v19
'De Mekong is ons bloed, Alles wat we
nodig hebben, komt over de rivier'
PZC Zaterdag 16 juni 2007
hebben, komt over de rivier. We hebben
weinig industrie. Kijk maar in de winkels.
Vrijwel alles wat er ligt, wordt geïmpor
teerd."
Een beter bevaarbare Mekong zou grote
voordelen bieden omdat die de handels
mogelijkheden vergroot. Net als Cheng in
Thailand, wantrouwt Chitaly de ambities
van de Chinezen en hun cadeautjes.
„Waarom hebben ze ineens belangstelling
voor ons? Ze bouwen hier waterkrachtcen
trales, wij mogen de elektriciteit exporte
ren en dat betalèn ze dan ook nog?"
Ondanks de kaalslag langs de rivier is eco-
toerisme een belangrijke bron van inkom
sten tussen Houei Say en Luang Prabang,
indertijd de hoofdstad van het voormalige
Laotiaanse koninkrijk. Dankzij de toeristen
heeft het tot voor kort elektriciteitsloze
Pak Beng nu dieselgeneratoren. Die begin
nen te draaien zodra de dagelijkse 'long
boat' met passagiers aanlegt. Tientallen dor
pelingen wachten de 50 meter lange boot
op voor balen rijst, brommers en dozen
met frisdrank. Anderen hopen dat de boot
een paar betalende gasten brengt voor de
nacht.
De 22-jarige Soulevane Inthavon droomt
van zijn eigen long boat en denkt de
38.000 euro die zo'n schip kost, een vermo
gen in Laos waar het betere maandinko
men rond de 35 euro ligt, zo terug te ver
dienen. Net als schipper Guo in China,
wijdt zijn leermeester hem in over de ge
heimen van de Mekong tussen Pak Beng
en Luang Prabang. Voor andere delen van
de rivier zijn andere schippers nodig. „De
zandbanken wandelen", verklaart Soule
vane. „Dat komt door de modder die
wordt meegenomen door het water."
Terwijl Soulevane met het schip Luang Pra
bang nadert, kraakt het hout door de druk
die het water op de romp uitoefent. Het
stadje met 20.000 inwoners is de eerste
plaats van enige omvang sinds we Chiang
Saen passeerden, 350 kilometer stroomop
waarts.
Afgezien van de vele restaurantjes voor
buitenlandse toeristen, lijkt hier weinig
veranderd sinds de Fransen vertrokken, 's
Morgens lopen honderden monniken in
saffraankleurige gewaden naar de tiental
len kloosters, wats, voor gebeden en stu
die. Vrouwen verkopen vis uit de Mekong
en daarnaast fruit, vlees en stoffen uit La
os, toiletpapier en haarspelden uit China
en rijst uit Thailand. Chitaly, die uit Luang
Prabang komt, vreest voor de toekomst
van dit pronkjuweel van Franse koloniale
bouw. De positie van de stad is van
oudsher geschikt voor havenwerken. De
Chinese avances en giften zijn daarom re
den voor argwaan.
Het ontstaan van de Mekong is in de Laoti
aanse sagen verbonden met een cadeau, zo
vertelt Chitaly. De bevriende drakenkonin-
gen Souvanranark en Souttoranarke gaven
elkaar geregeld cadeautjes. Toen een pre
sentje in verkeerde aarde viel, brak een ver
woestende oorlog uit die de mensen ver
joeg en zelfs de dieren verdreef De Ko
ning der Goden greep in en de drakenko-
ningen moesten voor straf twee rivieren
aanleggen, waarvan de Mekong er één
was. „Als de waarde van een cadeau niet
duidelijk is, leidt dat tot grote problemen.
De uitkomst kan zowel een zegen zijn als
een vloek."
Terwijl op
de achter
grond een
toeristen
boot pas
seert, duikt
een kind in
de Mekong
om recycle
baar plastic
te zoeken.
Boed
dhistische
monniken
bidden tij
dens een
lotusbloe
men-ceremo
nie op een
boot op de
Mekong.
Een verko
per probeert
voor zo'n 10
dollar een
schildpad te
verkopen op
een markt in
Cambodja.
De schildpad
is gevangen
in de Me
kong.
ders van Tiananmen passen niet in de offi
ciële lezing van de 'contrarevolutionaire
opstand' tegen de gerechtvaardigde en
door het Volk goedgekeurde alleenheer
schappij van de Communistische Partij.
Er zijn legio gevoelige onderwerpen. Zo
kocht ik een paar jaar geleden een News
week met daarin een artikel over buiten
landse investeringen in China. Iemand
met een zwarte stift had driftig zitten stre
pen in alle exemplaren van het blad die in
het schap stonden. De censor viel over Tai
wan in het rijtje van buitenlandse inves
teerders. Ontoelaatbaar volgens Peking,
want Taiwan is een afvallige Chinese pro
vincie. Ook een verwijzing naar Tianan
men was doorgestreept. Merkwaardig,
want zo'n streep maakt je nieuwsgierig.
Daarom worden soms ook hele pagina's
uitgescheurd. Klagen bij de verkoper levert
dan meestal wel volledige teruggave van
het aankoopbedrag op.
Gevaarlijker zijn elektronische media. Het
internet is vrij behoorlijk ingekapseld in
de Great Firewall. Notoire China-critici als
Amnesty of Human Rights Watch zijn het
hele jaar door geblokkeerd. Sommige
nieuwssites alleen rond gevoelige dagen
als het jaarlijkse Volkscongres of 4 juni. Als
CNN een gevoelig onderwerp over China
heeft, gaat de zender op zwart. Het cen-
suursysteem kan zelfs tijdens live uitzen
dingen vanuit Peking ingrijpen; de censor
kijkt mee.
Het deed me denken aan het verhaal van
een correspondent die vanuit Peking met
zijn moederland belde. Het gesprek werd
na een paar minuten onderbroken door
een Chinees die vriendelijk vroeg of de bel
lers modern Noors wilden spreken omdat
hij het gebruikte Noorse dialect niet kon
verstaan.
Soms wordt zelfs de Chinese staatstelevi
sie in de gaten gehouden. Toen China drie
jaar geleden de finale van de Asian Cup
speelde tegen aartsvijand Japan, werden de
beelden met vertraging uitgezonden. Als
ik de supporters in het stadion naast mijn
appartement hoorde juichen, zag ik pas
twintig seconden later waarom. De Chine
zen waren bang voor opstootjes in het sta
dion, maar ze vergaten dat de vierde
scheidsrechter in het stadion moest reage
ren op beelden die hij pas na twintig secon
den kon zien. Dat bleek te laat om arbitra
le vergissingen te corrigeren. Chinese
vrienden zijn ervan overtuigd dat China
daardoor verloren heeft.
De affaire rond de Chengdu Evening
News lijkt in dezelfde categorie te vallen.
De dame die de advertentie plaatste, wist
niet wat de relatie was tussen 4 juni en Tia
nanmen. Dat wordt voor de Chinezen na
melijk al achttien jaar zorgvuldig gecensu
reerd.
