De angst voo
Turkentrek
'De ChristenUnie
draagt graag
haar steentje bij'
v14
Zaterdag 14 juli 2007 PZC
STANDPLAATS
door
Marloes de Koning
Het trekseizoen is aangebroken. Als het even
kan, mijd ik de komende weken de snelweg.
Het asfalt dat Kroatië en Hongarije met Bulga
rije en Macedonië verbindt, loopt door Servië.
Gedurende het jaar staat er nooit file, maar dat verandert
als de schoolvakanties aanbreken. Opeens staan bij de gro
te grensovergangen en de tolpoorten lange rijen auto's
met Duitse, Oostenrijkse en Nederlandse kentekens in de
brandende zon. Druppelende airco's zorgen voor een nat
spoor op het wegdek.
De E75 is een paar weken per jaar het decor voor de Grote
Turkentrek. Servië dient als doorvoerland voor
Turkse gezinnen, op weg naar familie. De benzine
stations verkopen nu ook even Turkse dagbladen,
sommige zelfs ook 'Turkse keuken'.
In augustus bieden slimme boeren bij afslagen wa
termeloenen aan als snack voor onderweg. Vanaf
de parkeerplaatsen stijgt een barbecuelucht op. In
toiletten bij pompen langs de route hangen on
vriendelijke bordjes met 'voeten wassen verboden.'
Onder de bomen liggen op kleedjes doodvermoei
de vaders. Een eigen steekproef van honderd auto's
leert dat alleen de mannen rijden.
Rondom de Zuid-Servische stad Nis gebeuren de
meeste ongelukken. Dan hebben de Duitse Turken
er de eerste vijftien tot twintig uur opzitten. Een
Servische vriend herhaalt een beroemde anekdote.
„Weet je hoe een Turk op doortocht aan zijn slaap
komt", vraagt hij. „Hij blijft op de bestuurdersstoel
zitten, doet een baksteen op zijn gaspedaal en laat
z'n vrouw - die geen rijbewijs heeft - sturen."
De gezinnen op doortocht hebben geen boodschap
aan Servisch natuurschoon, een bezoekje aan een
orthodox klooster of een door de Ottomanen ge
bouwd verdedigingswerk langs de Donau. De
B-wegen komen niet aan bod. Veel meer dan een
ijsje bij een wegrestaurant en een volle tank kunnen er
niet vanaf Hongarije, Kroatië, Servië en Bulgarije zijn niet
meer dan een pitstop die overgeslagen wordt zodra een
goedkoop vliegticket voorhanden is.
Servië heeft per busje of personenwagen een halve dag
om een graantje mee te pikken van de ondankbare rol als
doorvoerland op de Balkan. 'Tol' is het toverwoord. Het
land is nog verre van EU-lid, alleen de eigen wetten gel
den. Dus discriminatie op de snelweg mag nog gewoon.
Een buitenlands kenteken betekent een ongeveer vier
keer hogere rekening voor de doortocht en een verhoog
de kans op een - bij voorkeur cash te betalen - verkeers
boete voor een snelheidsovertreding. In één keer de 500
kilometer dwars door Servië overbruggen, kost zonder
benzine en aanhouding ongeveer 20 euro.
Solidariteit is een te groot woord, maar in Servië over
heerst begrip voor de langszoevende, zwaarbeladen Tur
ken. Ook de bevolking van het voormalig loegoslavië
heeft zich over de wereld verspreid. En ook hier leven
veel families deels van de donaties van verwanten met
baan en verblijf in het welvarender West-Europa.
Vanaf half juni verandert de bevolkingssamenstel
ling langzaam in mijn wijk in Belgrado. Ser
viërs met buitenhuisjes ontvluchten de hitte
van de stad en vertrekken naar familie op het
platteland of de Montenegrijnse kust. In het straatbeeld
neemt het aantal buitenlandse kentekens toe.
Het onzichtbare stuk familie dat door het jaar heen geld
stuurt, laat zich zien. Tijdelijk teruggekeerden, velen conti
nu verteerd door twijfel of ze de juiste keuze hebben ge
maakt toen ze hun land verlieten. De vakantie fungeert
als uitlaatklep voor hun heimwee en als een test voor hun
besluit.
De huizen van gastarbeiders hebben de meeste balkons,
de drukst versierde hekken en het duurste marmer. Ter
wijl hun kroost gaat stappen en de nieuwe auto showt
aan neefjes en nichtjes, mijmeren de ouderen boven hun
rakija (sterke drank) over de smaakvolle Zuid-Europese
tomaten en olijfolie. Niet te vergelijken met de smakeloze
Hollandse kasvruchten, moet ik regelmatig aanhoren. Ik
houd wijselijk mijn mond. De tomaten smaken hier echt
lekkerder. En ik denk: het verlangen duurt maar even.
Hooguit tot het einde van de zomer.
(weblog: www.hetnieuweeuropa.nl)
De regering heeft grootse plannen. 'Samen' moeten we
werken aan de toekomst van Nederland, maar hoe zit het
met de verstandhouding tussen de coalitiepartijen CDA,
PvdA en ChristenUnie? „Pas op Prinsjesdag zal blijken wat
dit kabinet waard is."
door Wierd Duk en Erwin Buter
Hartverwarmend vond Frans
Timmermans de reacties
van zijn CDA-collega's na
de recente EU-top. De
PvdA-staatssecretaris voor
Europese Zaken werd van alle kanten met
het behaalde resultaat gefeliciteerd. „Ernst
Hirsch Ballin stuurde zelfs een smsje vanaf
de Antillen."
Timmermans, een joviale katholiek uit het
zuiden, geniet van dergelijke, hartelijke ge
baren. „In de Partij van de Arbeid kom je
dat veel minder tegen. Bij ons is de zuur
graad veel te hoog."
Twee grote volkspartijen en een onerva
ren club van bevlogen christenen, alle drie
met zeer verschillende partijculturen, ont
moeten elkaar in het vierde kabinet van
Jan Peter Balkenende. Het is wel even wen
nen, bekennen ministers en staatssecreta
rissen.
Logisch. PvdA en CDA hebben een ge
schiedenis van verstoorde verhoudingen
en onderling wantrouwen. Zo beschuldig
de Balkenende PvdA-leider Wouter Bos
tijdens de verkiezingscampagne nog van
onbetrouwbaarheid („U draait en u bent
oneerlijk"). Ook CDA-pitbull Maxime Ver
hagen, inmiddels minister van Buitenland
se Zaken, greep elke gelegenheid aan om
Bos het leven zuur te maken: „Met Bos
ben je de klos".
Frans Timmermans heeft die oorlogsreto-
riek achter zich gelaten. Hij drinkt met an
dere leden uit het kabinet op vrijdag na de
ministerraad een pot bier. „Dat gebruik is
nieuw." Hij heeft het naar zijn zin. „Ik
werk met Jan Peter en met Maxime fantas
tisch samen. Balkenende gunt mij veel. Ik
krijg van hem in Europa alle ruimte."
Minister van Financiën en vicepremier
Wouter Bos heeft daarentegen de verkie
zingsnederlaag nog altijd niet verwerkt,
zeggen ingewijden. Met Balkenende en
ChristenUnie-leider André Rouvoet zou
hij het christelijk-sociale kabinet smoel
moeten geven, maar dat komt nog niet uit
de verf
Bos wordt te zeer in beslag genomen door
de problemen in de eigen PvdA. Omdat
hij zich opgejaagd voelt door de SP van
Jan Marijnissen geeft Bos waar het kan
geen steun aan impopulaire maatregelen.
De andere vicepremier, André Rouvoet,
profileert zich nadrukkelijk als vakminis
ter, verantwoordelijk voor jeugd en gezin.
Hierdoor ontbeert het kabinet een sterk
en stabiel centrum. Balkenendes CDA is
een baken van stabiliteit en de premier
heeft begrip voor de lastige positie waarin
Wouter Bos verkeert, maar Balkenende
staat er als leider van de coalitie wel tame
lijk alleen voor.
„We moeten oppassen dat deze regering
niet te grijs en te middelmatig wordt door
een gebrek aan daadkracht", waarschuwt
een bron dichtbij het kabinet. „Deze ploeg
heeft potentieel, maar het beleidsprogram
ma had flitsender gemogen en het sociaal
akkoord krachtiger." Prinsjesdag in septem
ber wordt de eerste, echte test. „En willen
ze daar goed uitkomen, dan zullen de drie
partijen over hun eigen schaduw moeten
springen. Anders blijven ze eikaars gevan
gene."
Op vrijdagmorgen, voorafgaand aan de we-
kelijke ministerraad, fitnesst CDA-minis-
ter Maria van der Hoeven van Economi
sche Zaken met André Rouvoet en met
haar PvdA-collega Jacqueline Cramer van
VROM. „Met Jacqueline wissel ik veel in
formatie uit", zegt Van der Hoeven. „Een
echte vakvrouw. Heel prettig, je staat toch
voor dezelfde zaak."
Van der Hoeven is een typisch product
van de bestuurderspartij die het CDA is.
„Bij het CDA zeggen ze: dit is de lijn en
daar houden we strikt aan vast", weet
PvdA-bewindsman Frans Timmermans.
„En na de verkiezingen passen zij hun
standpunt aan en zeggen ze: dit is de nieu
we lijn en nu houden we daar aan vast."
Dat Van der Hoeven bekent heel trots te
zijn op haar PvdA-collega Nebahat Albay-
rak omdat de staatssecretaris van Justitie
met glans het generaal pardon heeft afge
handeld, verbaast Timmermans dan ook
niet. Ondanks het gegeven dat Van der
Hoeven zich tot het laatst tegen dat par
don verzette.
„Bij het CDA hoor je niemand over de ve
ren die zij in de coalitiebesprekingen moes
ten laten, zoals het generaal pardon of de
huurliberalisatie", zegt Timmermans. „Ze
zijn daar veel meer gewend om hun ver-
lies te accepteren. Bij de PvdA doen we
niet anders dan hameren op wat we niet
hebben binnengehaald. Helaas. We zijn
het ontwend om te regeren en niet in alles
onze zin te krijgen."
Ab Klink is CDA-ideoloog. De minister
van Volksgezondheid, Welzijn en Sport is
bevriend met Jan Peter Balkenende. Sa
men werkten zij in de jaren negentig bij
het wetenschappelijk instituut van het
CDA aan de wederopstanding van de chris
tendemocraten. Klink is ook een nuchtere
gereformeerde, die van zichzelf zegt dat hij
niet snel in superlatieven vervalt.
De samenwerking met de sociaaldemocra
ten noemt Klink tijdens de jaarlijkse zo-
merbarbecue op het Binnenhof droogjes
'vrij collegiaal' en voor Wouter Bos heeft
hij een compliment over ('sportief).
Dan verslikt de minister zich in z'n drank
je: „Sorry, ik moet even weg." Klink heeft
geen zin in verdere vragen over de sfeer in
de coalitie, maar hij is duidelijk minder en
thousiast dan een PvdA'er als Timmer-
