'Abortus hoort bij het
leven van vrouwen'
W;
v14
Zaterdag 19 mei 2007 PZC
Rebecca Gomperts (40) is oprichter van Women on Waves, de
organisatie die op een schip overtijdbehandelingen uitvoert in
landen waar abortus verboden is. Behalve abortusactiviste is
Gomperts ook moeder van twee kinderen. Momenteel probeert ze
de aangescherpte Nederlandse abortuswetgeving via de rechter weer
te versoepelen.
door Frouke Tamsma
k ben niet anders over abortus
I gaan denken nu ik zelf kinderen
I heb, al zou je dat misschien ver-
I wachten. Het is bijzonder, een
JL. kind dat in jou aan het groeien
is. Zwanger zijn kan heel mooi zijn als het
gewenst is. Vaak is het dat niet, omdat de
pil niet goed werkte, of omdat je verkracht
bent.
Het klinkt misschien raar, maar ik verge
lijk zwangerschap wel met seks. Als je ge
wenst met iemand vrijt, is het fijn. Prettig.
Fantastisch. Als je verkracht wordt, is het
een afschuwelijke ervaring.
Nederland loopt qua seksuele voorlichting
en de beschikbaarheid van anticonceptie
middelen voorop in de wereld. We heb
ben het laagste abortuscijfer. Toch zal ook
hier de behoefte aan abormssen blijven be
staan.
De pil faalt, maar wij falen zelf ook. Als er
passie in het spel is, verliezen we allemaal
ons hoofd wel eens. Ik denk dat iedereen
wel een keer onveilig heeft gevreeën. Moet
je dan tegen die vrouwen zeggen: je bent
stom geweest dus draag je zwangerschap
dan ook maar uit? Nee, een vrouw mag
daar nooit toe gedwongen worden. Ik ben
een praktisch denkend mens: het uitdra
gen van een zwangerschap is een levensbe
dreigende situatie. Zelfs in een land als Ne
derland sterft één op de 12.000 vrouwen
tijdens de bevalling. Een vroege abortus is
veel veiliger: daaraan overlijdt maximaal
één op een half miljoen.
Abortus hoort bij het leven van vrouwen.
In Nederland ondergaat een op de vijf
vrouwen een keer een abortus in haar le
ven. Het is kortzichtig om daar je ogen
voor te sluiten. Hier kan het gelukkig heel
veilig. Het gebeurt vaak thuis en het ver
loopt meestal zoals een miskraam.
In landen waar abortus verboden is, grij
pen vrouwen noodgedwongen naar alter
natieve methoden, de een nog afschuwelij
ker dan de ander. Dan worden de breinaal
den erbij gehaald, of laten ze zich van de
trap vallen. Dat zijn geen indianenverha
len, dat gebeurt nog steeds. Wereldwijd
sterft een van de driehonderd vrouwen
die een abortus hebben ondergaan.
Ik weet eigenlijk niet precies waarom ik
abortusarts ben geworden, waarom ik op
mijn achttiende medicijnen ging studeren.
Mijn vader was werktuigbouwkundige,
mijn moeder onderwijzeres. Ik heb wel
een paar familieleden die arts zijn. Ik ben
in Suriname geboren, maar ben opge
groeid in Vlissingen.
Mijn vader moest voor zijn werk naar Gui
nee in West-Afrika. Wij woonden in die
periode gewoon in Nederland, maar als ik
hem opzocht, zag ik wel de ellendige situa
tie van veel vrouwen daar. Misschien is
daar het idee ontstaan.
Ik wilde in Amsterdam studeren, dat was
wel meteen duidelijk. Ik weet niet eens of
mijn ouders dit weten, maar als zeventien
jarige ging ik er regelmatig met vriendinne
tjes heen. Liftend vanuit Zeeland. Het ging
altijd goed, toen kon dat nog. Ik woon en
werk nog steeds in Amsterdam.
Aanvankelijk was ik niet erg enthousiast
over mijn studie. Ik vond het weinig crea
tief. Ik zag het helemaal niet zitten om de
rest van mijn leven in de kelder van een of
ander ziekenhuis foto's te gaan zitten bekij
ken. Niet voor niets ben ik toen ook de
Rietveldacademie gaan doen.
Die twee studies vormden een mooie com
binatie, hard stampen en nadenken. Ik heb
beide afgerond. Ik vind dat belangrijk:
maak de dingen af waar je aan begint.
Na mijn afstuderen ging ik in opleiding
voor abortusarts. In die periode ben ik ook
voor Greenpeace gaan varen. Dat wilde ik
als kind al. We voeren naar Mexico, en
daar kwam ik in aanraking met vrouwen
die een onveilige abortus hadden gehad.
Het oprichten van Women on Waves was
een natuurlijk gevolg van de dingen die ik
tot dan toe had gedaan. Ik heb niet zoveel
met het concept landsgrenzen. De wereld
is groter dan het landje waarin je woont.
Al dat reizen is nu met twee kinderen na
tuurlijk even minder leuk. Maar het moet,
voor het netwerken en fondsen werven.
Dat verhaal met die boot is minder roman
tisch dan het lijkt. Leuk om op een schip
te zitten, maar je kunt er niets. Er is geen
fax, geen telefoon en geen internet, je kunt
er geen campagne leiden. Daarom reizen
we zelf per vliegtuig naar onze bestem
ming en huren daar een hotelkamer en
een werkplek. Alleen de bemanning vaart
de boot naar het betreffende land.
Women on Waves ging in 2001 naar Ier
land, daarna naar Polen en in 2004 hebben
we voor de kust van Portugal gelegen. Tij
dens die laatste reis was ik zwanger van
mijn oudste. Internet is sowieso heel be
langrijk voor ons, we bereiken er zoveel
vrouwen mee. We publiceren instructies
op onze website over hoe zij veilig een
abortus kunnen ondergaan met behulp
van de in hun land verkrijgbare middelen.
Het abortusmedicijn misoprostol is eigen
lijk een reumamiddel, maar sommige apo
theken verkopen het, voor heel veel geld,
ook onder de toonbank. In Polen is dui
zend euro een normale prijs voor een ille
gale abortus. Het is enorme discriminatie,
alleen rijke, hoogopgeleide vrouwen kun
nen het daar betalen.
omen on Waves heeft een
katalyserende werking en
kan politieke processen ver
snellen. Wij maken het pro
bleem illegale abortus zichtbaar, we dwin
gen regeringen om er iets mee te doen.
Dat was heel duidelijk in Portugal. De Por
tugese regering had twee oorlogsschepen
op onze boot afgestuurd. Er ontstond een
enorme rel, zelfs het Europees parlement
ging zich ermee bemoeien, maar kort na
ons bezoek werd abortus er wel legaal.
Ik ben daar niet zozeer trots op. Ik vind
het vooral heel fijn dat we de rechten van
de vrouwen in zo'n land hebben kunnen
verbeteren. Ik dring niemand een abortus
op, vrouwen moeten alleen wel de moge
lijkheid hebben.
Women on Waves verspreidt shirtjes met
op de buik de tekst: Ik had een abortus.
Dat is niet over the top, ik vind het ontzet
tend belangrijk dat het taboe doorbroken
wordt. Er hangt nog steeds een sfeer van
slechtheid om abortus heen. Deze regering
draagt daaraan bij, we hebben al vijfjaar
een christelijke meerderheid.
Veel vrouwen denken trouwens dat ze de
enige zijn, omdat niemand erover praat.
Ze lopen een abortuskliniek binnen en
zijn verbaasd dat er nog zoveel andere
vrouwen zitten te wachten. Waarom kun
je op een feestje rustig zeggen: „Ik ben aan
mijn blinde darm geopereerd", en moet je
je voor een abortus altijd verantwoorden?
Ik heb zelf ook een abortus gehad. Het is
een medisch noodzakelijke ingreep als el
ke andere. Ik hoor het de tegenstanders
roepen hoor: „Door abortus vindt er elke
dag een holocaust plaats". Medisch-weten-
schappelijk gezien is dit volkomen onjuist.
Van iemand die hersendood in een zieken
flPLj
Women on Waves
De abortusboot van Women on Waves.
foto Paulo Cunha/EPA
huis ligt, accepteert iedereen dat zijn leven
ophoudt. Voor een foetus van 22 of 24 we
ken geldt in wezen hetzelfde. Die heeft
nog geen hersenactiviteit, maar dat wil er
niet in.
Al die kritiek raakt mij niet. Ik heb niets
met die mensen te maken. Wat mij zou ra
ken, is wanneer een vrouw tegen mij zegt:
„Rebecca, je hebt me slecht behandeld".
We bereiden momenteel een hoger be
roep voor tegen de Staat. De regering wil
dat ook de overtijdbehandeling, die tot de
zevende week van de zwangerschap kan
worden uitgevoerd, in een kliniek plaats
vindt. Dat is voor veel vrouwen een pro
bleem, want ze moeten daar wel snel te
recht kunnen. Je bent zo zeven weken
zwanger. Het zou veel beter zijn als de
huisarts de abortuspil ging voorschrijven.
De steun van mijn vader en moeder en
mijn partner Willem Velthoven is onmis
baar voor me. Ik heb geweldige ouders, ze
vergezelden me op mijn reizen. Ik zou dit
werk niet kunnen doen als mijn naasten
niet achter mij stonden. Ik kan geen relatie
hebben met iemand die er anders over
denkt.
Voor de meeste buitenstaanders is abortus
misschien een abstract onderwerp, maar
mijn dagelijks werk bestaat uit vrouwen
die mij bellen en mailen en die mijn hulp
hard nodig hebben. Het is niet aan mij,
noch aan een kerk, regering of arts, om
iets van abortus te vinden.
Abortus is bij uitstek een privé-zaak. De
vrouw beslist. Daarom zijn die vijf dagen
bedenktijd vóór een abortus onzinnig. Er
is geen vrouw die niet van tevoren heeft
nagedacht over een abortus. Zij kan echt
wel bepalen hoeveel bedenktijd ze nodig
heeft.
Women on Waves kan nu aan boord van
het schip de abortuspil geven tot zwanger
schappen van zes en een halve week. We
willen een vergunning tot twaalf weken.
Op die manier kunnen we 95 procent van
de vrouwen die een abortus willen, goed
helpen.
In Polen zocht een acht weken zwangere
vrouw onze hulp. Ik vond het heel erg,
maar we konden haar niet helpen. Wij wil
len per se binnen de Nederlandse wet wer
ken, want we worden ongelooflijk onder
de loep genomen. Als wij ons niet aan de
wet houden, kunnen we niet meer
varen.
Overigens hebben we voor deze vrouw
toch een oplossing gevonden. Dat was nog
een heel gedoe. Haar man, die haar mis
handelde, mocht het niet weten.
Ik ben niet bang voor mijn eigen veilig
heid, al heb ik van dichtbij meegemaakt
hoe agressief de anti-abortusbeweging kan
zijn. In de Verenigde Staten is abortus ge
vaarlijker voor de artsen dan voor de vrou
wen. Abortusartsen moeten in kogelvrije
vesten naar hun werk, er worden daar ge
woon artsen vermoord.
Ik krijg heus wel eens een nare e-mail,
maar ik ben geen 'target'. Je voorkomt
geen abortussen door mij te doden. Toch
noem ik de namen van mijn kinderen lie
ver niet. Ik heb een dochter van twee en
een zoontje van acht maanden.
Women on Waves komt binnenkort zeker
weer in actie. We moeten in Europa nog
naar Malta, maar ook in Zuid-Amerika is
nog veel te doen. Op de volgende reis
neem ik ze misschien wel mee. Lijkt me
heel leuk."
