Spectrum v19
PZC Zaterdag 2 juni 2007
Een jongen bedekt zijn neus tegen de enorme stank van het straatafval als gevolg van weer een staking in Napels.
foto Salvatore Laporta
ners zich keren tegen elk soort oplossing
voor een vijftien jaar oud probleem en de
camorra, de Napolitaanse maffia, zich een
breuk lacht.
Geen betere metafoor voor de Italiaanse
teloorgang dan het brandende vuilnis in
Napels. Fassino constateert terecht dat de
beelden van Napels op de noordelingen
een vernietigende indruk hebben gemaakt.
Hij gaat er aan voorbij dat links in Napels
en provincie al vijftien jaar regeert, en in
Rome een linkse regering zetelt. Dat op
zich bewijst volgens het leger criticasters
weer dat de politici ondermaats zijn, en al
leen een bom uitkomst kan bieden.
Gaat het echt zo slecht? Geen volk dat zich
zelf zo graag kastijdt als de Italianen, maar
ook objectief gezien is er veel mis. Dat
blijkt wel uit het jaarrapport van het Itali
aanse CBS, 1STAT. De economie groeit ein
delijk weer, maar de 1,9 procent is gevoelig
minder dan het eurogemiddelde van 2,7.
Het zuiden lijkt opgegeven. 70 procent van
de 2,5 miljoen gezinnen die onder de ar
moedegrens leven (één op de tien), woont
in het zuiden. De werkloosheid is er met
34,3 procent drie keer zo hoog als in het
noorden. De enorme Italiaanse staats
schuld (107 procent van het bruto binnen
lands product), die vooral ontstaan is in de
even vrolijke als corrupte jaren tachtig,
neemt nauwelijks af en zal een molen
steen om de nek blijven van toekomstige
generaties. Die krijgen ook al de rekening
gepresenteerd van het onvermogen om
het pensioenstelsel te hervormen.
Italianen - het goede nieuws - worden het
oudst van alle volkeren op aarde, maar ma
ken ook bijna geen kinderen (1,3 per
vrouw). De vraag wie alles straks zal beta
len, is meer dan actueel.
Paolo Prodi, historicus van interna
tionale faam en broer van de pre
mier, ziet een vastgeroest Italië, cy
nisch, zonder hoop of optimisme.
Elke goede Italiaanse student probeert
naar het buitenland te vluchten, omdat
universitaire banen worden vergeven aan
vrienden en familieleden van (steeds oude
re) professoren.
Onlangs toonde een discussieprogramma
op tv een stamboom van alle professoren
van het academisch ziekenhuis van Bari.
Elke professor bleek een zoon of dochter
te hebben die professor was bij dezelfde
vakgroep. Niemand was er verbaasd over.
Italië zit nog vol kasten, oligarchieën en
corporaties, gespecialiseerd in het verdedi
gen van het eigenbelang. Het gaat ten kos
te van concurrentie, openheid en transpa
rantie, ook in de economie. De ambassa
deur van de VS in Rome schreef onlangs -
zeer ongewoon - een open brief.
Daarin stelde hij vast dat Italië veel buiten
landse investeringen misloopt, doordat de
markt niet echt open is en politici en vak
bonden ingrijpen om iets schimmigs als
'de Italiaansheid' te beschermen.
Zo mochten Spanjaarden niet het bedrijf
overnemen dat de Italiaanse snelwegen be
heert, en werden Amerikanen en Mexica
nen geweerd toen ze interesse toonden
voor telefoongigant Telecom Italia.
Luchtvaartmaatschappij Alitalia is vrijwel
failliet en staat te koop, maar ook hier moe
ten bieders 'de Italiaansheidgaranderen.
Woedende gestrande passagiers vroegen
zich onlangs af of onder die Italiaansheid
het toestaan van wilde stakingen wordt
verstaan.
Italië is plots weer het derdewereldland
van Europa en de Italianen constateren
verbaasd dat de zo bewierookte revolutie
die begin jaren negentig woedde, helemaal
niets heeft opgeleverd. De magistraten van
het team Schone Handen, legden Tangen-
topoli bloot. Het was een volstrekt corrupt
systeem waarin bedrijven politieke par
tijen betaalden om opdrachten te krijgen.
Honderden politici en ondernemers wer
den gearresteerd, politieke partijen wer
den opgeheven, het leek hét signaal voor
de grote schoonmaak en dito ommekeer:
Italië ging zich hervormen, een modern
land worden zonder corruptie en met poli
tici die het algemeen belang dienden. Een
soort Frankrijk.
Nee dus. Magistraten van hetzelfde team
Schone Handen stellen nu gefrustreerd dat
er niets is geleerd, de corruptie is gebleven
en zelfs toegenomen. Het gros van de boe
ven van weleer is via een zijdeur terugge
keerd op het podium.
Van politieke en institutionele hervormin
gen is niets terechtgekomen. Integendeel,
er zijn meer partijen, meer bestuurslagen,
meer bureaucratische obstakels. En weer is
er de arrogantie van politici, de bestuur-
derskaste van het land, die de doorsnee Ita
liaan provoceert door zichzelf hoge inko
mens en absurde privileges toe te kennen.
In het onlangs uitgekomen boek De Kaste
worden de dagelijkse uitwassen opgesomd
en de kosten van de politiek geanalyseerd.
Die zijn met 4 miljard euro per jaar net zo
hoog als van Frankrijk, Spanje, Groot- Brit-
tannië en Duitsland samen.
Het boek is een spijkerharde aanklacht en
inmiddels de bijbel geworden van ieder
een die rigoureuze veranderingen wil. Dat
zijn er zoveel dat de politici zelf de situatie
vergelijken met 1992 en vrezen te worden
weggespoeld door de volkswoede.
Een nieuwe sterke man heeft zich al ge
meld: Luca Cordero di Montezemolo, di
recteur van het mythische Ferrari, voorzit
ter van de raad van bestuur van Fiat en lei
der van de machtige werkgeversorganisa-
tie Confindustria. Vorige week veegde hij
ten overstaan van alle toppolitici van het
land, inclusief premier Prodi, de vloer aan
met de politiek, soms letterlijk citerend uit
De Kaste.
Niemand die er meer aan twijfelt: de popu
laire Di Montezemolo, buitenechtelijke
zoon van de legendarische Fiatbaas Gianni
Agnelli, is klaar voor de overstap naar de
politiek. De crisis mag wat hem betreft van
daag nog escaleren.
Luchtvaartmaatschappij Alitalia is vrijwel failliet en staat te koop.
foto Cregoria Borgia
