Snuffelen aan
het brakke water
Buitengebied
Windstroom geen luchtfietserij meer
Grenadier
Het soldatengebeuren heeft
weinig van doen met het boe
renleven. Behalve dan dat het
beide vroeger veel lichamelij
ke inspanning kostte, en dat
beide gebruik maakten van
het paard als last- en trekdier.
Waarom zou je dan je hoeve
'Grenadier' noemen, zoals dat
in Middelburg is gebeurd?
Zoals zo vaak moet je dan in
de historie duiken. In 1710
werd de grenadier gesticht
door burgemeester van Putte
uit Middelburg. Het was een
zogenoemde kruitmolen. Uit
een mengsel van salpeter,
zwavel en houtskool maakten
de buskruitmakers het gevaar
lijke, licht ontplofbare spul
dat buskruit heet. Daar was
veel vraag naar en zeer veel
aan te verdienen. De Middel
burgse VOC was een grootge
bruiker - dankzij hun gevaar
lijke handelsreizen.
Waarom heette die kruitmo
len De Grenadier? Omdat dat
oorspronkelijk 'granaat' bete
kent. Later werd een soldaat
die granaten wierp ook een
grenadier genoemd.
Op ieder kruitmolenterrein
stond een mortier om de
kracht van het kruit te bepa
len. Vandaar ook de naam
van de naastgelegen gronden
die nu de wijk 'Mortiere'
vormt.
Nadat in 1802 de Grenadier
ontploft was en enorme scha
de had aangericht, ontstond
er een soort volksoproer,
vooral bij de omwonenden,
waaronder veel Arnemuide-
naars die hun nering (zoutke
ten, meekrapschuren) in de
lucht hadden zien vliegen. De
kruitfabriek werd ontmanteld
en tot boerderij omgebouwd.
De naam Grenadier werd ge
handhaafd. Bijna 200 jaar
bleef de boerderij bestaan.
Twintig jaar geleden werd op
die plaats een industrieter
rein aangelegd.
Gerard Smallegange
door Rinus Antonisse
Altijd is er wel water in de
buurt, zeker in Zeeland.
Vooral zout en brak en
een beetje zoet. Nog afge
zien van het drinkwater, komt elk
kind wel met water in aanraking.
I Iet is zinvol daar dan ook wat
meer van af te weten, stelt Rita de
l.igt van het IVN-consulentschap
natuur- en milieueducatie.
Vandaar dat speciaal voor de leer
lingen van de hoogste groepen op
de basisscholen een waterproject
is opgezet. 1 let heet Watch Brak
Water, omdat het Zeeuwse opper
vlaktewater meer zout en brak
dan zoet is. Afgelopen periode is
er met tien scholen proefgedraaid
en de resultaten waren zodanig,
dat nu alle scholen met Watch aan
de slag kunnen. De Ligt is reuze
benieuwd hoeveel erop inhaken.
Voor kinderen is het sowieso leuk
om met water te kliederen, zeker
als dat ook nog eens onder school
tijd kan. „Maar het Watch-project
is voor bedoeld om het abstracte
begrip ecologische waterkwaliteit
tastbaar te maken voor kinderen",
zegt De Ligt. Zodoende is er een
leskist ontwikkeld (die via de cen
tra voor natuur- en milieueducatie
wordt uitgeleend), een lesmap sa
mengesteld en een logboek ont
worpen. Dat logboek leidt de kin
deren door de waterwereld.
De IVN-medewerker vindt dat dit
op een toegankelijke manier ge
beurt. Vandaar de aanwezigheid
van een kikker, die als gids bij de
waterreis optreedt. Het project be
staat uit een voorbereidingsles op
school, twee aaneengesloten veld-
lessen (onder begeleiding van na
tuurouders) en een afsluitende les.
Onderdeel van de vijf onderzoeks
opdrachten is een snuffelinspectie.
De kinderen gaan naar een water-
plek en moeten onder meer aange
ven welke kleur het water heeft,
hoe het ruikt, hoe diep en breed
het is, het zoutgehalte, de zuur
graad en de temperatuur bepalen,
het planten- en dierenleven in
kaart brengen. Dat alles mondt uit
in een waterrapport, dat op de lan
delijke Watch-website gezet kan
worden.
Vorig jaar is er in de Yerseke Moer
een test met natuurouders gedaan.
Die mochten aan de slag met de
leskisten. Emmertjes water halen,
planten opvissen - kortom, de op
dracht voor de kinderen uitprobe
ren. De Ligt: „Het is voor kinde
ren, maar ik denk dat veel volwas
senen het ook leuk vinden meer
te weten over de waterkwaliteit."
Of de scholen er ook zo over den
ken, blijkt in de loop van het jaar.
36 Dinsdag 12 juni 2007 PZC
Dit jaar is voor alle
Zeeuwse basisscholen
voor het eerst het
Watch-waterproject be
schikbaar. Het is ontwik
keld om leerlingen op
een speelse manier de
kwaliteit van het opper
vlaktewater in hun
buurt te laten onder
zoeken.
Aan de Reeweg in de Yerseke Moer werd een leskist gepresenteerd aan natuurouders. foto Ronald den Dekker
door Rinus Antonisse
Zeeland in 2030. Windmolens sie
ren niet alleen de industriegebie
den, maar zijn een vast herken
ningspunt van de meeste steden
en dorpen, 's Werelds grootste windpark,
het Nederlands/Belgische project op de
Vlakte van de Raan, is een grote trekpleis
ter, ook al door de daaraan gekoppelde
ontwikkeling van duurzame visserij en re
creatie.
Het toekomstbeeld komt van loop La-
seur, voorzitter van de coöperatieve vere
niging Zeeuwind. Hij ontvouwt het in
het boek Turbulente Tijden, geschreven
door Fifi Visser en uitgegeven bij het on
langs gevierde 20-jarig bestaan.
Laseur voorziet ook getijdencentrales in
de Brouwersdam en Oosterschelde. „De
biogasproductie is enorm gegroeid en de
vernieuwde landbouw levert naast voed
sel ook energiegrondstoffen. Zonnepane
len, nu standaard in het ontwerp van
nieuwe gebouwen, leveren samen bijna
eenderde deel van het huishoudelijk
stroomgebruik. De kerncentrale Borssele
is ontmanteld."
Het lijkt luchtfietserij en of het beeld
over 25 jaar helemaal klopt, is de vraag.
Maar roep niet te gauw: flauwekul. Want
het jubileumboek gaat er juist van A tot
Z over dat met volharding iets te berei
ken valt, in dit geval toepassing van wind
als bron van duurzame energie.
In Turbulente Tijden laat Visser daarover
een groot aantal betrokken aan het
woord. Van initiatiefnemers als Jan de
Vries en Bertho Roegholt tot
oud-PZEM-directeur Ton Kannekens, die
van ongelovige tot gelovige bekeerde. De
interviews bestrijken de periode
1987-2007 en geven een interessant beeld
van de ontwikkeling van Zeeuwind. Veel
pionieren en vooral niet te gauw de
moed opgeven. Als die lijn wordt doorge
trokken, is het beeld van Laseur anno
2030 niet eens zo onwerkelijk.
Turbulente Tijden, 20 jaar Vereniging
Zeeuwind.Tekst Fifi Visser. Beeldredactie en
vormgeving Gijs Haak. Uitgave Zeeuwind,
Vlissingen.
