10 I Dinsdag 10 juli 2007 PZC
Supermodern en 'groen'.
Boeing presenteerde zondag
zijn nieuwste vliegtuig, de
Dreamliner. Volgens
deskundigen een flinke stap
voorwaarts. Maar vliegen
blijft vervuilend.
door Miriam van den Brand
en Joep Trommelen
foto Boeing
N
ee, hij gaat niet gelijk
een ticket kopen als
de nieuwe Boeing
787, de Dreamliner,
gaat vliegen. „Ik wil
mijn geld verantwoorder beste
den."
Maar als Ronald Slingerland, uni
versitair docent aan de Technische
Universiteit Delft, de kans krijgt
het vliegtuig in een hangar van
binnen en van buiten uitgebreid te
bestuderen, grijpt hij die met bei
de handen aan. „Als passagier zit
je dichtbij de techniek, maar je
kunt er niet bij. Dat is het dus net
niet."-
Slingerland is enthousiast over het
nieuwe vliegtuig van Boeing. „Het
is een geweldig vliegtuig. Ik had ja
ren minder respect voor Boeing.
Het bedrijf borduurde alleen voort
op oude modellen, was niet ver
nieuwend. Ze probeerden het wel.
Zo kwamen ze met de Sonic Crui
ser, die vlak onder de geluidsgrens
zou vliegen. Dat werd een misluk
king, te duur. Airbus was wel inno
vatief bezig. Die rollen zijn omge
draaid, Airbus probeert nu voort
te borduren en Boeing maakt, inge
geven door concurrentie, een gro
te sprong voorwaarts."
Airbus zal moeite hebben de strijd
met Boeing te winnen, voorspelt
Slingerland. „Ze moeten nu ook
wel mee in de vernieuwingen. Dat
komt ze ontzettend slecht uit, er is
geen geld meer. Ze hebben al ge
probeerd huidige modellen te ver
kopen met alleen nieuwe moto
ren. De luchtvaartmaatschappijen
wezen Airbus steeds terug, die
vonden het niet genoeg. Door de
presentatie van de 787 hebben ze
echt het deksel op de neus gekre
gen. Het nieuwe vliegtuig van Air
bus, dat gepland staat voor 2013,
moet nu wel de vernieuwingen
van Boeing gebruiken en natuur
lijk een stap verder gaan."
Airbus krijgt daarbij in ieder geval
de steun van de Europese Unie.
De 800 miljoen die de Europese
Unie investeert in de ontwikkeling
van schonere straalmotoren, is vol
gens Hans Heerkens, docent lucht
vaartindustrie aan TU Twente, een
verkapte subsidie aan Airbus, de
Europese concurrent van Boeing.
„Maar de Amerikanen doen niet
anders. Waar ik me wel zorgen
over maak, is dat de Amerikanen
veel offensiever zijn. Ze zijn zo
slim hun subsidie niet meteen te
koppelen aan de fabrikant maar
aan de NASA en hebben Europa
vanwege de EU-subsidie voor de
Boeings droon
wereldhandelsorganisatie WTO ge
daagd. Europa zou een plan B
klaar moeten hebben voor het ge
val de Amerikanen die zaak win
nen. Europa heeft Amerika trou
wens ook voor de WTO gedaagd.
De deskundigen op dit gebied die
ik spreek, denken dat beide par
tijen ongelijk krijgen. Dat betekent
dat ze hun subsidie in een andere
jas moeten gaan steken of er mee
moeten stoppen. Maar er zijn
denk ik altijd manieren te vinden
om subsidie te verstrekken."
'Airbus moet nu ook wel
mee in de vernieuwingen.
Dat komt ze slecht uit'
Bij de Dreamliner wordt in de pro
motie vooral veel aandacht be
steed aan het nieuwe composiet
materiaal waarvan het vliegtuig is
gemaakt. Volgens Slingerland
heeft Boeing, samen met de NA
SA, sinds 1995 aan de ontwikke
ling ervan gewerkt.
Een groot deel van de buitenkant
van de 787 bestaat uit composietve
zels. Dit is koolstof waaraan lijm
en plastic is toegevoegd. „Het is
heel sterk en lichter dan metaal.
Het moet worden gebakken in een
oven. Dat betekent een heel nieu
we manier van produceren." Het
geeft ook nieuwe mogelijkheden,
zoals meer gebogen vleugels.
De Dreamliner verbruikt 20 pro
cent minder brandstof, meldt de
Amerikaanse vliegtuigbouwer. Het
nieuwe materiaal draagt daar wel
wat, maar niet het meeste aan bij,
legt Slingerland uit. „Het zorgt
voor 3 procent minder verbruik.
De zuinigere motoren zorgen voor
een besparing van 8 procent. De
andere winst wordt gehaald uit on
der meer aërodynamica en andere
boordsystemen die minder ener
gie verbruiken."
Volgens Hans Heerkens doen we
er verstandig aan de halleluja-ver
halen van Boeing over 'groen' vlie
gen met een korreltje zout te ne
men. „Vliegen blijft nu eenmaal
vervuilend, net als elke andere
vorm van transport. Maar soms
wordt er ook overdreven. Zeker op
de heel lange afstand is vliegen
met een vol vliegtuig - en de mees
te toestellen op de lange afstand
zitten vol - al een beetje schoner
dan rijden met de auto. Het pro
bleem zit 'm in de onstuimige
groei van het vliegverkeer en in de
uitstoot van kooldioxide en stik
stofoxiden, die op zo'n grote hoog
te een heel andere uitwerking heb
ben dan op de grond. Zo tasten
stikstofoxiden de ozonlaag aan en
beïnvloedt de waterdamp uit de
motoren de wolkenvorming."
Eenvijfde minder brandstoftfer-
bruik betekent niet gelijk eenvijfde
minder milieuschade, benadrukt
ook Slingerland. „Het betekent wel
20 procent minder CO,-uitstoot.
Maar de uitstoot van andere stof
fen pleegt erger te worden als mo
toren zuiniger worden. Daar
wordt hard aan gewerkt door de
motorfabrikanten."
De 787 is door het composietmate
riaal een stuk goedkoper in onder
houd. Minder brandstofverbruik,
minder onderhoud, de luchtvaart
maatschappijen spinnen garen bij
de innovaties. Vliegen zou goedko
per kunnen worden, waardoor er
meer gebruik van het vervoermid
del kan worden gemaakt.
Heerken gelooft daar niet in. Vol
gens hem is het einde van de onge
breidelde groei van de luchtvaart
in zicht. „Luchtvaart is als vorm
van openbaar vervoer nog nooit
echt winstgevend geweest. Heel
veel luchtvaartmaatschappijen ba
lanceren op het randje. Sinds de
Tweede Wereldoorlog is constant
sprake geweest van een vlucht
naar voren. Schaalvergroting om
'Ik denk dat er een
trendbreuk komt. Vliegen
zal weer duurder worden'
de kosten te drukken, steeds grote
re vliegtuigen, steeds goedkopere
tickets. De groei van de burger
luchtvaart is anderhalf tot twee
keer zo groot geweest als de groei
van de wereldeconomie. Dat hou
den we niet vol, zeker als we nu
ook nog eens in het milieu willen
investeren. Ik denk dat er een
