Prisma v45
PZC Zaterdag 16 juni 2007
Een tropische kas in
Friesland? Jawel, in een
adellijke tuin in
Beetsterzwaag.
Plantenliefhebbers zijn er
welkom.
door Anniek Boswijk
foto's Jan de Vries
waren. In de jaren zeventig van de
twintigste eeuw stierf de laatste na
zaat van de familie. „De jonkheer
was getrouwd met een Duitse
vrouw en de erfgenamen van het
landgoed woonden in Duitsland.
Zij wilden hier niet naartoe verhuf
zen en deden alles over aan de ge
meente. Die heeft van de overtuin
een park gemaakt. Maar wat
moest de gemeente met de kas
sen? Omdat die kwetsbaar waren
voor vernieling, is er een hek om
heen gezet. De gemeente heeft er
wel altijd iemand voor laten zor
gen, maar er was niemand die er
écht iets mee had."
Zonde, vond een groep plantenlief
hebbers uit de omgeving. Pebesma
was een van hen. „Dit moet toch
eigenlijk opengesteld worden voor
het publiek, zeiden wij tegen el
kaar." En dat lukte, al gingen er
heel wat jaren en heel wat gesteg
gel overheen. De gemeente schonk
een bijdrage voor het opknappen
van het terrein, op voorwaarde dat
de vrijwilligers, als vereniging
Vrienden van de Tropische Kas, ei
genaar werden. Inmiddels is er
twee jaar voluit gedraaid, zijn er
rond 330 leden en zo'n veertig vrij
willigers. Zij doen het onderhoud,
zorgen voor de planten en geven
rondleidingen. Beide jaren zijn er
ongeveer tweeduizend bezoekers
in het kassencomplex geweest.
Het nieuwe seizoen is net be
gonnen. Al komen er in dé
winter ook wel eens groe
pen, bijvoorbeeld om in februari
de orchideeën te bewonderen, pas
sinds kort is alles weer echt mooi
aangekleed. „In maart, april is er
buiten nog niets te zien. Pas eind
april mogen de kuipplanten weer
naar buiten."
Af en toe wordt er wel eens een
stekje verkocht. „We hebben een
bescheiden plantenverkoop, afhan
kelijk van de voorraad." Bovenal is
de kas bedoeld om bijzondere
planten te komen bekijken, zoals
de olifantspoot, een collectie suc
culenten, de bananenplanten, de
kumquat of de vleesetende plan
ten. Of om gewoon een wandeling
te maken door de tuinen en te ge
nieten van de omgeving. Dat doet
Pebesma zelf ook nog altijd. „De
omgeving is zo prachtig. Je kunt
hier een hele tijd zitten op een
bankje, onder de 150 jaar oude kas
tanje. Echt een idyllisch plekje."
Koffieplant.
Midden in de nacht
ging zijn mobiel, He
melvaart vorig jaar.
Andries Pebesma zat
toen in Zuid-Limburg. Was er iets
ergs aan de hand? Integendeel. De
Koningin van de Nacht stond in
bloei. En dat doet deze plant maar
één nacht per seizoen.
„Zo'n vijftien mensen zijn gaan kij
ken", vertelt Pebesma, vrijwilliger
bij de Tropische Kas in Beetster
zwaag. Zelf was hij te ver weg,
maar anders was hij er zeker voor
uit zijn bed gekomen. De klim
mende, kruipende cactus te zien
bloeien, is een bijzondere erva
ring. „En de bloem verspreidt zo'n
heerlijke geur."
Deze ervaring bleef voorbehouden
aan de vrijwilligers van de kas,
voor bezoekers zijn er genoeg an
dere exclusieve planten en bloe
men te bekijken. Zoals de twee
enorme, zeventig jaar oude sinaas
appelbomen, destijds aangeboden
door de pachters van Oud-Beets.
„De aanbiedingsbrief is nog in ons
bezit."
Inwoners van Beetsterzwaag of an
dere belangstellenden konden
vroeger niet zomaar de kas en
haar schatten komen bekijken.
Het parkje waar de kas in ligt, was
privéterrein. Het behoorde toe aan
de adellijke familie Lycklama a
Nijeholt. Pebesma: „Het was hun
overtuin, aan de overkant van hun
woning aan de Hoofdstraat. Ach
ter het huis hadden ze al een be
hoorlijke tuin, en hier dus nog een
groot stuk grond. Ze verbouwden
er groente en fruit en me
vrouw had er haar
bloemenkas. Van
de bloemen daar
uit werden, als er
bijvoorbeeld be
langrijke vkite ontvangen werd,
de tafelstukken gemaakt." Hij
spreekt over het einde van de ne
gentiende, begin twintigste eeuw.
„Mevrouw had haar bloemen,
maar dan was er ook nog de drui-
venkas. Dat was meer een man-
nenaangelegenheid. Ook die kas is
er nog."
Het is de oudste kas op het terrein,
gebouwd in 1869. Een lessenaar
model en volgens Pebesma de eni
ge van dat type nog in Friesland.
De druivenranken staan binnen,
het wortelgestel ligt buiten de kas.
Het heeft wel aardig wat voeten in
de aarde gehad om de kassen te be-
Andries Pebesma bij een orchidee met luchtwortels.
Papegaaienplant.
