ar oud
te zijn
De strijd in de kerk blijft altijd doorgaan
/h
PZC Dinsdag 26 juni 2007 31
ook veel aandacht aan de mode
show die in maart van dit jaar in
de Grote Kerk in Veere werd ge
houden. Jonge modellen droegen
bijzondere stukken uit de collectie
van het museum, in combinatie
met kleding van het modieuze
merk Gsus. Het verschil tussen
oud en nieuw was soms nauwe
lijks te zien. Jongens oogden in
een hemdrok van 150 jaar oud en
met een bloedkoralen halsketting
verrassend modern.
Een mooi boek, dus. Alleen de ti
tel - die ook verder niet wordt ver
klaard - blijft wringen. Het mu
seum hecht aan de term Zeelan
der, omdat die internationaler zou
overkomen. Vooralsnog klinkt het
woord erg Duits en nogal tegenna
tuurlijk in Hollandse en vooral
Zeeuwse oren.
Naast het modeboek heeft het mu
seum bijna veertig topstukken ge
bundeld in een handzaam en zeer
betaalbaar boekje.
Verder heeft directeur Valentijn
Byvanck Kunst moetje voelen ge
schreven en samengesteld. Het is
een - wat fragmentarisch - 'pam
flet over museale vernieuwing' en
laat zich dan ook lezen als een be
ginselverklaring van het nieuwe
Zeeuws Museum. De tijd dat een
museum alleen oude spullen op
bergt is voorbij, zo luidt de kern.
De collectie moet nieuw leven
worden ingeblazen. „Het nieuwe
museum is een cultuurproducent.
Het gebruikt de collecties als
grondstof voor het erfgoed van de
toekomst."
Boeken Zeeuws Museum:
- 'Zeelander Collectie', door Valentijn By
vanck Karina Leijnse (red.), tweetalige
editie (Nederlands/Engels), 24,90 euro.
- 'Kunst moet je voelen', door Valentijn
Byvanck, 9,90 euro.
- 'Zeeuws Museum. Topstukken', (ook En
gel- en Duitstalige edities), 3,00 euro.
- 'De tapijten van Zeeland', door Katie
Heyning (ook in Engels), 14,95 euro.
Linnen vrouwenhemden, getoond tijdens modeshow in maart van dit jaar.
foto Anda van Riet
Jak (katoen/linnen), Tholen, ca. 1850. foto Anda van Riet Halsketting, Zuid-Beveland, ca. 1900. foto Anda van Riet
NAMEN
't Huis Vermuyden
De Schakerloopolder ligt ten
zuiden van de stad Tholen.
Het is oud gebied voor
Zeeuwse begrippen: van vóór
1200, en nauwelijks geïnun
deerd. De buurtschap - Het
Oudeland - vroeger een dorp,
ligt in die polder. Die naam
zegt al genoeg. Vroeg in de ze
ventiende eeuw liet Johan
Vermuyden, burgemeester
van de stad Tholen, in het
zuidoosten van de Schakerloo
polder een magnifieke boerde
rij neerzetten - geheel uit
steen opgetrokken, ook de
schuur. Het huis was meer pa
triciërswoning dan boeren
huis. Als het stadse leven
hem en de zijnen te druk en
te woelig werd, trok het gezin
zich terug in de wijde polder
op de boerenbuitenplaats.
Omgeven door grachten en
voorzien van een keur aan tui
nen en een boomgaard. Toen
Johannes oud was, trok hij
zich helemaal terug op de
hoeve, en ging schrijven -
voornamelijk stichtelijke pen
nenvruchten. Na zijn dood
erfde zoals gebruikelijk zijn
zoon Bartholomeus - een mi
litair - de hoeve met alle gron
den. Die laatste Vermuyden
(Vermue op z'n Zeeuws) was
getrouwd met mejuffrouw Ca-
tharina Ketting. Ze overleefde
hem en lange tijd werd de
boerderij ook 'de Kettinghoe
ve' genoemd. De Vermuy-
dens - althans deze tak - stier
ven uit, en begin achttiende
eeuw duikt de naam Bierens
op. De afstammelingen van
deze naam wonen er nog. He
lemaal in het oosten van de
Schakerloopolder, tegen de
dijk van de Strijenpolders,
ligt de boerderij als een ver
scholen juweel. Eén van de
mooiste Zeeuwse herenboer
derijen, een vroege parel uit
de zeventiende eeuw en nog
steeds een goed onderhou
den sieraad in het landschap.
Gerard Smallegange
door Rinus Antonisse
Honderd jaar gingen twee kerkelijke stromin
gen - de Ledeboerianen en de Kruisgezinden
- samen in de Gereformeerde Gemeenten.
Bij het verenigen van de 13 kruiskerken en 22
ledeboeriaanse gemeenten speelde dominee G. H.
Kersten (medeoprichter van de SGP) een belangrijke
rol.
Een deel van de Ledeboerianen, onder aanvoering
van de predikant L. Boone te Sint-Philipsland, deed
niet mee. De opvattingen over hoe te geloven lagen
daarvoor te ver uiteen. Verschil van inzicht bleef de
Gereformeerde Gemeenten achtervolgen. In 1953 en
1980 deden zich scheuringen voor. Verdeeldheid over
theologische opvattingen is in bevindelijke kringen
een kwetsbaar onderwerp.
Adriaan van Belzen, die opgroeide in de Gereformeer
de Gemeenten in Nederland van Middelburg schreef
het boek Terugblik over de gebeurtenissen in de afge
lopen honderd jaar. Hij doet dat aan de hand van ge
sprekken met zeven predikanten en drie ouderlingen.
Zij zijn afkomstig uit kerkverbanden die te maken
hebben met de samensmelting van 1907.
Hoe gevoelig praten over geloofszaken in deze krin
gen altijd ligt, blijkt uit het feit dat Van Belzen geen
dominees van de Oud Gereformeerde Gemeenten en
de Gereformeerde Gemeenten in Nederland (buiten
verband) bereid vond mee te werken. „De strijd in de
kerk zal altijd door blijven gaan", merkt dominee F.
Mallan, een van de geïnterviewden, ter zake op.
Naast terugblikken heeft Van Belzen ook gepeild hoe
groot de bereidheid is nader tot elkaar te komen. De
onderlinge (theologische) verschillen hoeven niet
zo'n belemmering te zijn. Eerder onderzocht hij de
opvattingen van de partijen die in 1953 bij de scheu
ring (waarvan menigeen nog nooit achter is gekomen
waar het precies om draaide) betrokken waren.
Hij deed dat door honderden preken te beluisteren
van predikanten uit de betrokken kerkverbanden.
Zijn conclusie: er zijn wel verschillen opgevallen,
maar die betroffen slechts bepaalde gebruiken of ac
centen. Van Belzen stelt dat er op een vreemde ma
nier langs elkaar heen gepraat werd en wordt.
De geïnterviewden tonen allen wel het verlangen dat
er eens weer gezamenlijk verder gegaan kan worden.
Zelfs de hoogbejaarde Mallan, die nog een stap ver
der gaat en zegt geen bezwaar te hebben tegen samen
werking in interkerkelijke instellingen. „Op ethisch ge
bied kun je zelfs wel met de roomse kerk samenwer
ken."
Menige gesprekspartner heeft banden met Zeeland.
Niet verwonderlijk, omdat het gedachtengoed van de
Gereformeerde Gemeenten in de provincie flink wor
telt. Eén van de geïnterviewden is SGP-gedeputeerde
George van Heukelom, die zich pas als 17-jarige tot de
kerk bekeerde en ouderling is in de Gereformeerde
Gemeente in Nederland (buiten verband) te Nieuwer-
kerk. Hij zou de binnenverband en buitenverband ge
meenten liefst weer verenigd zien.
Van Belzen schrijft zijn boek van binnenuit. Dat wil
zeggen met veel kennis van zaken, wat ook in de in
terviews tot uiting komt. Nadeel is dat de inhoud
voor mensen die niet op de hoogte zijn met de roerse
len binnen deze stromingen, moeilijk te volgen is.
Misschien hebben de gelovigen er zelf geen bood
schap aan, maar enige verduidelijking zou tot een bre
der begrip kunnen leiden.
Nu blijft het beeld bestaan - het wordt zelfs nog ver
sterkt - dat sprake is van groeperingen met soms wel
zeer vérgaande fundamentalistische opvattingen. Het
praktiseren van de woorden uit Johannes 17, 'Heilig
ze in Uw waarheid, Uw woord is de waarheid, opdat
zij allen één zijn', blijkt niet gemakkelijk te zijn.
Terugblik. Gesprekken over verleden, heden en toekomst
van de vier Gereformeerde Gemeenten. Door Adriaan
van Belzen. Uitgeverij De Groot Goudriaan, Kampen.
Prijs 17,50 euro.
