje van 14 en een man van 59 jaar
werden gedood.
Op 8 juni 2007 kwam in Goirle een 56-jarige vrouw om het leven, door
het inslaan van een bliksemschicht. Zij was op weg naar de brievenbus
met een condoleance-kaart.
In Kinderdijk raakten vorige week vier bejaarde wandelaars gewond
door de bliksem. Twee van hen liepen ernstige brandwonden op.
Een 34-jarige man uit het Drentse Erica raakte vorige week ook gewond
door de bliksem. De bliksem sloeg in op de metalen punt van zijn para
plu.
Een 55-jarige man uit Amstelveen is zondag op het strand van Texel om
het leven gekomen nadat hij werd getroffen door de bliksem.
Hoe ontstaat een onweerswolk?
mm
8fej
■nr
Doordat de zon de aarde verwarmt wordt de lucht warmer. Warme lucht zet
uit, wordt daardoor lichter en begint te stijgen naar hogere, koudere lucht
lagen (foto 1 en 2). Daar condenseert de lucht en kan niet verder stijgen.
Daarom groeit een onweerswolk aan de bovenkant in de breedte en krijgt
hij z'n karakteristieke aambeeldvorm (foto 3 en 4).
Waar komt de lading vandaan?
Binnen een onweerswolk stijgt de
warme lucht en condenseert.
Wanneer kleine wolkendruppels zo
hoog komen dat ze bevriezen, raakt de
buitenkant positief geladen, de
binnenkant is negatief. Door uitzetting
springt de buitenkant los en de kleine
positief geladen ijsschilfers worden
verder mee omhoog genoemen. Zo
wordt de bovenkant van de wolk
positief geladen. De onderkant van de
wolk krijgt een negatieve lading. Door
de aantrekkingskracht van de negatieve
lading onderin de wolk, wordt het aard
oppervlak zelf weer positief geladen.
Hoe ontstaat een bliksem?
Door kleine verschillen in lading
onderaan de wolk kan een vonkje
ontstaan. Hierdoor wordt de lucht beter
geleidend en ontstaat een eindje verder
een nieuw vonkje. Zo ontstaat een goed
geleidend kanaaltje naar de aarde toe:
de voorontlading. Dit gebeurt binnen
een honderdste van een seconde en
stapsgewijs. Hierdoor krijgt de bliksem
zijn grillige vorm en ontstaan de
vertakkingen. Als dit kanaal 20 tot 100
meter boven de aarde is, ontstaat door
de opgebouwde spanning vanaf de
andere kant ook een kanaaltje
(vangontlading). De afstand is nu klein
genoeg om kortsluiting te maken. De
hoofdontlading volgt de ontstane
route (100.000 km/sec.). Vaak vinden
langs het kanaal zeer snel meerdere
ontladingen plaats, die wij echter als
één lichtflits waarnemen. 65% van de
ontladingen vindt binnen de onweers
wolk plaats.
Hoe ontstaat de donder?
Kanaaltje
o
De bliksem verwarmt de lucht zeer plotseling tot wel 25.000 graden Celsius
4x de oppervlaktetemperatuur van de zon). De lucht zet dan zeer snel uit
en explodeert als het ware. Dit geeft een enorme knal (de donder). Licht
plant zich voort met een snelheid van 300.000 km per seconde. De lichtflits
en de knal vinden gelijktijdig plaats, maar het geluid loopt per kilometer drie
seconden achter. Het
Licht: 300.000 km per sec
aantal seconden tussen
de flits en de donder,
gedeeld door drie is de
afstand (in kilometers)
tot het onweer.
Geluid: 330 meter per 3 sec
1 kilometer
infographic JD/bron GPD
en bliksem
