Vochtige ogen
RUDEN R1EMENS FOTOGRAFIE
tweesprong
Marjan
Berk
j v7
PZC Zaterdag 30 juni 2007
In 1951, ik was zojuist aangenomen als leerling
verpleegster in het Stads en Academisch Zie
kenhuis in Utrecht, bracht ik mijn vrije dag
door op mijn smalle kamer in het zusterhuis
boven de zogenaamde 'neuroloog'. Zo heette het
gebouw in de Nicolaas Beetsstraat in de volks
mond en het herbergde de afdelingen neurologie,
neuro-chirurgie en psychiatrie. Het was 1951, mijn
moeder was nog maar net gestorven en ik was be
gonnen aan mijn zelfstandige leven in de verple
ging van neurologische en psychiatrische patiën
ten. Ik was te jong voor de opleiding voor het zo
genaamde 'witte kruis', daarvoor moest je negen
tien zijn, ik was achttien en dan werd je wel ge
schikt geacht om de psychiatrische verpleging in
te gaan!
De wereldberoemde professor Rümke zwaaide op
psychiatrie de scepter, op neurologie was profes
sor Sillevis Smit de baas. In 1951 verdiende je als
eerstejaars leerling achtenveertig gulden in de
maand plus kost en inwoning. Ik had een kamer
met uitzicht op de blinde muur van het Histolo-
gisch Laboratorium, gemeubileerd met een smal
bed, een kleine tafel en een stoel. Daarnaast stond
de hutkoffer van mijn grootvader, die eind negen
tiende eeuw in Transvaal in de Boerenoorlog te
gen de Engelsen had gevochten, in die koffer za
ten mijn schamele bezittingen, voornamelijk be
staande uit fotoalbums en boeken.
In die tijd had je één vrije dag per week, die ik
meestal lezend doorbracht. Uit de bakelieten Ra
dio-distributie, waarop je vier zenders kon beluis
teren, klonk de aankondiging van de opera Pelléas
et Melisande, van Debussy. Ik legde mijn boek
weg, ging languit op bed liggen en werd vanaf de
eerste maten totaal bevangen door de wonderlijk
mooie muziek van Debussy. Op pianoles had ik
'La fille au cheveux de lin' gespeeld, ik had door
het muziekleven bij ons thuis tamelijk getrainde
oren, maar wat ik nu hoorde was van een andere
orde. Die muziekervaring is mij mijn leven lang
bijgebleven. Toen ik dus bij het Concertgebouw
de aankondiging zag van de uitvoering door het
Orchestre National de France onder leiding van
Bernard Haitink wist ik niet hoe snel ik kaartjes
moest halen. Het was een rib uit mijn financiële
lijf, maar de herinnering aan die eerste keer dat ik
de opera hoorde is mij atijd bijgebleven; nu kreeg
ik een herkansing! Een van mijn musicizoons zou
meegaan en zo zaten wij daar in het Concertge
bouw en kregen een concertante uitvoering te ho
ren van deze magistrale opera, met een hemels
door Magdalena Kozena gezongen Mélisande om
van de rest maar te zwijgen en een orkest dat on
der de baton van Bernard Haitink de sterren van
de hemel speelde. Naast mij zat een mevrouw uit
Norg, Drente, die in het wilde weg een kaartje had
besteld, die dacht dat ze ergens anders heen ging,
maar die ontzettend gelukkig was dat ze dit mocht
horen, min of meer per ongeluk.
In de laatste acte, wanneer Mélisande het loodje
legt, liepen mijn oogranden over van langzame tra
nen. Ik ben niet zo'n jankert, maar de muziek liet
mijn ogen overstromen, niets aan te doen. Mijn
zoon en ik waren nog lang totaal onthutst door de
ze ongelofelijke muzikale ervaring. En nu ga ik ach
ter de cd aan.
