Jan Terlouw wil het nog eens kwijt
Cultuur
Verzamelen is zo eenvoudig nog niet
Uitreiking van
Zilveren Anjer
operafeestje
Na 35 jaar verschijnt
alsnog vervolg op
'Koning van Katoren'
Museum van Oudheden
maakt expositie
Verboden te verzamelen
Grootste expositie aller
tijden over Da Vinei
Van Giersbergen weg
bij The Gathering
Nieuw object in tuin
van Kröller-Müller
door Hanneke van den Berg
twello - 'Wat zou Stach hebben
gedaan? Hij, Koss, ziet alleen maar
dingen, hij dóet niets.' Een kort,
veelzeggend citaat uit Zoektocht in
Katoren, het vervolg op de klassie
ker Koning van Katoren, waarmee
Jan Terlouw in 1972 een Gouden
Griffel won. Na vijfendertig jaar
werd het tijd voor een tweede
boek over het land Katoren.
Zijn laatste kinderboek. Eigen rech
ter, verscheen in 1998. „Daarna wil
de ik eigenlijk helemaal niet meer
voor kinderen schrijven. Maar ik
kon het niet laten."
Stach, de jongen die zeven op
drachten moest vervullen voordat
hij koning van Katoren kon wor
den, is inmiddels al vele jaren aan
de macht, maar ondanks al zijn in
spanningen is Katoren nog geen
perfect land. Hoog in de bergen
woont de jonge geitenhoeder
Koss, die op zoek gaat naar een ver
dwenen jongen. Koss maakt een
tocht die hem door het hele land
voert en waarbij de onervaren jon
gen de mensheid in al zijn facet
ten leert kennen. Hun afgunst,
hun egoisme, hun hang naar wel
vaart, hun drang tot perfectionis
me, maar ook hun vermogen tot
vriendschap en liefhebben.
Jan Terlouw was fractievoorzitter
van D66, minister van Economi
sche Zaken en commissaris van de
koningin in Gelderland. „Ik wilde
nog iets schrijven en me daarbij
richten op de meest flexibele her
sens die we hebben, die van de
jeugd. Er zijn natuurlijk wel din
gen verbeterd in de maatschappij,
maar veel is ook slechter gewor
den. Vooral het egoisme, de hang
naar welvaart. Alles draait tegen
woordig om geld. In de discussie
over de uitbreiding van de kinder
opvang bijvoorbeeld, ging het al
leen maar over de economische
voordelen om vrouwen voor de ar
beidsmarkt te behouden en over
de kosten van de opvang. Geen en
kele keer heb ik de vraag gehoord
of we dit wel willen en of de kin-
LEIDEN - Wat moeten musea doen
met oorlogskunst en objecten die
afkomstig zijn van een illegale op
graving? Hoe presenteer je een
Egyptische mummie, al dan niet
ontdaan van alle zwachtels, aan
het grote publiek?
Dat zijn enkele vragen die aan de
orde komen in de tentoonstelling
Verboden te verzamelen? die het
Rijksmuseum van Oudheden in
Leiden deze zomer houdt. Aan de
hand van voorwerpen uit zijn col
lectie biedt het zicht op vijftien di
lemma's waarvoor musea zich bij
de omgang met menselijke resten
en het verzamelen van objecten ge-
De vraag is of je in een
museum alles mag
onderbrengen en exposeren.
deren het wel leuk vinden."
Zijn taalgebruik blijkt niet hele
maal meer van deze tijd, met
woorden als 'placht', 'driest' of'uit
spanning', maar dat zag Terlouw
'Over de maatschapij waarin
ze leven wil ik kinderen
graag nog wat vertellen.'
steld zien. Het museum maakt
zijn standpunt duidelijk en biedt
de bezoeker de kans aan de discus
sie deel te nemen.
Op de tentoonstelling is onder
meer een Grieks kuras (harnas) te
zien, dat volgens de Italiaanse over
heid op illegale wijze is opgegra
ven en geëxporteerd. De Neder
landse rechter wees de Italiaanse
claim twee jaar geleden af, maar
staat het museum ook moreel in
zijn recht?
Uit de collectie-Goudstikker, waar
van vorig jaar een deel aan erfgena
me Marei von Saher is teruggege
ven, toont het museum het schil
derij Het Forum Romanum van An
tonio Joli (circa 1750). Het mu
seum heeft dit kunstwerk, dat
vooralsnog niet wordt teruggege
ven, in bruikleen van het Instituut
Collectie Nederland (ICN). Aan de
hand van het schilderij komt de
vraag aan de orde hoe lang aan
spraken op bezit dat in oorlogen is
verloren, geldig blijven. Het mu
seum in Leiden stelt zich op het
niet als een groot probleem. „Ik
dacht eerst: ik schrijf niet meer
voor kinderen. Ik ken hun taal
niet meer, hun leefwereld. Maar ik
heb het toch gedaan, omdat ik ze
graag wat wilde vertellen over de
maatschappij waarin ze leven. En
ach, die woorden die ze niet ken
nen, daar lezen ze wel overheen
als ze het mooi vinden."
Ofschoon beide boeken zich afspe-
Hoe toon je een mummie, al dan
niet ontdaan van zwachtels, aan het
publiek, vraagt het museum zich af.
standpunt dat alle aanspraken
waarbij duidelijk is dat een kunst
werk zonder redelijke compensa-
len in Katoren, zijn de problemen
waar Stach en Koss mee kampen
van verschillende aard. „Stach
moest een aantal opdrachten ver
vullen, hij moest problemen oplos
sen waar mensen in Katoren mee
te kampen hadden. Het ging een
keer zelfs letterlijk om het verslaan
van een draak. Maar de wereld is
veranderd en de jonge Koss loopt
in het nieuwe boek dus ook tegen
andere problemen aan. In de jaren
'70 discussieerden we vooral over
ideologische zaken, zoals kernener
gie en abortus. Nu gaat het vooral
over geld en welvaart. Mensen wil
len niet meer nadenken over op
lossingen op de lange termijn, dat
staat te ver van hun bed. Ze willen
die lage broodprijs nu, ze willen
dat leuke vliegreisje zo snel moge
lijk. De gevolgen, ach, dat zien we
dan wel weer."
In een van de hoofdstukken komt
Koss in de plaats Cnocke en Spalk.
In het ene deel, Cnocke, worden
wapens geproduceerd die naar oor
logsgebieden worden gestuurd. In
Spalk wordt vervolgens vooral aan
dacht besteed aan het oplappen
van die oorlogsslachtoffers, door
mobiele ziekenhuisjes en verple
gend personeel te sturen. „Dat
doen wij ook in onze maatschap
pij", aldus Terlouw. „We produce
ren wapentuig en verdienen daar
dik aan en vervolgens sturen we
Artsen zonder Grenzen er naar
toe. Dat is toch waanzin?"
Ofschoon in de wereld van de
jeugdliteratuur de fantasy, reality
en dagboekromans nog overheer
sen, neemt de belangstelling voor
klassiek aandoende boeken weer
toe, tot groot genoegen van Ter
louw. „Als ik zie hoe trouw kinde
ren mijn boeken blijven kopen,
dan realiseer ik me dat ook jonge
ren van nu toch met plezier blij
ven lezen over de fundamentele
waarden in het menselijk bestaan,
over vriendschap, verantwoorde
lijkheid, trouw en saamhorigheid.
Al mijn boeken hebben thema's
die niet weggaan, waar mensen
over blijven nadenken. Ik schrijf
nooit over de waan van de dag.
Dat is zo vergankelijk."
Jan Teriouw: Zoektocht in Katoren.
Uitg. LemniscaatPrijs 14,95 euro.
tie aan de eigenaren is ontnomen,
behoren te worden gehonoreerd.
Aan de hand van een Romeinse
bronzen plaat die in 2003 in het
Utrechtse dorp Leersum met een
metaaldetector werd ontdekt, stelt
het museum de vraag aan de orde
of metaaldetectie archeologie of
schatgraverij is. Het museum moe
digt mensen niet aan met een me
taaldetector op pad te gaan, omdat
bij onzorgvuldig zoeken de con
text van de vondst vaak niet meer
te achterhalen is. Toch heeft het
de bronzen plaat in zijn collectie
opgenomen.
Het Rijksmuseum van Oudheden
in Leiden bezit duizenden olie
lampjes uit de Romeinse tijd. De
meeste daarvan bevinden zich in
het depot Is het waard om die din
gen te bewaren, hoewel het pu
bliek ze zelden te zien krijgt?
De tentoonstelling Verboden te verza
melen? is van 12 juni tot en met 28
oktober in het Rijksmuseum van
Oudheden in Leiden te bekijken.
bn/destem Vrijdag 8 juni 2OO7J 53
DEN HAAG - De uitreiking van de
Zilveren Anjers door koningin Bea
trix is gisteren op Paleis Noordein-
de een opera-feestje geworden.
Dat kwam vooral door de muzika
le bijdragen van de Mazali Opera
Singers. Die zongen de sterren van
de hemel.
De zangers zijn allemaal 'ontdek
kingen' van Piet Bos ofwel Opera
Pietje. Bos (71) kreeg een Zilveren
Anjer omdat hij zich al zijn hele le
ven verdienstelijk maakt voor de
operacultuur in Nederland.
In 1970 begon Opera Pietje als
etherpiraat zijn favoriete aria's te
draaien. In 1984 kreeg de Amster
dammer bij Stad Radio Amster
dam, later Radio Noord-Holland,
zijn eigen programma. Hij dirigeer
de gisteren zijn ontdekkingen van-'*
af de eerste rij, waar hij trots zetel
de naast de majesteit.
Klaas Bruinsmaa (76) uit Drachten
kreeg een Zilveren Anjer omdat
hij klassiekers uit de wereldlitera
tuur in het Fries vertaalt, onder
meer de Ilias en de Odysee van Ho
merus, luanhoe van Walter Scott
en Met' van Herman Gorter. Op
het ogenblik is het talenwonder
(hij spreekt er negen) bezig met
de Friese vertaling van het middel-
nederlandse toneelstuk Mariken
van Nieumeghen.
Mart Groentjes (70) uit Bergop
werd onderscheiden omdat hij
zich al decennia lang onvermoei
baar inzet voor het behoud van de
stolpboerderij.
brussel - In de Basiliek van Koe-
kelberg in Brussel wordt van 18 au
gustus 2007 tot 16 maart 2008 een
grote tentoonstelling gehouden
over Leonardo Da Vinei. Het
wordt de grootste tentoonstelling,
ooit over zijn leven en werk. Da
Vinei (1452-1519) was schilder,
beeldhouwer, uitvinder, architect,
ingenieur, filosoof, natuur- en
scheikundige. De expositie toont
tevens werken van Rafaël, Miche
langelo, Botticelli en Dürer.
eindhoven - Zangeres Anneke van
Giersbergen verlaat rockgroep The
Gathering. Ze zegt nieuwe doelen
na te streven, zoals haar nieuwe
band: Agua de Annique. Van Giers
bergen was dertien jaar het ge-*
zicht van The Gathering. De Bra
bantse band stond aan de wieg
van degothic metal. Het Nationaal
Popinstituut onderscheidde de
34-jarige zangeres vorig jaar met
het Nationaal Duiveltje voor beste
Nederlandse popzangeres.
otterlo - De beeldentuin van het
museum Kröller-Müller op de Ho
ge Veluwe wordt verrijkt met een
tweede kunstwerk van Marta Pan,
een grijswitgranieten sculptuur
van een danser, mede bedoeld om»
op te zitten. Marta Pan maakte in
i960 al een beeld voor de beelden
tuin: Drijvende sculptuur 'Otterlo',
het meest gefotografeerde object
van het museum.
Jan Terlouw: 'Ik constateer met vreugde dat jongeren van nu toch met ple
zier blijven lezen over de fundamentele waarden in het menselijk bestaan,
over vriendschap, verantwoordelijkheid, trouw en saamhorigheid.' foto GPD
