B
14 Zaterdag 19 mei 2007 PZC
Weelde oneei
Koningin Beatrix gaat overmorgen naar Slowakije voor een
driedaags staatsbezoek. Het land werd midden jaren
negentig nog verguisd vanwege het autoritaire regime van
toenmalig premier Vladimir Meciar. Inmiddels vormt
Slowakije de economische voorhoede van Centraal-Europa.
Al is de weelde slecht verdeeld.
door onze correspondent
Runa Hellinga
oven het barokke cen
trum van de Slowaakse
stad Lucenec rijzen
twee hoge, kleurrijke to
renflats op. 'Congres
centrum' staat op een bord. De ge
bouwen zijn vijfjaar oud, maar
veel congressen worden er niet ge
houden, zegt Jan Karasek, student
bosbouw en receptionist van het
bijbehorende Best Western hotel.
„Eén keer per maand misschien."
Het hotel zelf zit vooral vol als de
buitenlandse eigenaren van John-
sen Controls in de stad zijn. Het
bedrijf, dat onderdelen voor de au
to-industrie levert, is de enige gro
te werkgever van het dertigdui
zend zielen tellende stadje.
Ooit zorgde de glasindustrie voor
werk. Maar van de vijf glasfabrie
ken in de regio zijn er inmiddels
vier gesloten. De vijfde staat twin
tig kilometer verderop. Van de
enorme groei van de Slowaakse
economie is in Lucenec dan ook
nog weinig te merken, meent Kara
sek. „Veel mensen vertrekken naar
het buitenland om daar werk te
zoeken."
Slowakije heeft zich geschaard in
de economische voorhoede van
Centraal-Europa. Met een econo
mische groei van zo'n 7 procent
doet het land het uitstekend. Het
is echter een erg onevenredig ver
deelde groei, zegt sociaal weten
schapper Grigorij Meseznikov. Hij
is directeur van het Slowaakse In
stituut voor Openbaar Bestuur in
Bratislava, dat vorig jaar landelijk
onderzoek deed naar de sociaal-
economische situatie in Slowakije.
„De werkloosheid daalt wel, maar
niet overal even snel", aldus Mesez
nikov. In de hoofdstad Bratislava
heeft vrijwel iedereen een baan,
maar in een stadje als Lucenec is
14 procent van de bevolking zon
der werk, en nog oostelijker ligt
dat percentage nog hoger.
In Bratislava is de economische op
bloei onmiskenbaar. In het geheel
gerestaureerde centrum zitten de
terrassen vol jonge, goedgeklede
mannen en vrouwen die voor hun
lunch de voorkeur geven aan sushi
boven een klobasa (worst), 's
Avonds golft de muziek net iets te
luid over het hippe uitgaanspu
bliek. De stad bruist van activiteit
en van mensen die kansen grijpen
als ze die zien.
In het Oost-Slowaakse kuuroord
Bardejovske Kupele lijkt de tijd
daarentegen vijftien jaar geleden
stil te zijn gezet. Het Astóriahotel,
waar ooit tsaar Alexander II zich
voor zijn stijve gewrichten liet be
handelen, oogt alleen aan de bui
tenkant nog indrukwekkend. De
hal, waar destijds fraaie kroonluch
ters hingen, is afgetimmerd met
donkerbruin laminaat en volge
propt met winkeltjes van commu
nistische snit.
De parkachtige omgeving wordt
verpest door betonnen hotelkolos
sen uit de communistische tijd en
de service stamt ook uit die perio
de. Wie geen hotelgast is, vindt in
Bardejovske Kupele weinig van
zijn gading. Het enige café gaat pas
om twee uur 's middags open en
op het openluchtmuseum hangt
een bordje met de mededeling dat
de beheerder later terugkomt.
Het lijkt haast een ander land en
dat is geen toeval. De economi
sche tweedeling heeft grote maat
schappelijke gevolgen, zegt socio
loog Meseznikov. „Er is sprake van
een enorme sociale, culturele en
politieke kloof in het land. Er is
een sterk gevoel dat Bratislava alle
rijkdom inpikt."
Terwijl in.de hoofdstad optimis
me overheerst, zien Oost-Slowa-
ken de toekomst vaak somber in,
aldus Meseznikov. Ze zijn gevoelig
voor populistische argumenten en
stemmen op partijen die een sim
pele, nationalistische oplossing
aanbieden. De huidige regering, be
staande uit links- en rechtspopulis-
ten, is in het oosten dan ook zeer
populair.
„Het vervelende is dat het pro
bleem zichzelf gedeeltelijk in
stand houdt", zegt Meseznikov. De
bevolking in het oosten is veel
slechter opgeleid dan in West-Slo-
wakije, en dat maakt de regio voor
investeerders minder aantrekke
lijk. En omdat de kansen zo gering
zijn, gaat iedereen met een goede
opleiding zo snel mogelijk weg.
Toch ziet hij een lichtpunt. „De po
sitie van Bratislava is voor een deel
een erfenis van vroeger, toen het
land zeer centraal werd bestuurd.
Maar onder de vorige regering is
het bestuur sterk gedecentrali
seerd. Dat schept de voorwaarden
voor regionale ontwikkeling", ver
wacht hij.
Jozo Pracko uit Halic, acht kilome
ter van Lucenec, deelt dat vertrou
wen. De acteur kocht onlangs de
oude brandweerkazerne in het
dorp en bouwde die om tot een
pizzeria annex hotel. „De werk
loosheid is hier nog hoog", zegt
hij, „Maar het wordt minder." Bo
vendien gaat binnenkort de ver
bouwing van de Halicky Zanok,
het kasteel boven het dorp, tot vijf
sterrenhotel van start. Daarmee
ziet de toekomst van Halic er in
zijn ogen wat zonniger uit.
Pagina 23: Slowakije krijgt eindelijk
groen licht van Beatrix.
Slovenska Republika
p- Tot het einde van de Eerste Wereldoorlog
Slowakije een Hongaars onderdeel van dul
monarchie Oostenrijk-Hongarije. Na de oo
vormt het samen met Tsjechië de staat Ts,
choslowakije. Volgens veel Slowaken zijn c
Tsjechen de dominante partner in dit huw
P- Na de conferentie van München (1938V
bij Hitier zijn claim op het Sudetenland ge,?
reerd ziet, bezet Duitsland heel Tsjechië 5l
kije wordt in 1939 in naam een onafhani e
staat, in de praktijk een satelliet van nazi- C
land.
Het land wordt in 1945 'bevrijd' door het f
sche Rode Leger en weer samengevoegd! n
Tsjechië. Doordat de Slowaken 'München'
een verraad van het Westen zien, staat
land in eerste instantie positief tegenover 1
communisten. Die vormen dan ook de ho
moot van de coalitieregering die tot 1948
stand houdt. In dat jaar ontslaat de commi
tische minister van Binnenlandse Zaken ac
politie-officieren. Uit protest zwaaien de- di
cratische ministers in de regering met hun
tefeuille. De communisten benoemen part
den in hun plaats. Dankzij fraude winnen d
communisten de verkiezingen later dat jaai
