Buitengebied
Zo doof als een kwartel
Schorren
en Slikken
PZC Zaterdag 5 mei 2007 21
foto Chiel Jacobusse
De PZC sponsort stichting Het
Zeeuwse Landschap. In Natuur-
journaai gaat hoofd ecologie
Chiel Jacobusse wekelijks in op
wat er aan de orde is in de
Zeeuwse natuurgebieden.
Padden, patrijzen en egels wa
ren ooit buitengewoon succes
volle dieren omdat ze een ef
fectieve manier hadden om
aan belagers te ontsnappen. Ze
dreigen aan hun eigen succes
ten onder te gaan, want nu
hun ontsnappingstruc allang
niet meer werkt, vertrouwen
ze er nog steeds op.
Ooit was de egel opgewassen tegen vrij
wel iedere bedreiging. Een opgerolde
egel met zijn stekels naar alle kanten
is zelfs een vos niet zelden te gortig.
Ook honden gaan er met een boogje omheen.
De nachtelijke leefwijze biedt nog een extra
stukje bescherming en dus leek niets de egel te
kunnen deren. Totdat de auto zijn intrede
deed. Op een naderende auto reageert een egel
zoals hij alle eeuwen door op naderend gevaar
gereageerd heeft. Het dier rolt zich in een bal
en zet zijn stekels op. Met het bekende en alom
waarneembare gevolg. De egel wordt platgere-
den, dikwijls zelfs zonder dat de chauffeur het
in het nachtelijk duister in de gaten heeft.
Met padden is het hetzelfde verhaal. Tijdens de
voorjaartrek vertonen ze zich in alle openlijk
heid. Vertrouwend op hun gifklier waarmee ze
alle mogelijke vijanden van het lijf kunnen
houden. Behalve onze heilige koe dan...
Het zijn een paar voorbeelden uit vele. Onaan
gepast gedrag vergt een hoge prijs van een dier.
Zo was het ooit voor patrijzen -en voor hun
verwant de kwartel- een puike strategie om
doodstil op het nest te blijven zitten als er een
potentiële belager naderde. Vertrouwend op
hun schutkleur hielden de dieren zich gedeisd
tot op het allerlaatste moment. Toen onze ver
re voorouders begonnen om met de zeis het ko
ren te maaien bleek de strategie niet altijd op
te gaan. Landarbeiders waren er niet op uit om
patrijzen en kwartels de kop af te maaien,
maar alleen om de oogst binnen te halen. Niet
temin moeten er toen al heel wat broedende
vogels gesneuveld zijn.
Maar vergeleken met de huidige manier van
oogsten ging dat maaien op zijn elfendertigst.
Je kunt je voorstellen dat een flink deel van de
broedende vogels op het allerlaatste moment
eieren voor zijn geld koos en aan de zeis ont
snapte. Bij de moderne combines is die keuze
niet meer aan de orde. De vogels worden dood
gemaaid en met de oudervogels gaat ook het
kroost of het legsel verloren. Dat tikt natuurlijk
flink aan voor de stand en het mag dan ook vol
strekt geen wonder heten dat patrijzen al lange
tijd sterk achteruit gaan.
Lang niet altijd onderkennen we de mechanis
men die er voor zorgen dat een dier in de geva
renzone komt. Onze voorouders dachten dat
patrijzen en kwartels het gevaar niet aan hoor
den komen en dat ze daarom op het nest ble
ven zitten totdat ze vielen voor de "zeis des
doods". Zo doof als een kwartel werd een vaste
uitdrukking. Gebaseerd op een volstrekt onjuis
te veronderstelling.
Momenteel worden veel egels doodgereden, omdat de
dieren erg mobiel zijn. Graag willen we een beter beeld
krijgen van het aantal verkeersslachtoffers. Wie een do
de egel aantreft wordt verzocht dat te melden via
c.jacobusse@hetzeeuwselandschap.nl. Ook waarnemin
gen van levende egels zijn welkom, ledereen die een
waarneming instuurt krijgt een kort verslag.
tekening Adri Karman
De slikken en schorren van het
verdonken land van Saeftighe. De
eerste bewoners waren ±1200 jaar
geleden de herders met hun
schaapskudden. Later kwamen de
bedijkers. Het land werdt ontgon
nen en de welvaart groeide.
Zo sterk was de waan van rijkdom
de bewoners in de geest gedron
gen dat hovaardigheid de boven
toon ging voeren. Volgens de over
levering uit de tijd waarin Saefting-
he ten onderging was dat de reden
dat het vruchtbare land teruggeno
men werd door de zee. De geschie
denis herhaalt zich en voert ons in
dit oergebied terug in de tijd.
