Vrijdag vrij
Provincie Zeeland is op vrijdag niet verlamd
'Het parkeerterrein is beduidend rustiger'
Philips heeft geen last van de 'slappe' vrijdag
Eaton Holec wil liever zesdaagse werkweek
10 Dinsdag 26 juni 2007 PZC
„Veel mensen willen op vrijdag vrij zijn; meer dan mogelijk is. In de
praktijk komen we er in onderling overleg altijd uit. Ik heb nog nooit mijn
machtswoord hoeven uitspreken", zegt Kees van Cilst, afdelingshoofd
P&O van de provincie Zeeland.
Onlangs is besloten een vierdaagse werkweek van negen uur mogelijk te
maken in het Zeeuwse provinciehuis. „Zolang het werk daar niet onder
lijdt, natuurlijk. Op vrijdag is het hier rustiger, maar van verlamming is
geen sprake. Niet iedereen kan dan gemist worden, want het bedrijf gaat
door: zo vergaderen de Provinciale Staten altijd op vrijdag."
Van Cilst verwacht niet dat de 750 ambtenaren in de toekomst nog meer
een beroep zullen doen op de vrijdag. „De collegialiteit is hier groot en de
mensen staan voor hun werk. We zijn, denk ik, door Intermediair
(vacatureweekblad voor hoogopgeleiden, red.) niet voor niets uitgeroepen
tot beste werkgever in de non-profitsector."
Exacte cijfers over het aantal medewerkers dat op vrijdag vrij neemt heeft
hij niet. „We hebben veertien locaties; we registeren dit soort gegevens
niet centraal. Maar het parkeerterrein hier in Arnhem is op vrijdag
beduidend rustiger", vertelt woordvoerder Paul van der Boor van Akzo
Nobel.
„Voor ons is vrij nemen op vrijdag geen specifiek item. Dat regelt zich op
afdelingsniveau en dat gaat goed. Er zijn ook werknemers die juist graag
aan de slag willen in het weekeinde of in de avonduren. Ik zou ook niet zo
weten hoe je dit centraal moet aansturen. Op macro-niveau is het
natuurlijk wel een zorgelijke ontwikkeling, zeker nu de economie weer
aantrekt. Het is niet goed voor ons land dat we richting een vierdaagse
werkweek gaan."
„Er is sprake van een algemene flexibilisering in het bedrijfsleven, maar ik
heb persoonlijk niet de indruk dat bij ons steeds minder op vrijdag wordt
gewerkt", zegt Eric Drent, woordvoerder van electronicareus Philips.
„Er is een verschil tussen productie- en kantoorpersoneel. De productie
wordt ingepland en het is daarom lastiger om rekening te houden met
persoonlijke wensen, met name bij de ploegendiensten. Met name bij
kantoorpersoneel zie je een grote verscheidenheid van dagen die worden
opgenomen. Uiteraard zijn de woensdagmiddagen en de vrijdag populair,
vanwege de kinderen."
Volgens Drent is er voor Philips tot nog toe geen aanleiding geweest om de
verdeling van vrije dagen van hogerhand te regelen. De verwachting is dat
dat in de toekomst ook niet noodzakelijk is.
Philips is sterk internationaal georiënteerd, maar heeft naar eigen zeggen
geen last van de 'slappe' vrijdag. „E-mail is een ongelooflijk belangrijk
hulpmiddel geworden. Die gaat door alle tijdzones heen. Ook als je thuis
bent kun je makkelijk inloggen en even je e-mail controleren."
„Vanuit het bedrijf bezien is het een handicap dat steeds minder mensen
werken op vrijdag", zegt Agnes Wijnhoven, directeur P&O van Eaton Holec
in Hengelo, waar een kleine duizend mensen werken. „Zeker nu de
economie weer aantrekt, zouden we zelfs liever een zesdaagse werkweek
willen hebben. Maar vooralsnog is het geen nijpend probleem dat steeds
meer mensen korter werken."
Het moederbedrijf van de Twentse producent van schakelsystemen staat in
de Verenigde Staten. „In Amerika werken ze gewoon door op vrijdag.
Sterker, op vrijdagmiddag onze tijd worden ze daar net wakker. Dat is
weieens lastig, ja. Ze vinden het bijzonder dat wij zo veel vrije dagen
hebben, maar ik leg dan uit dat de werknemers voor de adv-dagen salaris
hebben ingeleverd."
De Amerikanen proberen daar geen verandering in te brengen. Wijnhoven:
„Onze arbeidstijden zijn voor hen een gegeven, zij hebben daar geen
invloed op."
Onze werkweek telt
langzamerhand een dagje
minder. Parttime werken
maakt van de vrijdag steeds
vaker een vrije dag. Leuk
voor de werknemer, zorgelijk
voor de economie.
door Niek Opten
foto Do Visser
w
Een weet
van drie
aar het verkeer
op andere dagen
in de file staat,
rijdt hij deze och
tend soepeitjes
door. Een half uurtje daarvoor kon
hij op het kinderdagverblijf van
zijn zoontje een kanon afschieten
zonder een kind te raken. Aan het
werk op zijn krantenredactie kan
hij vervolgens veel mensen niet be
reiken omdat ze een atv-dag heb
ben.
Kortom: de vrijdag wordt steeds
meer een vrije dag.
Waar op andere dagen het percen
tage werkende werknemers rond
de 90 procent ligt, is dat op vrijdag
slechts 78 procent, zo blijkt uit on
derzoek.
„Bovendien gaan mensen die dag
bij voorkeur eerder naar huis",
zegt econoom Christine Baaijens.
Zij promoveerde vorig jaar aan de
Universiteit van Utrecht met Ar
beidstijden: tussen wens en werkelijk
heid en is werkzaam als onderzoe
ker bij consultancy group Déhora.
„Het verschil tussen de vrijdag en
de andere dagen zal in de toe
komst alleen maar groter worden.
Denk aan moslims, voor wie het
vrijdagmiddag-gebed belangrijk is.
Hoe verder hun emancipatie vor
dert, hoe meer eisen ze kunnen
en zullen stellen aan hun werktij
den."
Uit het proefschrift van Baaijens
blijkt bovendien dat nog meer
mensen graag vrij zouden hebben
op de laatste dag van de werk
week, als dat mogelijk zou zijn.
Voor bijna alle andere dagen geldt
het omgekeerde: alleen vrouwelij
ke werknemers zouden ook graag
op de woensmiddag nog meer
thuis willen zijn.
Wanneer de vrije vrijdag zijn intre
de deed vindt Baaijens moeilijk te
zeggen. „De eerste ronde arbeids
tijdverkorting, begin jaren tachtig,
werd gebruikt om loze dagen vrij
te geven, zoals de vrijdag na hemel
vaart. Door verdere doorvoering
van de atv ontstonden in het mid
den van de jaren negentig structu
rele vrije dagen."
Dat werd vaak een vrijdag. Het toe
nemende aantal vrouwen op de ar
beidsmarkt zorgt voor een verdere
doorvoering van deeltijdarbeid.
„Vanuit fysiologisch standpunt
zou het veel logischer zijn om op
woensdag vrij te nemen. Het is
een goed moment voor je lichaam
om te herstellen, zo midden in de
week."
De woensdag neemt weliswaar
ook een wat aparte positie in, om
dat de meeste lagere scholen 's
middags dicht zijn en ouders er
voor kiezen bij hun kinderen te
zijn. „Maar dat is vaak een gedwon
gen keuze", zegt Baaijens.
De vrijdag is nog veel geliefder als
vrije dag. Het onderwijs speelt
daarbij ook een rol: veel leerkrach
ten hebben op meerdere vrijdagen
per jaar een verplichte atv-dag.
Maar veel belangrijker is dat een
weekeinde van drie dagen heel
De vrijdag als vrije dag: terwijl collega's hun vierdaagse werkweek vieren houden de achterblijvers de onderneming dra
