Gezondheid
Kind met
diabetes in het
middelpunt
Geregeld blowen taboe voor
'R
r\;
Elke dag vijf
1 8 Woensdag 9 mei 2007 PZC
HUISARTS door Paul van Dijk
Een baby ligt in de couveuse aan de beademingsappara
tuur en wordt plotseling benauwd. Kort daarna overlijdt
het kindje. Achteraf blijkt dat het buisje waarmee de
zuurstof wordt toegediend, verstopt zat.
Elke dag overlijden in Nederlandse ziekenhuizen vijf mensen
door medische fouten. Daarnaast lopen dagelijks honderd
mensen blijvende schade op tijdens hun verblijf in het zieken
huis. Dit kan variëren van een tijdelijke nierbeschadiging door
verkeerde medicijnen tot het afzetten van het verkeerde been
door een chirurg.
Dit zijn de conclusies van een groot onderzoek (april 2007) uit
onverdachte kring. De club van medische specialisten gaf zelf
opdracht voor deze speurtocht naar medische missers.
Onnodig doodgaan of blijvend letsel oplopen bleek vooral
voor te komen door verkeerde diagnoses en foute medicatie.
Met name oudere patiënten zijn de slachtoffers.
Bij de berichtgeving over deze cijfers in de media verbazen me
de naïeve reacties van deskundi
gen en overheid. Alsof men bij
verrassing tot de ontdekking
komt: 'Hé, het is gevaarlijk in
een ziekenhuis. Je kunt daar zo
maar onnodig doodgaan'.
Deze cijfers zijn echter al vele ja
ren bekend. De schatting dat er in Amerikaanse ziekenhuizen
elk jaar zo'n honderdduizend mensen omkomen door fouten
werd voor het eerst gemaakt in 1991 door Harvard-onderzoe-
ker Lucian Leap. Al eerder liet een overheidsonderzoek in de
VS zien dat ongelukken de belangrijkste doodsoorzaak zijn bij
kinderen. De ongelukken komen vaker voor in ziekenhuizen
dan op welke andere plaats dan ook.
De verbaasde reacties op de Nederlandse cijfers zijn vreemd:
uit tientallen recente onderzoeken in het buitenland blijkt dat
vermijdbare sterfte en vermijdbare schade bij ongeveer één op
de tien opgenomen patiënten voorkomt Nederland doet het
dan met 5,6 procent niet eens zo
gek.
Om u nog meer de stuipen op
het lijf te jagen, de hier genoem
de cijfers betreffen slechts de ge
varen die u loopt door een ver
keerde behandeling. U kunt ook
nog doodgaan aan een infectie,
opgelopen in een ziekenhuis,
die u niet getroffen zou hebben
als u thuis was gebleven. Jaar
lijks overlijden hier in ons land
minstens drieduizend mensen
aan.
Een ander onderbelicht risico
werd in vakblad The Lancet (ja
nuari 2004) vermeld. In Neder
land krijgen elk jaar 208 mensen
kanker door de röntgenstralen
van medisch onderzoek. Uit een
studie in het medisch tijdschrift
Radiology (september 2005)
blijkt dat van elke 1200 mannen
die een CT-scan van hun hele
lichaam laten maken, er één
overlijdt aan kanker tengevolge
van de stralingsdosis.
Wat is de les uit al deze cijfers?
Blijf uit de buurt van het zieken
huis als u daar niets te zoeken
hebt.
Overleg bij medische problemen
met de huisarts. Zij of hij is
goed op de hoogte van de geva
ren die u loopt in het zieken
huis. Een zorgvuldige afweging
kan van levensbelang zijn.
In Tilburg was vorige week een
debat over dit thema. De Rotter
damse hoogleraar sociaal-medi
sche wetenschappen Mare Berg
vertelde dat er een lijst bestaat
waarop precies wordt aangege
ven in welk ziekenhuis u de
grootste kans hebt om slachtof
fer te worden van een medische
fout. Er zouden grote verschillen
zijn tussen ziekenhuizen. De
lijst is echter geheim.
Röntgenstralen van
medisch onderzoek
veroorzaken kanker
Suikerziekte
Diabetes is een chronische stof
wisselingsziekte. Het lichaam is
zelf niet meer in staat om sui
kers (glucose) uit voeding te
verwerken omdat er geen of
onvoldoende insuline in de al
vleesklier wordt gemaakt.
Insuline is de 'sleutel' die zorgt
dat glucose in de cellen terecht
komt. Glucose geeft het
lichaam energie waardoor spie
ren en organen werken.
In ons land zijn er zo'n
850.000 mensen met diabetes
ofwel suikerziekte. Het aantal
patiënten stijgt snel. Tussen
2001 en 2003 (meest recente
cijfers) steeg het aantal perso
nen met diabetes met 26 pro
cent.
Diabetes bestaat in verschillen
de vormen. Type 1 diabetes,
type 2 diabetes en zwanger
schapsdiabetes komen het
meest voor.
Bij type 1 maakt de alvleesklier
geen insuline meer aan. Type 1
ontstaat in korte tijd en meest
al bij mensen onder de dertig
jaar. In ons land hebben
74.000 mensen type 1 diabe
tes, onder wie vijfduizend kin
deren onder de zestien jaar.
Vroeger heette dit type 'jeugd-
diabetes'.
- Bij type 2 maakt het lichaam
nog wel insuline aan maar niet
genoeg. Van de Nederlanders
met suikerziekte heeft 85 tot
90 procent (ongeveer 600.000
mensen) type 2.
Zwangerschapsdiabetes is een
tijdelijke vorm van suikerziekte
die kan ontstaan na de 24e
week van de zwangerschap on
der invloed van hormonen. Bij
een op de twintig zwanger
schappen komt het voor.
- Patiënten met suikerziekte krij
gen insuline toegediend via
spuiten, infuus of een pomp. In
suline inhaleren is in ontwikke
ling. De juiste instelling op insu
line is essentieel.
Goede behandeling is nodig
om ernstige complicaties als
uitval van nieren, blindheid of
vaatproblemen in voeten en be
nen (met als mogelijk gevolg
amputaties) te vertragen.
Kinderartsen van Nijmeegse
ziekenhuizen bundelen hun
krachten met het Kinder
Diabetes Centrum Nijmegen.
Patiëntjes kunnen voortaan
op één plek terecht.
door Hélène van Beek
foto Flip Franssen
Yessica van der Palen uit
Helmond (15) heeft sui
kerziekte. Ze heeft diabe
tes type 1. In een ernstige
vorm. Het werd in 2004 ontdekt
nadat Yessica een periode heel
moe was, afviel, heel veel moest
plassen en altijd dorst had. Ze ging
naar de huisarts en de diagnose
werd snel gesteld: diabetes type 1.
Yessica maakt zelf geen insuline
meer aan. Ze moest dus insuline
injecteren onder de huid. Maar dat
lukte niet. Haar artsen in het zie
kenhuis in Helmond kregen haar
niet ingesteld en ook een uitwendi
ge insulinepomp bleek niet succes
vol.
Vervolgens kreeg Yessica insuline
via een pompje dat werd aangeslo
ten op een bloedvat. „Haar bloed-
suikers waren hiermee goed, ze
kreeg echter ernstige bacteriële in
fecties", licht moeder Monique
toe. „Ze kwam op de intensive ca
re terecht en raakte in shock."
Yessica is patiënt van kinderarts
dr. Ciska Westerlaken van het Ca-
nisius-Wilhelmina Ziekenhuis
(CWZ) in Nijmegen. Uiteindelijk
lukte het Westerlaken met behulp
van gespecialiseerde collega's in
Zwolle om Yessica goed ingesteld
te krijgen op insuline. Door mid
del van een implanteerbare pomp
in de buik, die is bevestigd boven
het buikvlies. „We hebben dag en
nacht met dokter Westerlaken aan
de telefoon gehangen. Ze bleef zoe
ken tot ze het had", zegt Monique
van der Palen.
Het gaat nu gelukkig weer goed
met Yessica. Ze volgt de opleiding
vmbo theoretisch leren. En ze
heeft haar hobby twirlen weer op
gepakt, ondanks de insulinepomp
in haar buik.
Yessica kan binnenkort profiteren
van de verzamelde kennis over dia
betes in de beide Nijmeegse zie
kenhuizen. Ze wordt patiënt van
het Kinder Diabetes Centrum Nij
megen (KDCN), een samenwer
king van in suikerziekte gespeciali
seerde kinderartsen (endocrinolo-
gen) van het CWZ en het Universi-
Hasj kan bij mensen met
een aanleg voor schizofrenie
niet alleen een psychose
uitlokken, maar ook een
extra aanslag op het
geheugen plegen.
Binnenkort begint een
onderzoek naar het effect
van zogenoemde
cannabisblokkers.
door Henk Hellema
egelmatig blowen kan
bij sommige mensen
de vonk zijn die een
k tikkende tijdbom tot
ontploffing brengt." Daarmee
doelt Don Linszen, hoogleraar psy
chiatrie aan de Universiteit van
Amsterdam, op een erfelijke aan
leg voor schizofrenie. De 'ontla
ding' uit zich als een psychose,
één van drie kenmerkende symp
tomen bij schizofreniepatiënten.
„Deze manifesteren zich als wa
nen, zoals het idee te worden ach
tervolgd of stemmen in het hoofd
te horen."
Maar schizofreniepatiënten verto
nen ook 'negatieve' symptomen:
ze zijn futloos, zwijgzaam, uiten
nauwelijks enige emotie en heb
ben weinig sociale contacten. „Pa
tiënten met schizofrenie komen
tot bijna niets." Daarnaast kunnen
ze zich ook moeilijk concentreren,
vertonen ze geheugenstoornissen
en hebben ze moeite met het op
lossen van problemen. „Hun werk
geheugen is aangetast, zegt Lins
zen, die veel onderzoek heeft ge
daan naar het effect van cannabis
bij schizofrenie. „Van de patiënten
die een eerste psychose hadden
doorgemaakt, bleken stevige hasj-
rokers - één joint of meer per dag
- veel vaker én ook eerder een vol
gende psychose te krijgen."
Maar ook bij voor schizofrenie
kwetsbare mensen die nog geen
symptomen van de ziekte hadden,
bleek cannabis de tijdbom op
scherp te stellen. „Hasj bleek bij
hen eerder een eerste psychose te
veroorzaken." Cannabis vergroot
bij deze kwetsbare mensen ook de
kans op een schizofrene psychose.
„Grote studies in Nieuw-Zeeland,
Nederland en Zweden hebben
daarvoor de bewijsstukken gele
verd."
Maar hasj doet meer, zoals ook be
kend is bij mensen die geen aanleg
voor schizofrenie hebben. Wie
ooit een joint heeft gerookt, zal de
voorbeelden van Linszen herken
nen. „Iemand houdt een verhaal
maar weet na een aantal zinnen al
niet meer waar hij het over heeft.
Of iemand vertelt een grap, men
sen barsten in lachen uit, maar de
verteller zelf begrijpt niet waarom
er gelachen wordt."
Het werkgeheugen werkt onder in
vloed van hasj niet goed, zegt hij.
„Tijdelijk, althans. Die geheugen
stoornis komt ook bij patiënten
met schizofrenie voor, maar dan
zonder hasjgebruik. Bij hen is die
