China lonkt naar de
schatten van de Mekong
Gevoelige onderwerpen
v18 Sped
Zaterdag 16 juni 2007 PZC
China heeft
ambitieuze plannen
met de Mekong. De
bijna 5000 kilometer
lange rivier - de
metingen variëren
van 4300 tot 4900
kilometer - stroomt
weliswaar door
China, maar loopt
grotendeels door de
communistische
buurstaat Laos. Daar
heerst argwaan over
de ambities van de
grote buurman en
vrees voor de
toekomst.
door Erwin Tuil foto's EPA
Stroomgebied van de Mekong
Bijna 5.000 kilometer door zes landen
TANGIHA GEBERGTE
Yushu
CHINA
Indische
Oceaan
infographic: GPD
De ventilator aan het plafond
van Maison du Café in Vien
tiane zoemt zachtjes de och-
tendwarmte weg naar de
Rue Pang Kham. Daar tor
sen vrouwen een bamboe juk op de schou
ders met daaraan manden met fruit. Een
vrouw verkoopt er verse bananen, ananas
en crêpes. Wie een baguette met Franse
kaas wil, kan twee minuten verderop te
recht. De twee gasten in het Maison hou
den het echter bij een croissant en een café
au lait.
Het Franse koloniale verleden, dat hier tot
1949 duurde, is niet uit communistisch La
os weg te denken, zegt Somphone, eige
naar van het café. „De oudere generatie
spreekt Frans. In de parkjes spelen oude
ren en jongeren jeu de boules en de mees
te cafés in de grotere plaatsen in Laos
schenken wel pastis."
De Mekong was voor buitenlanders de be
langrijkste route naar de legendarische Lao-
tiaanse schatten. In 1641 trok de Nederlan
der Gerard van Wuysthof namens de Ver-
eenigde Oost-Indische Compagnie naar de
tegenwoordige hoofdstad Vientiane. Hij
vergaapte zich aan goud en andere kost
baarheden, maar het waren de Fransen die
er midden negentiende eeuw hun kolonia
le macht vestigden en Laos bij hun Indo
china voegden. „Heel lang kwamen de
mensen die in Laos geïnteresseerd waren
over de Mekong uit het zuiden. Nu komen
ze uit het noorden", zegt Somphone.
De Chinese provincie Yunnan wil zich ont
wikkelen en heeft daarvoor de Mekong op
het oog. De rivier die ontspringt in Tibet
en na een reis door Birma, Laos, Cambodja
en Vietnam in de Zuid-Chinese Zee uit
mondt, moet bevaarbaar worden gemaakt.
Wie op de boot stapt in de Chinese stad
Jinghong en naar Luang Prabang in Laos
vaart, ziet echter vooral zandbanken, rot
sen die als messen uit het water steken,
stroomversnellingen en draaikolken. „Af
hankelijk van het seizoen kan de water
stand meters verschillen", zegt de Chinese
schipper Guo Wu. „Je moet heel goed we
ten waar je bent en vooral wat er onder
water zit."
Het vergt enorme behendigheid en een
goed geheugen want er zijn geen water
kaarten van de Mekong, zegt Guo die drie
keer per week tussen het Chinese Jing
hong en het Thaise Chiang Saen heen en
weer vaart. Hij stuurt zijn Tianda 2 over de
Mekong alsof hij een rally rijdt. Met meer
dan 30 kilometer per uur laveert hij door
de bochten en langs de rotsen in de snel-
stromende rivier.
De Mekong is smal. Aan de kade van Guan
Lei aan de Chinees-Birmese grens liggen
de vrachtschepen vijf rijen dik. Als er nog
drie bij komen liggen, ontstaat een oever
verbinding met Birma. Op andere plaatsen
zit er niet meer dan 20 meter tussen beide
oevers. Het bos langs de rivier wordt ge
kapt. Nadat mahonie, teak en andere tropi
sche houtsoorten zijn weggehaald, worden
de berghellingen schoongebrand om
plaats te maken voor akkers en rubberplan
tages. Sporadisch meert een Chinees
vrachtschip aan om de dikke boomstam
men te laden.
„Beter bevaarbaar", schampert middenstan
der Andrew Cheng in de Thaise plaats
Chiang Saen. De 80-jarige gelooft er niets
van. „De Chinezen doen er juist alles aan
om de rivier slechter bevaarbaar te maken.
Zelfs de Chinese schippers klagen er over.
Sinds er in China drie waterkrachtcentra
les draaien, staat het water in de rivier la
ger." Dat experts in Vientiane dat ontken
nen, maakt hier geen indruk.
De Thai hebben in afwachting van de Chi
nese plannen alvast aanlegplaatsen ge
bouwd die de te kleine oude kade moet
vervangen. Het haventje ligt een paar hon
derd meter stroomafwaarts ten opzichte
van de oude haven. In hoog tempo wor
den goederen geladen en gelost. Het dorp
is volgens Cheng toch een groot deel van
de handel kwijt. „Een paar jaar geleden
kochten Chinese matrozen nog wel eens
wat, maar dat doen ze niet meer", zegt
Cheng. „Het is nu lossen, laden en vertrek
ken."
Zo'n 60 kilometer zuidelijker, in
het Laotiaanse Houei Say, schet
teren enorme luidsprekers door
het dorp. Reciterende boed
dhistische monniken en communistische
parolen wisselen elkaar af Singkham Chita-
ly zit hier in zaken en ziet de toekomst
met zorg tegemoet. „De Mekong is ons
bloed", verklaart hij. „Alles wat we nodig
STANDPLAATS
CHINA
door
Erwin Tuil
De Chengdu Evening News is
buiten China vrijwel onbe
kend. Dat zou wel eens kun
nen veranderen, nadat de
krant op 4 juni een advertentie plaatste,
waarin de Moedige Moeders van Tianan
men werden gehuldigd. Daardoor is de
krant namelijk danig in de problemen ge
komen.
Op 4 juni was het exact achttien jaar gele
den dat het Chinese Volksbevrijdingsleger
een bloedig einde maakte aan de studen
tenprotesten op het Plein van de Hemelse
Vrede, Tiananmen, in Peking. Honderden
mensen kwamen om door machinegeweer-
vuur of werden overreden door tanks.
Tientallen werden opgesloten in gevange
nissen en inrichtingen. Sommigen spreken
van meer dan duizend doden. Nabestaan
den, onder wie veel moeders die gerechtig
heid eisen, staan onder huisarrest of per
manente politiebewaking. Nog steeds zit
ten Chinezen achter de tralies vanwege
hun aandeel in de protesten en het is niet
waarschijnlijk dat ze volgend jaar op de tri
bunes bij de Olympische Spelen zullen zit
ten jubelen.
4 juni 1989 is wat men in China een 'zeer
gevoelig onderwerp' noemt. De Commu
nistische Partij bestempelt de zes weken
van protest als 'contrarevolutionair'. Iedere
verwijzing naar 'Tiananmen' is suspect en
uit den boze. Daarom had de advertentie
nooit geplaatst mogen worden. De Moe-
