Buitengebied
Nieuwe raadkaart
Huizen op plaats van molen
Noe gae 'k wee zitte zitte
iMr
Hl
20 Zaterdag 23juni 2007 PZC
In de serie molens in het kader van het Jaar van de Molen deze keer uit
de collectie van Hans Lindenbergh een molen uit een Zeeuwse 'rand
plaats'. De vraag is als altijd: om welke plaats gaat het? Nadere bijzonder
heden over de situatie toen en nu zijn welkom.
Oplossingen kunnen tot en met uiterlijk donderdag 28 juni worden ge
zonden naar: Redactie PZC Buitengebied, postbus 31, 4460 AA Goes;
fax 0113-315669; e-mail redactie@pzc.nl.
Onder de inzenders van een goede oplossing worden drie waardebon
nen verdeeld.
w
door Rinus Antonisse
Over de raadkaart van vori
ge week meldt Matthijs
Mol uit Nisse: „De mo
lens van Hoek. De ene
molen is van 1845 en is in 1921 afge
broken. De andere is de nog be
staande molen Windlust van
1856."
De linkse molen had een houten
bovenas, terwijl Windlust al een
gietijzeren as had", schrijft J. van
Driel uit Nieuwerkerk. „Het met
selwerk van de linkse molen was
niet zo best, waardoor een enorm
vochtprobleem ontstond. De mo
len werd volledig geteerd."
D. E. Tollenaar uit Terneuzen geeft
aan dat deze molen werd ge
bouwd voor rekening van L. Plat-
teeuw, die tot 1873 eigenaar bleef
Daarna volgden J. de Bree, F. Diele-
man en R. van Dixhoorn. Laatste
eigenaar was P. van Dixhoorn, die
in 1916 een motor in de molen
plaatste en in 1921 tot afbraak be
sloot.
Volgens K. J. Dieleman uit Hoek
verdwenen eerst kap en wieken en
daarna de romp. In plaats ervan
kwam een opslag van meel en vee
voer. „Onlangs zijn de bedrijfsge
bouwen afgebroken voor de bouw
van een nieuwe woonwijk."
P. A. Corstanje uit Goes weet dat
de rechtse molen Windlust tussen
1978 en 1980 door Rosier uit Cad-
zand is omgebouwd van standerd
molen tot stellingmolen. „Alle
bruikbare onderdelen zijn herge
bruikt. Na deze restauratie kan er
weer volop gemalen worden en
ook de algemene staat is goed te
noemen."
Kees Fase uit Sint-Annaland merkt
op dat Jan Tholens toen vrijwillig
molenaar werd en na diens overlij
den nam Frans Weemaes die taak
over. Hij geeft aan dat de prent
briefkaart een uitgave is van A.
van Overbeeke in Terneuzen. „Een
opname van na 1900. Niet zicht
baar op de foto rechts de hervorm
de kerk."
Kees Stevense uit Middelburg
noemt het een bijzonderheid dat
twee bijna naast elkaar staande
molens op één ansichtkaart te
zien zijn. „Volgens mij komt deze
situatie nog slechts op één dorp
voor en wel de molens Aeolus en
De Hoop bij het kanaal door
Zuid-Beveland te Wemeldinge."
Hij wijst erop dat Hoek, ofwel d'n
Oek, al in 1600 een houten stan
derdmolen had, die in 1606 om
waaide. „In 1744 was er weer een
nieuwe standerdmolen gebouwd,
die in pacht was bij Johannes Plat-
teeuw en in 1856 werd afgebroken.
Een latere pachter, Jelier Platteeuw
bouwde in 1846 een ronde stenen
stellingmolen aan de dreef bij de
Langestraat, die later dan ook de
Molendreef werd genoemd."
Deze inzender geeft nog aan dat
de graanhandel die na de sloop
van de naamloze molen werd inge
richt, in 1995 door de familie De
Putter werd beëindigd.
De waardebonnen gaan naar: M.
Mol, Nisse, M. Meulenberg, Arne-
muiden en K. Dieleman, Hoek.
V
Jacob Smallegange (1902-1995) was een eenvou
dige, wijze man. Hij woonde bijna zijn gehele le
ven in Ellewoutsdijk en zijn laatste jaren ver
bleef hij in Poelwijck in 's-Heer Arendskerke.
Hij legde veel van zijn belevenissen, hoogte- en
dieptepunten in dichtvorm vast. En dichten kon
hij. Hij hanteerde strakke rijmschema's. Een en
kele keer bediende hij zich van dialect. Ook
schreef hij geregeld gedichten over. Hij las die er
gens en vond ze de moeite van het bewaren
waard. Mogelijk kon hij ze gebruiken om ze
eens voor te dragen op een familiebijeenkomst.
Zo ontstond het vermoeden dat hij de schrijver
was van het gedicht 'De zoutpot'. Maar dat is
een typisch voorbeeld is van een volkslied, dat
door heel Nederland bekend is.
Veel van zijn gedichten zijn bewaard gebleven
en na zijn dood heeft een kleinzoon ze bijeenge
bracht in een boek. Het boek is alleen ter be
schikking van de familie gesteld als herinnering
en eerbetoon. Ik mocht het boek inzien en koos
enkele passages die in dialect geschreven zijn.
Het eerste gaat over 'de problemen van Arjaen'
en is een door Smallegange overgeschreven ge
dicht. Hij nam ook de spelling van de schrijver
over die nogal de nadruk legt op de g, uitgespro
ken als h. Arjaen heeft en mooie groentetuin,
maar helaas wordt er geregeld van alles gestolen.
Hij plaatst een bord.
Op die planke zette um mie keurih schrift:'Nie
van'ete, besproeid mie verbijt'.
Zó noe zuzze 't wè laete, docht Arjaen tevree; ie
nam z'n bord en de paele ni zun ofje mee.
Di stieng dan ut bord tussen de redies; wie a ter noe
nog van eet, is nie hoed wies.
Mie een herust gevoel gieng Arjaen der vandeu,
want dat stelen was ten hoed beu.
Afijn, dun aoren ochend was tun wee a vroeg op
pad; ie oa toch nie zon rusttuhe nacht ehad.
Ie most en ie zou nae zun tuun hae kieke; noe most
de uutwerking blieke.
Mè wat is ten di heschrokke, der was wee een berg
wig, hosternokke!
Toen zag ten zun bord en ie rocht hlad van de wies,
Van kwaedeid wier tun hlad hroen en hries,
Want den dief a ter wat onder stae krasse, di
stieng: "Voe 't gebruuk hoed wasse!"
Een ander gedicht is ontstaan, nadat hij probeer
de een Zeeuws woord te gebruiken bij het spel
Scrabbel.
Nu heb ik dan mijn tijd verdaan en u een lijst ver
strekt,
Van die niet in Van Dale staan, 't is veelal dialect.
Wanneer je eens een vlinder ziet, zeg je: 'di ei j' un
uul'.
Erg van belang is dat nu niet, mè 't mö niet bie 't
oud vuul.
Een planke mie een gat erin, di dee je 't vroeger
mee;
Noe is 't voe iederéén te min en elk ei 'n WC.
Soms stae d'r blommen in een raem, bievöbeld
'broekestulen'.
Mè das glad een verkeerde naem, want dat zijn
bruigomstuilen.
De bruigom die de dupe was, droeg 't beste van z'n
pakken
En op de omslag van z'n jas liet hij zo'n tuiltje plak
ken.
Noe laet ik 't mè bie ditte, 't was tiedverdrieven
göëd verstae,
Noe gae 'k wee zitte zitte.
'k 't aoles deur mekare edae, mè 't most een bitje
lieke.
Di lopt een kacheltje op de diek en di wi 'k noe nae
gae kieke.
Engel Reinhoudt
