Cultuur
Ik ben een onuitroeibaar onkruid
in de schaduw van de grote bomen
Concert in fort
PZC Donderdag 31 mei 2007 37
leiding om mooi en uitgebreid te
verhalen over 'Sibylle' die er heeft
gewoond, ofwel Maria de Roo, lan
ge tijd de muze van Warren (en la
ter van Jan Wolkers).
Deze tocht eindigt op de Katten-
dijksedijk, waar Warren tot op het
laatst regelmatig genoot van het
Deesche Watergang. Er staat nu
een gedenkteken voor de schrijver,
met de tekst van Thuiskeer in Zee
land.
SI
foto Ruden Riemens
'Hart van mijn land ik ben terug',
door Ronny Boogaart en Eric de
Rooij, uitgeverij Bas Lubberhuizen,
14,90 euro.
Het boek wordt vandaag samen
met 'Geheim dagboek 1993-1995'
om 18.00 uur gepresenteerd in
boekhandel De Koperen Tuin in
Goes. Voorafgaand, om 16.00 uur,
vertrekt daar een wandeling langs
plekken in Goes die voor Warren be
langrijk waren.
Hans Warren maakt de
geheimen van de jaren
1993-1995 publiek
door Jan van Oamme
Hans Warren (1921-2001) in
de jaren 1993-1995. Wie de
dichter-vertaler-recensent
uit Kloetinge in de eerste achttien
delen van zijn Geheim Dagboek
min of meer heeft gevolgd, wordt
in het negentiende deel niet op
wereldschokkende verrassingen ge
trakteerd. Veel vogeltochtjes, veel
beurzen, exposities en veilingen,
en heel veel restaurants. Het zijn
de bekende ingrediënten.
Waarom, vraag je je al lezend af,
blijven de nogal voorspelbare bele
venissen van de dichter en zijn le
vensgezel Mario Molegraaf dan
toch boeien? Er zijn meerdere ant
woorden mogelijk. In één ervan
duikt ongetwijfeld het woord ver
slaving op. Eenmaal in de greep
van Warrens dagelijkse leven, laat
hij je als lezer niet meer los. In een
ander antwoord komt het begrip
betrokkenheid - compassie mis
schien - voor. Je ziet, je voelt de
man ouder worden. Doordat het
laatste deel van het tot aan zijn
dood in 2001 bijgehouden dag
boek al is verschenen, weet je de
ontluisterende martelgang van het
laatste jaar.
Warren is bejaard, met kwalen en
kwaaltjes; Mario is met zijn 33 jaar
(per 28 augustus 1993) misschien
iets kalend, maar qua energie in
de kracht van zijn leven.
Ze trekken dag in dag uit samen
op. Wie de oude en de jonge man
voor zich wil zien, moet de par-
keerplaatsscéne even in zijn hoofd
projecteren: „We hadden in Delft
een vervelend ogenblik. M. had
veel geld opgenomen Toen hij
bij de parkeermeter stond, liet hij
z'n portefeuille vallen, met daarin
ruim drie mille. Onder het viaduct
stond een luchtstroom, enkele bil
jetten dwarrelden weg. Terwijl hij
zich op de grote hoop stortte, ren
de ik achter de vluchtelingen aan.
Het is goed afgelopen" (3 juli 1994,
pag 191). Warren slaagt erin, zoals
wel vaker, elke vorm van humor te
weren. In dit geval maakt dat de
scène des te sprekender.
Ruim een jaar eerder had hij de
verhouding tot zijn jonge vriend
al treffend neergezet: „M. is nog zo
jong. Ik voel me een logge, half-
HANS
WARREN
GEHEIM
DAGBOEK
1993-1995
UITGEVER!) BER1 BAKKER
kreupele herkauwer die enkel nog
in zijn stal wil liggen" (17 jan 1993,
pag. 16).
In eerdere delen gaf hij op gezette
tijden toe aan de neiging om over
eigen leven en zijn positie in schrij-
versland te reflecteren. In het
nieuwste deel blikt hij ook weer
meerdere keren terug op zijn
schrijversloopbaan. Bijvoorbeeld:
„In de vijftig jaar dat ik publiceer,
ben ik geen gigantische conifeer ge
worden, eerder een soort onuit
roeibaar onkruid. Het woekert
voort, het blijft gewoon. Het wast
in de schaduw van de grote bo
men, maar het gaat niet dood zo
als zovele snelgroeiende waaibo-
men" (30 jan. 1994, pag. 146). En
'Zo dom, gemakzuchtig en
lui als ik ben en toch zoveel
bereikt hebben'
ook: „Ik voel me gelukkig en dank
baar om mijn leven. Zo dom, ge
makzuchtig en lui als ik ben en
toch zoveel bereikt hebben. Mis
schien heb ik niet de koestering
van de glorie gekend. Maar de kil
te van het onopgemerkt blijven is
me bespaard gebleven" (31 dec.
1995, pag- 378/379)-
Die laatste opmerking komt niet
uit de lucht vallen. In deze jaren
verschijnt Warren zo vaak in alle
mogelijke talkshows, dat hij zich
bijna een televisiepersoonlijkheid
moet hebben gevoeld. Bovendien
figureert hij als hoofdfiguur in de
vierdelige serie De Rook van de Vrij
heid, waarin hij vooral een beeld
probeert te geven van het leven
van zijn ouders. Als klap op de
vuurpijl worden er plannen ge
smeed om van zijn Geheim Dag
boek een film of tv-serie te maken.
Verder komt hij ruim in het
nieuws met de zogenaamde Lite-
Romzaak, over de vergoeding voor
het raadplegen van op cd-rom ver
zamelde boekrecensies.
Laat mij maar thuis met mijn dag
boek - met mijn 'zeurboek' - of
woorden van die strekking,
vloeien vaak uit zijn pen. Niet dat
Mario aan die wens gehoor geeft.
Al gaan ze in drie jaar slechts één
keer echt op vakantie, naar
Zuid-Frankrijk: twee weken
en ruim 5.500 kilometer in een au
tomobiel is verschrikkelijk" (7 nov.
1994, pag. 236).
Zijn dagboek biedt hem een altijd
toegankelijk toevluchtsoord.
het dagboek is ook een zakdoek
voor je tranen" (14 dec. 1993, pag.
127). En verder filosofeert hij: „Ie
herinneringen aan het verleden
zijn als stenen, meegevoerd door
een lange rivier. Eerst zijn ze hoe
kig, grillig, geleidelijk slijpt de le
vensstroom ze glad Maar het
dagboek heeft de brokken be
waard zoals ze losraakten, ze zijn
gemeen scherp gebleven. Het is on
gezond je verleden zo te betreden"
(27 maart 1994, pag. 160).
Een verre van goede gezondheid -
opgezette lever, vergroeide vingers
- speelt hem parten. Als Mario
hem verwijten maakt, verzucht
hij: „Ik scherts maar dat ik in een
rusthuis hoor te zitten om me al
les achterna te laten dragen" (28
april 1995, pag. 300).
En: „Op mijn stoel lijk ik nog heel
wat, maar eigenlijk ben ik een ver
sleten, oude man" (17 aug. 1994,
pag. 200).
In de zomer van 1995 struikelt hij
over een boomwortel. Het herstel
van de daarbij opgelopen hersen
schudding verloopt traag. Hij
schrijft: „Iets wat ik leerde, vorige
week toen ik dacht dat m'n krach
ten het begaven en ik me op de be-
nauwenissen van het einde moest
voorbereiden: roem, het oordeel
van de mensen, telt niet op dat
moment. Het najagen van roem is
het domste wat er is. Het bederft
alle plezier, nooit heb je genoeg"
(10 aug. 1995, pag. 337).
[in Hans Warren: Geheim Dagboek, ne-
gentiende deel, 1993-1995 - Uitge
verij Bert Bakker, €24,95.
Vzien. Speculaties over de motieven
of de zieke geest van de mogelijke
dader treffen we evenmin aan. Het
ongemakkelijk eindigende Zodiac
probeert niet zoals de meeste
films een eigen versie te verkopen,
maar laat juist zien dat in de echte
wereld de puzzelstukjes soms ge
woon niet willen passen. Al proef
je wel sympathie voor de opvattin
gen van Graysmith.
Niet de obsessie van een moordlus
tige maniak staat hier centraal,
maar de obsessie die hij voor zijn
achtervolgers wordt. In vergelij
king met eerder werk van Fincher
(Seven, Fight Clubis Zodiac opval
lend nuchter en ingetogen, met
een raak getroffen sfeerbeeld van
de beginnende jaren zeventig en
grote aandacht voor detail - ieder
potlood op de burelen van de San
Francisco Chronicle is authentiek.
Ook het uitmuntende spel van de
vele hoofd- en bijrolspelers en de
nadruk op levensechte profilering
van de personages maken dat Zo
diac ondanks de lengte van begin
tot eind blijft boeien.
De argeloos uit zijn ogen kijkende
Jake Gyllenhaal is Robert
Graysmith, destijds tekenaar van
spotprenten bij de Chronicle en in
zijn vrije tijd verwoed puzzelaar.
In de eerste helft is hij de getuige
die vanaf de zijlijn gefascineerd
toekijkt en ziet hoe de maniak
met zijn treiterige brieven, crypto
grammen en telefoontjes de me
dia, politie en bevolking in grote
staat van opwinding brengt.
Robert Downey Ir. schittert als de
Rovert Downey Jr. (I) en Jake Gyllenhaal in Zodiac.
foto GPD
arrogante verslaggever die zijn ei
gen plan trekt en aanvaringen met
het politiekorps niet schuwt, maar
die uiteindelijk zijn carrière op de
klippen ziet lopen.
Mark Ruffalo en Anthony
Edwards zijn minder flamboyant
maar net zo goed als de recher
cheurs die meer in dit breed uit
waaierende speurwerk vol doodlo
pende sporen zullen investeren
dan goed voor hen is.
RITTHEM - De Grote Doorbraak
sluit zondag, traditiegetrouw, het
seizoen af met een optreden in
Fort Rammekens bij Ritthem. De
Grote Doorbraak is de wekelijkse
muziekworkshop bij Kunsteduca
tie Walcheren, onder leiding van
de Middelburgse componist en
musicus Dies le Due.
De laatste jaren is daaruit een rede
lijk vaste club muzikanten ont
staan die een gevarieerd repertoire
hebben opgebouwd, met werk
van diverse componisten onder
wie Frank Zappa, John Lurie maar
vooral van Le Due zelf.
In Fort Rammekens speelt De Gro
te Doorbraak zondag twee sets:
van 15.00 tot 15.30 uur en van
16.00 tot 16.30 uur.
Het fort is zondag, zoals elke dag
(behalve maandag), geopend van
13.00 tot 17.00 uur.