Buit
De zee neemt, Rijkswaterstaat geeft
3^
mm. m
'ar* vt*
^■P
if I
PZC Dinsdag 19 juni 2007 I 31
foto Dirk-Jan Cjeltema Lopen de platen onder water, dan heeft dat ook impact op de recreatie. foto Willem Mieras
V - -
•SZf'jj
Schorren bij de Rattekaai voor Rilland.
foto Dirk-Jan Cjeltema
gevoerde dijkversterkingen. Schor
ren, slikken en platen komen im
mers lager te liggen of verdwijnen
in z'n geheel. Daarmee verdwijnt
ook de bescherming die het voor
land nu nog biedt. Het Projectbu
reau Zeeweringen houdt welis
waar rekening met die ontwikke
ling, maar baseert zich voor wat
betreft het tempo op achterhaalde
voorspellingen, concludeert Rijks
waterstaat op basis van de hoogte
metingen tot dusver. „Een aanzien
lijk deel van de dijken zal eerder
aan weer een nieuwe versterking
toe zijn dan gepland: de huidige
versterkingen zullen maar dertig
jaar toereikend blijven, in plaats
van vijftig jaar. In de periode tot
2060 zal de zandhonger een extra
investering van 200 a 300 miljoen
euro vergen om aan de normen te
blijven voldoen." Aan de hand van
een derde meting deze zomer
wordt de voorspelling verder ver
fijnd.
Als mogelijke oplossing voor de
langere termijn doet Rijkswater
staat in de rapportage de suggestie
de kuilen aan weerszijden van de
kering op te vullen. Die gaten van
gen nu al het zand op dat in de
Voordelta wordt aangevoerd. Of
vervolgens ook het zandtransport
naar de Oosterschelde weer zal toe
nemen, is echter onzeker. Langs
de hele Nederlandse kust is door
de zeespiegelstijging namelijk spra
ke van zandtekort.
Rijkswaterstaat ziet -zeker voor de
kortere termijn- daarom alleen
kans de afslag te vertragen. Nieuw
aan te leggen.mossel- en oesterban-
ken zouden als golfbrekers in de
strijd geworpen kunnen worpen.
Realistisch is ook het suppleren
van zand of klei op de meest be
dreigde platen en slikken, tot net
onder de hoogwaterlijn. De gol
ven en stroming verspreiden het
zand vervolgens op natuurlijke wij
ze over het intergetijdengebied.
„Zo is de oppervlakte én de hoog
te van slikken en platen te herstel
len en daar profiteren zowel veilig
heid als natuur van." Het opbren
gen van zand kan bovendien bij
dragen in de bestrijding van de Ia-
Historie
- 1976: Besluit Oosterscheldeke-
ring; 'enige nivellering van geu
len en banken te verwachten'.
1986: pij'lerdam in gebruik ge
nomen.
1987: resultaten Geomor on
derzoek; vrij nauwkeurige voor
spelling van ontwikkelingen
zandhonger na aanleg kering.
- 2003/2005: Nationaal Park
Oosterschelde roept om actie
plan betrokken ministeries.
- 2004: rapportage Verlopend
Tij op basis van monitoring;
erosieproces verloopt sneller
dan was voorspeld.
- 2004: Rijkswaterstaat begint
voorbereiding voor verken
nend onderzoek
2006: formulering doelenon-
derzoek in kader Natura 2000.
panse oester. „Al met al ziet deze
maatregel er zeer zinvol en haal
baar uit." Voor financiering zou de
Oosterschelde aan het jaarlijkse
suppletatieprogramma kunnen
worden toegevoegd. Een logische
stap, aldus Rijkswaterstaat in de
Verkenning.
BOERDE
Isidorus
NAMEN
Praten en breien gaan nauwe
lijks samen, bidden en wer
ken helemaal niet. Behalve bij
Isidorus. Hij was omstreeks
1000 een eenvoudig, ongelet
terd mens, een knecht, een
horige boer in dienst van een
Spaanse grootgrondbezitter
in de buurt van Madrid. Isido
rus kwam bijna niet aan wer
ken toe, omdat hij altijd maar
zat te bidden. Dit zeer tot on
genoegen van zijn collega's,
die die dat doorbriefden aan
hun landheer. Die hield daar
op Isidorus stiekem in de ga
ten. Toen viel hij van de ene
verbazing in de andere. Soms
ploegde een engel het veld
met behulp van Isidoors os
sen, terwijl hijzelf zat te bid
den. Ook gebeurde het dat,
als Isidorus dan eindelijk na
al dat bidden ging ploegen, er
een engel achter hem aanliep
met een tweede span ploegen
de ossen. Als het te lang
droog was, bad Isidorus en
dan kwamen de engelen om
een extra bron te laten ont
springen. Het ene wonder
dus na het andere. Het zaai
graan voerde Isidorus voor de
helft aan de vogels, de rest
bracht gegarandeerd dubbel
zoveel op. De goede man
werd tijdens zijn leven al in
heel Spanje vereerd. Eenmaal
heilig verklaard werd hij over
al in Europa de beschermheili
ge van de boeren. In Zeeland
vinden we boerderijen met
de naam Isidorus of Isidoor al
leen in de Zak Van Zuid-Beve
land en in Zeeuws- Vlaande
ren. Overigens is er nog een
Isidorus. Ook een bescherm
heilige, ook een Spanjaard.
Maar die woonde in Sevilla,
rond het jaar 550. Dat is de be
schermheilige van het Inter
net!. Waarom? Omdat hij een
wonder van kennis was. Maar
ook omdat hij veel onzinnigs
heeft beweerd en opgeschre
ven. Net zoals de inhoud van
het Internet.
Gerard Smallegange
door Marcel Modde
Alle belanghebbenden zijn het er over eens: zon
der menselijk ingrijpen kalven de zandplaten,
slikken en -in mindere mate- de schorren in de
Oosterschelde af In hoog tempo, bijna hon
derd hectare per jaar. Er moet dus iets worden gedaan
om dat proces te stoppen of op z'n minst af te remmen.
Met uitzondering van de visserijsector vond projectlei
der Leo Adriaanse van Rijkswaterstaat een gewillig oor.
Voor de veiligheid,'voor de natuur, voor de recreatie, re
denen te over om de zandhonger te stillen. De mossel
vissers daarentegen verwachten eerder profijt van het
verdwijnen van platen en slikken. Niets doen is de bes
te oplossing, heeft de sector laten weten tijdens een re
cent gehouden 'omgevingsraadpleging'.
Die optie lijkt echter uitgesloten, zegt Adriaanse op ba
sis van uitgebreid onderzoek (een 'verkenning') naar
de effecten van de zandhonger en de mogelijke maatre
gelen. Want niet alleen het behoud van belangrijke na
tuurwaarden voor kustvogels zijn in het geding, ook de
veiligheid van de dijken komt onder druk te staan bij
het afkalven van de vooroevers. Hij pleit op z'n minst
voor periodieke zandsuppletie op de plekken waar het
meeste verlies optreedt. Dat past volgens hem ook be
ter binnen het huidige beleid van Rijkswaterstaat dan
het laten aanrukken van stortsteen om de 'eilandjes' te
beschermen. Dat werkt weliswaar goed, verwijst
Adriaanse naar de ervaring met het versterkte Rumoirt-
schor en het schor voor Sint Annaland. Maar behalve
dat een rij stenen niet natuurlijk is, heeft het als neven
effect dat voortaan de bodem vóór die gordel uitslijt.
Maar ook het opbrengen van zand is niet zonder gevol
gen. Mogelijk krijgen nabijgelegen mossel- en oesterper
celen tijdelijk last van troebel water en zijn die locaties
langere tijd onbruikbaar. „Grootschalig suppleren geeft
veel dynamiek en verstoring van de bodem in zo'n ge
bied. Dat betekent dat van te voren heel goed moet wor
den nagedacht of en hoe je daar mee omgaat." Adriaan
se denkt onder meer aan het verplaatsen van kweekper-
celen. „Maar een combinatie van de mossel- of oester-
kweek en het vertragen van de zandhonger zou natuur
lijk helemaal een mooie oplossing zijn." De sector ziet
echter weinig nut in het aanleggen van mosselbanken
bij wijze van 'landverdediging'. De vissers verwachten
een hoop rompslomp, waarvan uiteindelijk alleen vo
gels profiteren.
Een alternatief in die sfeer zou kunnen worden gezocht
in het wegvissen van de Japanse oester en die vervol
gens als golfremmend rif te storten. Dat remt de erosie.
In 2006 werd die methode reeds uitgeprobeerd. De eer
ste resultaten daarvan worden binnenkort bekend.
„Wat ik er van heb gehoord, zijn de meeste oesters bij
storm weggespoeld. Dus als we dat doen, dan moet het
wel op een andere manier."
Rijkswaterstaat wil volgend jaar de proef op de som ne
men. De Galgeplaat danwel de Roggenplaat wordt in
het luwe, centrale deel ongeveer een meter opgehoogd.
De honderdvijftigduizend kubieke meter zand die daar
voor nodig is, komt beschikbaar bij het uitbaggeren van
het Brabantsch vaarwater en de Witte Tonnen Vlije.
Rijkswaterstaat is in gesprek met belanghebbende mos
selkwekers over de meest geschikte locatiekeuze.
Op basis van die proef en de uitgevoerde verkenning
kan vervolgens worden besloten tot een nadere planstu
die en kunnen wellicht de voorbereidingen voor een
grootschalige zandopspuiting in gang worden gezet, ver
telt Adriaanse. Die maatregel verwacht hij echter niet
voor 2012. „Ik denk dat we blij moeten zijn, als we dat
al redden."
Ondertussen kan weinig worden gedaan om het afkal
ven te stoppen. Metingen hebben uitgewezen dat sinds
de aanleg van de stormvloedkering (1986) tot 2001 jaar
lijks vijftig hectare verloren is gegaan. Doordat de pla
ten lager worden, versterkt dat proces. De prognose is
nu een verlies van honderd hectare per jaar. Uitgaande
van de nog bestaande goeie tienduizend hectare platen
en slikken in de Oosterschelde, houdt dat in dat het hui
dige areaal in 2012 met nog eens tien procent zal zijn ge
krompen. Of dat tempo werkelijk zo hoog ligt, valt ove
rigens na komende zomer met meer zekerheid te zeg
gen, aldus Adriaanse. Dan wordt een derde hoogteme
ting gedaan van de platen.
De Westerschelde kent geen zandhonger. Daar verstei
len de platen eerder door sterke stroming.
