EU-top Grondwet
PvdA heeft de sleutel tot een
tweede referendum in handen
12 Donderdag 21 juni 2007 PZC
Ben Bot (CDA):
'tegen een nieuw
referendum'
foto anp
Kabinet
in spagaat
Europa stevent af op een nieuw verdrag dat de 'grondwet' moet doen vergeten. Vandaag
begint de Europese top over dit onderwerp. Een meerderheid van de bevolking wil
opnieuw een referendum, maar kenners vinden dat niet verantwoord. 'Dit onderwerp is te
ingewikkeld voor de mensen.'
door Erwin Buter en Jeroen Hoorn illustratie Marco Jeurissen
Harry van Bommel (SP):
'het gaat helemaal niet
om die vlag1 fotoANP
Niesco Dubbelboer (PvdA):
'plannen voor een
burgerinitiatief' foto gpd
Ver weg van het Bin
nenhof verbijt Niesco
Dubbelboer zich als
hij de discussie aan
hoort over een nieuw
Europees verdrag. Het oud-Kamer
lid van de PvdA was één van de
initiatiefnemers van het ruim
twee jaar geleden gehouden refe
rendum over de Europese grond
wet. Nu zit de PvdA in het kabinet
en wil de partij voorlopig niets we
ten van een nieuwe volksraadple
ging-
Maar Dubbelboer is juist een harts
tochtelijk pleitbezorger van een
tweede referendum. Hij denkt
daarom na over een nieuw burger
comité. „Het heet 'Dubbel Ja': ik
ben voor een nieuw verdrag en
voor een referendum", zegt hij.
Volgens hem denken veel van zijn
partijgenoten er ook zo over. „De
angst voor een referendum bij dit
kabinet, dat vreest voor een twee
de nee, is overbodig."
Of Dubbelboer zijn plannen voor
een burgerinitiatief doorzet, hangt
af van de uitkomst van de Europe
se top. In Brussel onderhandelen
de Europese leiders vanaf vandaag
over een nieuw verdrag, dat de
door onder meer Nederland weg
gestemde grondwet moet vervan
gen. Premier Jan Peter Balkenende
heeft na maanden lobbywerk in
tal van Europese hoofdsteden goe
de hoop dat veel van de Neder
landse eisen worden ingewilligd.
Zo heet het nieuwe verdrag geen
grondwet. En (de status van) de
Europese vlag en het volkslied zou
den niet in dat verdrag worden
vastgelegd.
SP-Kamerlid Harry van Bommel,
die twee jaar geleden als een van
de aanvoerders van de nee-cam
pagne de bijnaam 'Dr No' ver
wierf, vindt dat niet genoeg. „Het
lijkt op oude wijn in nieuwe zak
ken. Wie is er nou tegen de Euro
pese vlag? Daar gaat het helemaal
niet om. De cruciale vraag is of er
wel of niet meer macht naar Brus
sel gaat. Dat gebeurt bijvoorbeeld
als het vetorecht voor individuele
lidstaten wordt afgeschaft, zoals
het kabinet op een aantal terrei
nen wil."
Om de bevolking te overtuigen
moet Nederland op de top in Brus
sel echt iets voor elkaar krijgen,
zegt Kees Aarts, die als hoogleraar
politicologie aan de Universiteit
Twente onderzoek deed naar de re
denen achter het Nederlandse
'nee' van twee jaar geleden. „Veel
mensen vrezen dat Nederland als
klein land in de EU wordt over-
'Het lijkt op
oude wijn in
nieuwe zakken.'
vleugeld. Juist daarom is het voor
het kabinet heel belangrijk dat het
na afloop van de top iets wezen
lijks kan laten zien. Balkenende
moet kunnen zeggen: 'Kijk, we
doen er nog steeds toe in Euro
pa'."
Volgens Aarts zijn de redenen
waarom 6i,6 procent van de kie
zers in 2005 tegen de grondwet
stemde, nog altijd actueel. „Sinds
dien is er niets gebeurd. CDA, Pv
dA en WD zijn vóór Europa,
maar uit angst kiezers te verliezen
hebben ze het er de afgelopen tijd
niet over gehad. Ze zullen er straks
nog moeite mee hebben om uit te
leggen waarom het nieuwe ver
drag een verbetering is." Door dat
struisvogelgedrag is het voor de
ja-campagne extra moeilijk bij een
nieuw referendum, zegt Aarts.
Of het zover komt, is onzeker. De
coalitiepartijen CDA en PvdA zijn
hopeloos verdeeld en hebben de
hete aardappel doorgeschoven
naar de Raad van State. Dit hoog
ste juridische adviescollege van het
kabinet moet straks oordelen of
een nieuw referendum op zijn
plaats is.
Oud-minister van Buitenlandse Za
ken Ben Bot (CDA)-legt uit waar
om zijn partij tegen is: „Een refe
rendum is goed voor dingen die
de mensen kunnen overzien. Als
ik op een congres zelfs managers
van grote ondernemingen nog dui
delijk moet maken dat de Europe
se Raad iets anders is dan de Raad
van Europa, dan moet je voor ge
wone stervelingen geen referen
dum houden. Dat vertraagt de ont
wikkeling van de Europese Unie al
leen maar."
Mathieu Segers, docent internatio
nale betrekkingen aan de Nijmeeg
se Radboud Universiteit is het met
Bot eens. „Dit onderwerp is te in
gewikkeld voor de mensen."
Met een tweede referendum zou
het kabinet bovendien de Europe
se integratie opnieuw ten prooi la
ten vallen aan nationale sentimen
ten, vreest Segers. „De politiek
moet haar mandaat gebruiken en
zélf besluiten durven nemen. De
Europese geschiedenis is er altijd
een van de elite geweest."
PvdA'er Niesco Dubbelboer vindt
het daarentegen niet uit te leggen:
bij het vorige verdrag wel een refe
rendum, en nu opeens niet. „Het
is rampzalig als er geen referen
dum komt. Het kabinet zegt daar
mee tegen de burger wij vertrou
wen u niet."
De fracties in de Tweede
Kamer zijn verdeeld
over de vraag of Neder
land wel of geen referendum
over een nieuw Europees ver
drag moet houden. De SP, Partij
voor de Vrijheid, Groenlinks en
de Partij voor de Dieren zijn
voor.
Ook het Europees georiënteerde
D66 doet mee, al had partijlei
der Alexander Pechtold liever
geen referendum gezien, omdat
hij een nieuw nee vreest. De
WD stemde vorige keer in met
de volksraadpleging, maar
wacht nu op de uitkomst van de
Europese top voordat zij een be
slissing neemt.
De drie christelijke partijen
CDA, Christenunie en SGP zijn
tegen. De sleutel ligt bij de Pv
dA. Alleen met die partij is er
een meerderheid in de Kamer
voor een nieuw referendum.
In het verkiezingsprogramma
zegt de PvdA dat voor een
nieuw (grondwettelijk) verdrag
een nieuw referendum nodig is.
Tijdens de formatie hebben
CDA, PvdA en Christenunie ech
ter afgesproken dat oordeel af te
laten hangen van de Raad van
State.
In de Tweede Kamer ligt een
wetsvoorstel van PvdA, Groen-
Links en D66, bedoeld om bur
gers de mogelijkheid te geven
zelf een referendum te organise
ren.
Onduidelijk is of dat voorstel
het gaat halen en of dat op tijd
is voor een nieuw verdrag in
2009.
