Boeken
Hosseini's sterke vrouwen
'I
Een tweede Jack the Ripper
De duivel vertelt Hitiers verhaal
BOEKEN KORT
t f I t 1
PZC Donderdag 14 juni 2007 I 19
Afghanistan staat in de ogen van
westerlingen voor oorlog en (religieus)
barbarisme. Maar wie echt iets van het
land, zijn cultuur, geschiedenis en
bewoners wil begrijpen, leze Duizend
schitterende zonnen van Khaled
Hosseini.
door Nico de Boer
Khaled Hosseini (1965, Kaboel) is in
een paar jaar tijd uitgegroeid tot een
fenomeen. De zoon van een diplo
maat vluchtte met zijn familie in 1980
na de Russische inval naar de Verenigde Staten.
Hij werd arts en was het afgelopen jaar afge
zant van de VS voor de UNHCR, de vluchtelin
genorganisatie van de VN. Zijn debuutroman
De vliegeraar verscheen in 2003 en vond wereld
wijd een miljoenenpubliek. Alleen al in Neder
land zijn meer dan 500.000 exemplaren ver
kocht van dit boek over een vluchtend Af-
ghaans gezin. En als de voortekenen niet be
driegen gaat Duizend schitterende zonnen dezelf
de weg.
Hosseini reist in deze roman door de afgelopen
halve eeuw van zijn vaderland aan de hand
van de lotgevallen van twee vrouwen. De ene
vrouw is de ongeschoolde Mariam, die op haar
vijftiende wordt uitgehuwelijkt aan de dertig
jaar oudere schoenverkoper Rasheed in Ka
boel. Hoe hardvochtig haar jeugd als bastaard
kind op het onherbergzame platteland ook is,
het is bijna idyllisch vergeleken met alles wat
haar nog te wachten staat.
Hosseini's andere hoofdpersoon is de veel jon
gere en mooiere Laila. Zij wordt door Rasheed
na een raketaanval uit het puin gered. Hij
hoopt dat zij hem in tegenstelling tot Mariam
wél een zoon kan schenken. Hij dwingt zijn
vrouwen een boerka te dragen.
Hosseini laat echter ook de 'andere kant' van
deze religieuze dwangbuis zien. „Ze vond wel
enig genoegen in de anonimiteit die de boerka
haar gaf Ze zou zo niet worden herkend als ze
oude kennissen tegen zou komen. Ze hoefde
niet de verrassing in hun ogen te zien of het
medelijden of de vreugde over hoe diep ze ge
vallen was."
De vrouwen zijn aanvankelijk eikaars rivalen.
Gaandeweg vinden ze elkaar in hun verzet te
gen de tirannieke man die hen als zijn slavin
nen behandelt. De vrouwen worden hartsvrien
dinnen en keren zich tegen hun 'verachtelijke
Khaled Hosseini: van vluchteling tot bestsellerschrijver.
foto CPD
heer'. Laila vlucht met haar jeugdliefde en twee
kinderen naar Pakistan. Mariam valt in handen
van de taliban die de sharia, de islamitische
wetgeving, strikt naar de letter opvatten.
Duizend schitterende zonnen geeft in de eerste
plaats een goed beeld van een verscheurd land.
Keer op keer valt het ten prooi aan nieuwe
machthebbers. Eerst is er de onderlinge stam
menstrijd, dan wordt het land bezet door de
Sovjets, en na de burgeroorlog volgt de religieu
ze terreur van de taliban.
Maar het boek is vooral het portret
van sterke vrouwen die de ramp
spoed die hen treft keer op keer
te boven weten te komen. Vrou
wen die door de mannen worden geknecht. In
hun overlevingsdrift, het incasseren van verne
deringen en het verdragen van pijn, zijn de
vrouwen de mannen echter verreweg de baas.
De Afghaanse vrouwen zijn dan ook de ware
heldinnen van Duizend schitterende zonnen. Op
hen is alle hoop gevestigd. Hosseini vertelt het
allemaal meeslepend. Zijn proza is opvallend
onopgesmukt. Vreemd is dat niet, Hosseini leer
de het schrijven immers in zijn tweede vader
land, de VS. Ijzingwekkend is de Garcia Marqu-
ez-achtige scène waarin Mariam naar de execu
tieplaats wordt gevoerd. Ze heeft vrede met
haar gruwelijke lot, al slaat in haar laatste twin
tig passen, als ze haar leven overdenkt, toch
nog de twijfel toe. „Ze wilde Laila's opklinken
de lach weer horen. Ze betreurde het dat ze Azi-
za nooit zou zien opgroeien, nooit de prachtige
jonge vrouw zou zien die ze ooit zou worden.
Dat zou ze dolgraag hebben gewild, oud
zijn en met Aziza's kinderen spelen."
Aan het einde gloort hoop. Het is inmiddels
2003 en in het boek is dan bijna een halve
eeuw verstreken. Het zoetgevooisde slot is een
stijlbreuk, maar dat vergeef je de schrijver van
dit epos onmiddellijk.
Esther Freud (1963) is de
dochter van de schilder Lucian
Freud en de achterkleindochter
van Sigmund Freud. Haar nieu
we roman Liefdesval gaat over
families, geheimen en nieuwe
liefde. De zeventienjarige Lara is
opgevoed door haar moeder.
Haar vader kent ze nauwelijks.
Als hij haar meevraagt op een
vakantie naar Italië, zegt ze ja.
Hij boeit haar met verhalen
over het verleden. Als Lara en
de buurjongen op elkaar ver
liefd worden, blijkt zijn familie
vol wantrouwen en wrok.
03
Esther Freud - Liefdesval
De Bezige Bij, 19,90 euro.
STRAATLEVEN De zelfmoord
van zijn vrouw dreef Johan Kel
ders de straat op. Een jaar lang
zwierf hij rond tot hij hulp
vond. Het straatleven schreef hij
van zich afin stukken die het
midden houden tussen co
lumns en poëzie. Ze vormen
een realistisch en schokkend
beeld van het straatleven. Kel
ders vertelt over de rivaliteit en
de gewelddadigheid onder zwer
vers. Het zijn de schaarse mo
menten van echt contact met
een ander mens, die het meest
ontroeren in het boekje.
Johan Kelders - Zwervers
Nijgh Van Ditmar, 12,95 euro.
Khaled Hosseini: Duizend schitterende zonnen. Ver
taald uit het Engels door Wil Hansen. Uitgeverij De
Bezige Bij, 397 blz. 19,90 euro, geb. 24,90 euro.
TUSSENBALANS Dat poëzie op
het podium werkt bewijzen Ser
ge van Duijnhoven (.1970) en dj
Fred de Backer (1967). Sinds
1999 staan zij samen op het po
dium op onder de naam Dich
ters Dansen Niet. Klipdrift heet
hun nieuwe bundel met cd, een
mengeling van gedichten, mu
ziek en klankexperimenten. Van
Duijnhoven schrijft toegankelij
ke, vaak dwingende poëzie, die
vooral op muziek goed tot zijn
recht komt. In het titelgedicht
geeft Van Duijnhoven zich re
kenschap van zijn leven. 'Tijd
voor een tussenbalans Je
begint de prijs te kennen van de
dingen. De dingen waar we
ons/ aan vastklampen.'
Serge van Duijnhoven - Klipdrift
Nieuw Amsterdam, 19,90 euro.
en
Laura Wilson
De minnaar
Uitgeverij Cargo,
17,90 euro
door Fred Monsma
ntrigerend is vermoedelijk
de beste betiteling voor de
bijzondere misdaadroman
van de Engelse thrillerschrijf
ster Laura Wilson. Alleen de
plaats en de tijd waarin De
minnaar speelt, zijn al opmer
kelijk: Londen, anno 1940.
Terwijl de Britse hoofdstad
geteisterd wordt door de ver
woestende Duitse bombarde
menten schept Wilson er nog
een kleine plaag bij. In de
wijk Soho laat zij in een tijds
bestek van zowat een maand
vier verschrikkelijk toegetakel
de lichamen van prostituees
opduiken. Alles wijst er op
dat een halve eeuw na dato
Londen weer het werkterrein
is van een seriemoordenaar a
la Jack the Ripper. Dat op
zich maakt De minnaar nog
geen opvallend boek, het is
de wijze waarop Laura
Wilson haar psychologisch ge
tinte verslag van de geschiede
nis aan het papier toever
trouwt. Hier geen klassiek
moordonderzoek. Pas op de
laatste zes pagina's geeft ene
inspecteur Palmer een verkla
ring van de zaak In De min
naar doen ooggetuigen van
het leed, de dader en een
slachtoffer afwisselend uit de
doeken wat er allemaal voor
vreselijks op het gebied van
misdaad in hun Londen ge
beurt. Zo dat al kan wanneer
de vijand onderwijl je stad in
puin gooit. Van heel nabij
krijgt de lezer uit de mond
van een wat naïeve kantoor
bediende genaamd Lucy, de
doodsbange, jonge prostituee
Renée en dito RAF-piloot
Jim alles te horen over alle
verwikkelingen rond de dood
van uiteindelijk vier hoeren.
En wat dat met gewone men
sen doet.Wilson werkt de ka
rakters van haar belangrijkste
personages puntgaaf uit.
Norman Mailer -
The Castle in the Forest.
467 pag.
Uitg. Random House.
19,99 euro.
Vert, in het Nederlands
door Kitty Pouwels en
Maaike Bijnsdorp als
Het kasteel in het Woud.
Uitg. Rotschild Bach,
22,50 euro
door James McConigal
k kan zeggen dat ik
meer dan eens een
lichaam heb verlaten."
Dat zegt de onderduivel die
de verteller is van het verhaal
over Hitier en diens familie
in het boek van Norman Mai
ler over de oergrond van goed
en kwaad.
Mailer, inmiddels 84, gaat in
zijn roman The Castle in the
Wood op zoek naar de emo
tionele bodem van de mens.
In een gruwelijk verhaal ver
telt Mailer over de incest van
de familie Schicklgruber-
/Hitler, waarin geen vrouwe
lijk familielid veilig was voor
de seksuele attenties van va
der, oom of neef. Mailer be
schouwt het schrijven van
rauwe romans als een alterna
tieve vorm van geschiedschrij
ving. Emoties, menselijke ge
dragingen, irrationale feiten -
misschien zijn ze inderdaad
belangrijker dan de data en
cijfers waarin de geschiedenis
meestal wordt gevat. Dit boek
over goed en kwaad, over
haat en toeval, over geschiede
nis en over geloof in god en
duivel is verontrustend. Je
leest het niet in een keer uit,
al was het maar omdat je het
soms walgend weg legt. Tege
lijkertijd ontwapent Mailer
de lezer met het verhaal dat
de titel van het boek geeft.
Concentratiekampgevange
nen noemden hun kamp
vaak 'Waldschloss', kasteel in
het woud. Ironie redt de
mens, en heeft de duivel van
Hitier niet het onderspit ge
dolven? Al is het maar tijde
lijk. Maar mensen zijn ook
slechts tijdelijke verschijnin
gen. Norman Mailer heeft
aangekondigd dat The castle in
the Forest, zijn eerste roman
in tien jaar, het eerste deel is
van een trilogie over het le
ven van Adolf Hitier.
