Bekende muren, afscheidingen en andere begrenzingen
1 O Dinsdag 1 mei 2007 PZC
Vredeslijn of
Het verschijnsel is al oud.
Problemen met andere
volken of rebellen van eigen
bodem? Los het op met de
bouw van een muur,
hekwerk, zandwal of
tankgracht. Succes bijna
altijd verzekerd. Hoewel. De
factor tijd maakt dat dit
soort oplossing vaak deel
van het probleem wordt.
door John Jas en Carel Goseling
foto Ali Haider
O
m soennitische Irake
zen in Bagdad te be
schermen, was het
Amerikaanse leger
begin april gestart
met de bouw van een muur. 3,5
meter hoog en bij voltooiing 4,8 ki
lometer lang. Een betonnen wal
om de wijk Adhamiyah om aanval
len van sjiitische landgenoten te
voorkomen. In en rond de hoofd
stad vallen de laatste tijd gemid
deld enkele tientallen doden per
dag als gevolg van bomaanslagen.
Maar er is een streep gezet door de
muur. Althans voorlopig. Als er
één plek op de wereld is waar de
bouw van een dergelijke afschei
ding voor de hand ligt, dan is dat
wel het huidige Bagdad. Na hevige
protesten van Irakezen, wilde pre
mier Nouri al-Maliki de muur niet
meer en verbood hij de bouw. Al
gemeen wordt aangenomen dat el
ke nieuwe explosie de Irakezen
toch dichter bij een muur brengt
die bevolkingsgroepen scheidt. In
de Noord-Ierse steden Belfast en
Londonderry, ooit synoniemen
voor geweld tussen katholieken en
protestanten, hebben ze hun mu
ren omgedoopt tot 'Peace Lines'.
Vredeslijnen.
Letterlijk zei de Irakese premier vo
rige week over de Amerikaanse op
lossing voor Bagdad: „Deze muur
doet ons denken aan andere mu
ren." En dat geeft de gevoeligheid
van een muur prima aan.
De constructie van zo'n barrière
wordt door velen nog altijd gezien
als ultieme bewijs van menselijk fa
len. Snel groeit een niuur of hek
uit tot symbool van onderdruk
king en vernedering. „Maar dat is
niet terecht", zegt politicoloog Alf
red Pijpers, verbonden aan Clin-
gendael, het Nederlandse instituut
voor internationale betrekkingen.
„Dat negatieve symbool, dat komt
pas later. Een muur moet je vooral
zien als bescherming. Het is altijd
eerst een defensief middel. Dat ele
ment van veiligheid weegt zwaar
der dan alle morele bezwaren. Een
muur moet eerst zorgen voor rust
en stabiliteit.
Het geeft strijdende partijen na
verloop van tijd de kans een dia
loog te beginnen."
De muur tussen Oost- en
West-Berlijn stond er 28 jaar
(1961-1989). Hij werd gebouwd
door de DDR om 'Republikflucht'
te voorkomen. Veel Oost-Duitsers
ontvluchtten voor 1961 hun com
munistische natie. Die zag zich
voor een enorm probleem gesteld
dat ook nog eens het evenwicht
tussen Oost en West dreigde te ver
storen.
Ondanks hevige protesten van Ber-
lijners uit de westelijke stadshelft,
burgemeester Willy Brandt voor
op, vonden de geallieerde bezet
tingsmachten Amerika, Groot-Brit-
tannië en Frankrijk de muur aan
vankelijk niet zo'n probleem. Het
bouwwerk van 45 kilometer leng
te werd door velen inderdaad ver
welkomd als een stabiliserende fac
tor.
Gaandeweg verloor het wel dit ka
rakter. De muur werd ervaren als
het bewijs van een dreigende we
reldoorlog en een gruwelijk aan
denken aan de dood van honder
den mensen die trachtten alsnog
naar het Westen te vluchten.
In Israël is de dood van veel bur
gers, aan de hand van Palestijnse
zelfmoordenaars, juist de aanlei
ding geweest voor het oprichten
van een muur op de westelijke Jor-
daan-oever. De bouw begon in
2003 en uiteindelijk moet hij 620
kilometer lang worden. Ook bij de
Gazastrook bouwt de joodse staat
een muur.
Het Internationaal Gerechtshof
noemt dit strijdig met internatio
naal recht, de Verenigde Naties
kwamen met een veroordeling. En
de Palestijnen, die zijn razend. „Lo
gisch", zegt Alfred Pijpers. „Er is
hen voorlopig een zeer effectief
Ceuta en Melilla. Deze Spaanse en
claves in Marokko worden met hek
ken omgeven van respectievelijk 8
en 11 kilometer lengte. Voornaam
ste doel is het tegenhouden van
een enorme stroom Afrikaanse mi
granten.
De Limes. Door Nederland en een
aantal andere Europese landen liep
ooit de Limes, een linie van 548 ki
lometer lengte met honderden ver
dedigingswerken (kastelen en to
rens). In ons land liep hij van
Katwijk naar Lobith, daarna zakte
hij af naar de Donau. De Romeinen
wilden vanaf de eerste eeuw hun
rijk hiermee beschermen tegen aan
vallen van de Germanen. Met de
bouw werd begonnen 47 na Chris
tus. De linie hield grotendeels
stand tot het jaar 406.
De Berlijnse Muur. Gebouwd in
1961 en weer opgeruimd in 1989.
Voornaamste doel van deze stenen
omkadering van Berlijn was om bur
gers van Oost-Duitsland (DDR) te
beletten naar het Westen te vluch
ten. Bij talloze vluchtpogingen naar
het Westen zijn volgens schattin
gen 200 mensen om het leven ge
komen.
Gedemilitariseerde zone Korea.
Tussen Noord- en Zuid-Korea
heerst al 57 jaar een staat van oor
log. Tussen 1950 en 1953 werd er
zwaar gevochten. Als gevolg daar
van is er een strook van 240 kilo
meter met een muur, sleuven, hek
ken en uitkijkposten die ervoor
moet zorgen dat het ene land het
andere niet plotseling binnenvalt.
Aan weerszijden van de bufferzone
staan honderdduizenden soldaten.
De Chinese Muur. De meest kolos
sale onderneming van alle schei-
dingswerken. Begonnen in de 5e
eeuw voor Christus. Het Chinese
keizerrijk wilde zich beschermen te
gen de Hunnen en later tegen de
Mongolen en Mandsjoes. Uiteinde
lijk werd de muur 6400 kilometer
lang. Op zijn hoogtepunt kende de
muur een miljoen bewakers en
1000 forten en uitkijktorens. Na
een renovatie in de 17e eeuw, rest
van grote delen van de muur nog
slechts bouwval.
Veiligheidsmuur tussen
Joodse nederzettingen
en Palestijnse gebieden
Nablus
WESTELIJKE
JORDAAN
OEVER
t Ramaïlaff
Palestijns gebied
Joodse nederzettingen
Voorgenomen
uitbreiding muur
Jeruzalem
Bethleher
OOST-
BERLIJN
Aanleg betonnen muur
om soennitische wijk
Adhamiyah (inmiddels gestaakt)
