Duitsland en Nederland
i
i
12 Vrijdag 4 mei 2007 PZC
Nederlanders zijn de afgelopen tien jaar veel positiever over Duitsers gaan
denken, zo blijkt uit onderzoek dat Intomart hield naar aanleiding van 4 mei,
dodenherdenking. Oude wonden lijken geheeld.
door Joep Trommelen
illustratie Ruben L. Oppenheimer
Van vijand tot de grote broer wiens
hand je vast kunt houden als het
eng wordt. Nederland is na de val
van de Muur in 1989 totaal anders
tegen Duitsland aan gaan kijken,
schetsen Duitslandkenners.
Ton Nijhuis is wetenschappelijk directeur van
het Duitsland Instituut Amsterdam en hoogle
raar Duitslandstudies aan de Universiteit van
Amsterdam. Het 'Duitsland-taboe' is wat hem
betreft voorbij. Aan de vooravond van het WK
voetbal vorig jaar pleegden de oosterburen een
onderzoek waaruit bleek dat Nederlanders van
alle volkeren het meest positief
tegenover Duitsers stonden.
Nijhuis herinnert zich dat de ver-
houding begin jaren negentig
van de vorige eeuw nog erg
slecht was. „Denk maar aan die
beruchte 'Ik ben woedend'-brief-
kaartenactie tegen aanslagen op buitenlanders
en het Clingendaelonderzoek onder Nederland
se jongeren. Daar stonden vragen in als 'wie
zijn het meest krijgszuchtig: Duitsers, Belgen of
Luxemburgers?' Dan krijg je natuurlijk voorspel
bare antwoorden. Dat onderzoek deugde niet
maar heeft wel jarenlang deels het beeld be
paald."
Eind jaren negentig begon het tij te keren, stelt
Nijhuis. „Nederland was altijd kleiner en armer
dan Duitsland. We hebben daarom een afweer
reactie ontwikkeld: we zijn kleiner maar moreel
superieur, want kijk maar naar de oorlog! Dat
was makkelijk.
„Midden jaren negentig ging het Nederland eco
nomisch erg goed terwijl Duitsland zwaar in de
problemen zat. We waren ineens rijker! En daar
kwam nog eens bij dat er heel veel aandacht in
Duitsland voor Nederland kwam: voor ons pol
dermodel, literatuur, architectuur, ethische
vraagstukken, drugsbeleid, integratie. Dat
streelt. Als je grote broer zegt: mogen we van
jullie alsjeblieft leren hoe we onze problemen
op moeten lossen, kun je toch niet meer boos
zijn?"
Nederland is ook meer geneigd Duitsland als
een bondgenoot te zien door de oostelijke uit
breiding van Europa. „Het idee van Europa als
kleine familie is verdwenen. We wonen ineens
anoniem in een groot huis. En dus zien we de
Duitsers ineens meer als bondgenoten."
Een verenigd Europa waarin Frankrijk en Enge
land bepaald niet vooroplopen, dringt Duits
land bovendien een leidersrol op. Nijhuis:
„Duitsland zelf is veel liever geen Einzelganger,
zou de zaak liever Europeaniseren. Maar als er
geen andere landen zijn die de kar trekken en je
wilt dat de kar wel getrokken wordt, dan zul je
het zelf moeten doen. En dan moet je voor die
leidersrol kiezen. Dat is de Duitse paradox.
„Het oude oorlogsargument heeft plaatsge
maakt voor een zoeken naar het gemeenschap
pelijke. Als je begin jaren negentig op een feest
je zei dat je in Duitsland op vakantie ging, werd
je wat glazig aangekeken, alsof je rijp was om in
een psychiatrische inrichting te worden opgeno
men. Tenzij je 65-plus was, dan kon je nog wel
een Rijnreisje maken. Tegenwoordig is het hip
om naar Duitsland te gaan."
Professor Paul Sars van het Centrum voor Duits
landstudies in Nijmegen, raadt middelbare scho
lieren aan Duits te gaan studeren. Volgens Fene-
dex, de federatie voor Nederlandse export, laat
Nederland door onwetendheid over taal en cul
tuur 7,8 miljard euro handel met Duitsland per
jaar liggen op een omzet van 78 miljard.
Taal en cultuur vormen een barrière, en niet al
leen bij het zakendoen. Sars geeft een voor
beeld: „Als je in Nederland iets mondeling af
spreekt, ben je daar aan gebonden. In Duitsland
geldt dat pas als je bij de notaris bent geweest;
tot dan mag je overal op terugkomen. Da's toch
handig om te weten."
De oude clichés slijten, weet hij. Toch werd er
nog tot in de jaren tachtig op stereotype wijze
geschiedenisonderwijs gegeven. „Duitse geschie
denis bestond vooral uit het Keizerrijk en natio-
naal-socialisme, terwijl de geschiedenis van
Frankrijk werd belicht aan de hand van de Fran
se revolutie en de Engelse met het vrouwenkies
recht en de sociale revolutie. Men ging vaak
voorbij aan het betere deel van de Duitse ge
schiedenis; ook dat heeft het beeld van de
na-oorlogse generaties gevormd."
Maar Nederland is aan het ontwaken. Sars:
„Het WK voetbal van vorig jaar heeft veel goeds
gedaan maar vooral de val van de Muur is van
grote betekenis. Mensen zijn beter geïnfor
meerd, vallen niet meer terug op de oude cli
chés."
Sars geeft colleges over beeldvorming en ook
cursussen aan scholieren van 16,17 jaar. Met na
me die laatste groep weet amper meer van de
oude gevoeligheden.
„Duitsland is anno 2007 letterlijk het middel
punt van Europa. Met negen buurlanden die al
lemaal iets van Duitsland willen. Het land is zó
in trek! Duitsland is volop aan het bloeien en
ook Nederland ziet dat. Duitsland heeft zich na
de oorlog heel lang gedeisd gehouden op het
wereldtoneel. Maar, of ze willen of niet, Duits
land wordt steeds meer uitgedaagd door de we
reldmachten om mee te gaan doen. Beseffen we
als Nederland voldoende dat we 25 jaar geleden
nog naast een gewoon Europees land woonden,
terwijl we nu elke dag wakker worden naast
een speler op het wereldtoneel? En hoe gaan
we daar mee om?"
Waardering Nederlanders voor buitenlanders
De afgelopen 10 jaar is 32 procent van de Nederlanders positiever gaan denken
over de Duitsers, terwijl 33 procent van de Nederlanders negatiever over zichzelf
is gaan denken.
®§£§f Positiever j Onveranderd IHBIi Negatiever 1 Geen mening
Duitsland
'3%
Engeland
$ÊÊÊÊÊË$ffl
58%
m
België
67%
m
65%
Hoe waarderen Nederlanders zichzelf?
58%
13%
57%
32%
infographic: JD, CN bron: Intomart
Vriendelijk, trots, arrogant, overheersend,
Duitsers worden door 35 procent vriendelijk gevonden en
48 procent vindt ze trots. Ze zijn arrogant, vindt 24 pro
cent en 38 procent vindt ze overheersend. Harde werkers,
stelt 45 procent. En beleefd vindt 31 procent.
Nederlanders vinden zichzelf vriendelijk (44 procent) en
40 procent vindt Nederland trots. Een kwart vindt het
volk arrogant en 24 procent overheersend, 47 procent
vindt Nederlanders harde werkers. Beleefd, vindt 22 pro
cent zichzelf.
Belgen zijn vriendelijk, vindt 77 procent van de door Into
mart ondervraagden en 32 procent vindt ze trots. Slechts
6 procent stelt dat Belgen arrogant zijn en 2 procent vindt
ze overheersend. Volgens 17 procent werken ze hard en
62 procent vindt ze beleefd.
Engelsen zijn een vriendelijk volk, vindt 33 procent van de
ondervraagde Nederlanders, 58 procent vindt ze trots en
26 procent arrogant en overheersend. Volgens 18 procent
zijn ze harde werkers en 37 procent vindt ze beleefd.
Fransen liggen slecht: 18 procent vindt ze vriendelijk, 16
procent beleefd. Ze zijn trots, stelt 61 procent, 63 pro
cent vindt ze arrogant en 27 procent overheersend.
Slechts 7 procent vindt dat ze hard werken.
beleefd of vlijtig?
