Boeken M Tussen burgerlijkheid en rebelsheid Vervreemding met humor en haai PZC Vrijdag 25 mei 2007 39 Het werk van Annie M.G. Schmidt voor volwassenen is opnieuw gebundeld. In Zeur niet! brengt Henk van Gelder bijna 300 liedteksten bijeen, waarvan er 114 nooit eerder zijn gepubliceerd. door Mieske van Eek archieffoto CPD Annie M.G. Schmidt (1911-1995) was verslaafd aan het theater. Een stroom van liedjes en teksten vloeide uit haar pen. Cabaretiers als Wim Son- neveld en Wim Kan stonden in de rij voor haar werk. Ze schreef de legendarische hoor spelserie In Holland staat een huis, beter bekend als De familie Doorsnee, een van de eerste televi siesuccessen Pension Hommeles en een reeks musicals, die talloze van het theater losgezon gen liedjes opleverden. Ze schreef hits aan de lopende band. Liedjes als Op een mooie pinksterdag, Ik zou je in een doosje willen doen, De koningin van Lombardije, Ali Cyaankali en Vluchten kan niet meer behoren in middels tot het vaste cultuurgoed van de vori ge eeuw. En dan hebben we het nog niet over kindersuccessen als Dikkertje dap, of ja zuster, nee zuster, die deze bundel voor volwassenen niet gehaald hebben. Schmidt was wat het Nederland van de naoor logse wederopbouw nodig had. In een tijd van bouwen en werken nam zij de ernst en het fat soen op de hak. Met haar spitse, ondeugende taal en haar ongebruikelijke rijmen voerde zij een onafgebroken kruistocht tegen valse schijn en censuur. Wat niet wegnam, dat zij ook een kant had die haakte naar de veiligheid en knus heid van het gezinsleven en het mevrouw zijn. De Zeeuwse domineesdochter zwalkte in haar boeken en theaterteksten voortdurend tussen rebelsheid en burgerlijkheid. Juist daarom pas te zij waarschijnlijk zo goed bij het Nederland van de jaren vijftig, zestig en zeventig. Als geen ander fungeerde zij als de thermometer van het volksgevoel. En mede daardoor is het door bladeren van Zeur niet! Een feest van herken ning. Het sterkst is Schmidt als zij aan dagelijk se ergernissen lucht geeft in een lied vol inge houden woede, zoals in Zachtjes breken uit haar laatste tv-serie Beppie: Ze schrijft onder meer: 'Ik smeet het liefste heel die handel hier aan scher ven, Keihard van hengele beng beng op het gasfor nuis, Maar 't zou de mooie harmonie totaal beder ven, En 't is z onfijne harmonie bij ons in huis' In een tijd van bouwen en wer ken nam Annie M.G. Schmidt de ernst en het fat soen op de hak. Schmidt begon haar werkzaam leven als biblio thecaresse en archivaris. Maar eigenlijk heeft ze van ordenen nooit zo gehouden. Veel bewaren zat niet in haar aard. Daarom valt het niet mee een goed overzicht te krijgen van haar werk. Dit deel in de reeks Pluche, de bibliotheek voor Nederlandse chansons en cabaretliederen is niet volledig, maar komt vermoedelijk een eind. Het bevat veel (ook vroege) cabarettek sten en de liedjes van De familie doorsnee, Pen sion Hommeles en de musicals. Op de bijgevoegde dvd staat onder meer historisch materiaal over Schmidts cabaretgroepje De inktvis en fragmenten uit Pension Homme les. Wel overlapt het boek deels de bloemlezing Hl Annie M.G.Schmidt - Zeur niet! (boek en dvd) Nijgh Van Ditmar, 39,50 euro. Tot hier toe, die Tine van Buul en Reinold Kui pers in 1986 samenstelden in overleg met de schrijfster. Maar daarin zijn zowel gedichten voor kinderen en volwassenen als lied- en thea terteksten opgenomen, van die laatste een stuk minder dan in Zeur niet! Liefhebbers van Schmidt kunnen inmiddels hun hart ophalen aan talloze bundelingen van haar teksten en liefst drie lijvige beschouwin gen over haar. Misschien is het tijd voor een 'Verzameld werk' van wellicht niet de grootste, maar ongetwijfeld de leukste Nederlandse schrijfster van de vorige eeuw. door Theo Hakkert Steven Hall Gehaaid Uitgeverij Anthos 19,95 euro SIEVES HALL GEHAAID eedelen dat de ro man die je leest over een virtuele haai gaat, werkt niet als aanbeveling, zo heb ik gemerkt. Fronsende blikken wa ren mijn deel. Toch gaat Gehaaid van Steven Hall over een virtuele haai. Het beest heeft het gemunt op Eric San derson, die aan het begin van het boek wakker wordt uit wat een gruwelijke slaap moet zijn geweest. Hij weet niets meer, to taal geheugenverlies; hij herkent alleen zijn omgeving nog. Op ta fel vindt hij een briefje met het telefoonnummer van zijn arts. Tijdens het consult vertelt zij Sanderson dat hij een nieuwe te rugslag heeft gehad. Blijkbaar is zijn geest bezig iets afgrijselijks te verdringen Beetje bij beetje tracht Sander son zijn eigen verleden te ontra felen, daarbij geholpen danwel tegengewerkt door een vreemde professor en een raadselachtig meisje dat bij toeval zijn visitie- kaartje vindt. Gedrieën binden ze de strijd aan tegen de denk beeldige haai die van binnenuit, als een happende PacMan, San derson's verdrongen verleden definitief wil verorberen. Dit is de kern van deze bijzonde re roman van de Engelse schrij ver Steven Hall (1975). Zijn boek vraagt van de lezer grote bereid heid het ongeloof op te schor ten. Maar wie zich in de stroom van dit moderne, hallucine rende proza laat zakken, wordt er ontegenzeggelijk door gegre pen. Voor kenners is het extra interes sant dat Hall met deze roman aansluit bij een jonge traditie waarin pogingen worden ge daan het post-modernisme te koppelen aan ongebreideld ver tellen. Maar zowel schrijvers als regisseurs zien de mogelijkhe den. En zo sluit Gehaaid recht streeks - en in de eerste plaats - aan bij het werk van de Japanse schrijver Haruki Murikami, tot in de details als de gekke kat die bij Sanderson opduikt aan toe. Wat hen bindt is hun aandacht voor wat Hall de non-ruimte noemt: plekken onder trappen, dode hoeken, spouwmuren. Een andere schrijver uit deze tra ditie, die Borges en Calvino als voorvaderen kent, is David Mitchell, wiens roman Num- bergDream (Droom Nummer g) qua ideekracht het dichtst tegen Gehaaid aan ligt. De grote vraag is of Gehaaid zon der deze voorkennis genietbaar is. Voor wie houdt van boeken waarin verbeelding, vervreem ding en humor gezamenlijk aan de macht zijn absoluut. BOEKEN KORT NOBELPRIJSWINNAAR Zes boeken van Nobelprijswin naar Orhan Pamuk (55) werden tot voor kort in het Nederlands vertaald, maar zijn debuutro man nu pas. De heer Cevdet en zonen schreef Pamuk tussen 1974 en 1978. Het is een familie kroniek van ruim zevenhon derd bladzijden, waar de grote ambities van Pamuk aan af te le zen zijn. Aan de hand van de fa milie van Cevdet, een van de eerste succesvolle moslimkoop lieden, schetst Pamuk de ge schiedenis van Turkije in de twintigste eeuw. Uiteraard speelt de roman in zijn vaste lite raire biotoop Istanbul. Orhan Pamuk - De heer Cevdet en zonen. De Arbeiderspers, 29,95 eu ro. (geb.) KINDERVERHALEN Franse schrijvers zijn momenteel niet erg populair in Nederland. Philippe Claudel is (met Michel Houellebecq) een uitzondering op deze regel. Zijn roman Grijze zielen vestigde hier zijn naam. Vrij snel na deze roman werden drie andere titels van Claudel uitgebracht en nu is er een ver halenbundel: De wereld zonder kinderen. Het zijn korte, geïllus treerde verhalen in een sprook jesachtige sfeer, maar in zeer ver schillende stijlen geschreven. Zo als het betaamt zijn deze verha len voor zowel kinderen als vol wassenen bedoeld, waarbij Clau del de ouderen zo nu en dan subtiel de oren wast. Philippe Claudel - De wereld zonder kinderen. De Bezige Bij, 16,90 (geb.) EIGENZINNIG Politie- en detectiveromans rond een vaste hoofdpersoon doen het altijd goed. Van Maigret via De Cock naar Kurt Wallander. De Siciliaanse auteur Andrea Ca- milleri (1925) heeft een reeks rond de eigenzinnige commissa ris Montalbano die ten onrechte veel minder bekend is. Bij uitge verij Serena Libri verscheen al de elfde titel van Camilleri. Een Montalbano, maar geen roman. Het is een bundel met verhalen die sterk in lengte verschillen. De charmante knorrepot annex levensgenieter Montalbano doet het ook op de korte baan erg goed. Van Camilleri verschijnt volgende maand een totaal an der boek: de biografie van de (toneel)schrijver Luigi Pirandel lo. Het wordt gepresenteerd tij dens het Pirandello Festival in Helmond op 15 juni. Andrea Camilleri - De angst van Montalbano. Serena Libri, 17,50 eu ro. JIDDISCHE ROMAN Naast Heieen van Royen en ande re 'publieke werken' had uitgeve rij Vassallucci ook serieuzere kanten. Bijvoorbeeld de Jiddi sche Bibliotheek (met De joodse Messias van Arnon Grunberg als slotstuk). Nu Vassallucci is opge doekt, wordt de reeks als Nieu we Jiddische Bibliotheek voort gezet bij L.J. Veen. De eerste ti tel is Het geheim van Rakitne, een schitterende roman van Da vid Bergelson (1884-1952), een slachtoffer van Stalin. Over de mysterieuze dood van een apo theker aan de vooravond van de Russische revolutie van 1917. David Bergelson - Het geheim van Rakitne. L.J. Veen, 24,90 (geb.)

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2007 | | pagina 41