Gezondheid
Lessen van de
Samen op pad
kapha
vata
1 6 1 Woensdag 18 april 2007 PZC
HUISARTS
door Marieke van Schie
Op de scheidslijn van
leven en dood wordt
eigenlijk alles relatief
Hij kijkt me aan en dan van me weg. „Hoe lang denk je
dat ik nog heb?" We zwijgen beiden. Jan heeft zojuist
in het ziekenhuis te horen gekregen dat hij een gezwel
heeft aan zijn alvleesklier. Hij is nog geen zestig. Vol plannen.
Zijn zoon is net afgestudeerd, heeft zijn eerste huis gekocht.
Hij zou hem helpen want lan is handig. Hij keek uit naar de
vut. Met de caravan zouden hij en zijn vrouw erop uit, naar
Frankrijk. Nooit meer haast, alle dingen doen waar ze nooit
tijd voor hadden. Maar dromen zijn bedrog. Dat blijkt ook nu
weer.
Want Jan werd moe. Zo kwam hij op het spreekuur. „Ik denk
dat ik overwerkt ben", zei hij. „Ik ben niet meer uitgerust als
ik wakker word. Hoe lang ik ook geslapen heb!" Bij bloedon
derzoek vond ik niets, maar hij had wel pijn hoog in zijn rug.
En moeite met eten en steeds minder trek. Dus vroeg ik ook
een echo aan van zijn bovenbuik. De radioloog vond een ver
dachte schaduw. Aansluitend gaf
de mri-scan uitsluitsel. Kanker
van de alvleesklier. De schrik en
desillusie waren groot. Na het ge
sprek met de internist, die duide
lijk maakte dat er voor deze
vorm van kanker nog geen gene
zing bestaat en hij niets meer
voor hem kan doen, meldde hij zich bij mij. Hij kwam met
zijn vrouw. „Hoe lang nog?"
„Dat is onzeker en hangt van zo veel factoren af. Je conditie
was goed tot nu toe. De tumor geeft aanvankelijk weinig klach
ten. Ik vraag goede raad aan de specialist van het pijnteam, om
te zien welke behandeling voor deze specifieke tumor het bes
te is." Hij heeft geen pijn, kan alles eten, maar wel in vele klei
ne hapjes. Alcohol vindt hij niet meer lekker, al dronk hij dat
met mate. En met koffie doe je hem ook geen plezier meer.
„Het is niet op korte termijn voorbij. Zeker weet ik het ook
niet, maar het gebeurt geleidelijk. Je ziet het aankomen. Ik
hoop zo dat jullie het op kunnen brengen om de tijd die je ge
geven is te benutten! Hoe kijk je er tegenaan?"„Eén ding", zegt
hij, „Als ik maar geen pijn heb! Ik wil zo'n levenstestament
maken, kan ik daar een keer met je over praten?" Dat kan, ik
heb voorbeelden en het lijkt me ook goed om in alle rust de
mogelijkheden van afzien van behandeling of euthanasie te be
spreken. Als alles goed is vastgelegd, komt het er zelden van.
Adequate pijnbestrijding zorgt er voor dat de meeste mensen
alle dagen van het leven mee willen pakken. Maar het geeft
wél veel rust om alles goed doorgesproken te hebben.
Ik spreek af om een keer bij (an thuis langs te komen. Daar
worden we niet gestoord en hoeft hij niet in de wachtkamer te
wachten als het een keer uitloopt. Als ik hem opzoek zit hij in
de tuin. Het is prachtig lenteweer, zijn vrouw brengt een kopje
thee.
„Ik heb een vriend", zegt hij. „We waren al maatjes op de lage
re school. Trokken altijd met elkaar op. Zijn huwelijk, het on
ze, de kinderen. We waren altijd samen. Tot hij op een dag
plotseling niets meer van me wilde weten. Ik heb geschreven,
gebeld. Maar hij gaat nergens op in. Het voelt als oud zeer. Ik
dacht dat ik het naast me neer gelegd had, maar met deze ziek
te komt het allemaal boven! Ik voel me machteloos. Zijn zoon
komt volgende week. Die is altijd contact blijven houden. Is
van dezelfde leeftijd als onze zoon. Hij komt er ook niet ach
ter, weet hoeveel pijn het me doet. Het zou me zo goed doen
het met hem uit te praten. Maar ik denk niet dat dat lukt."
Het is herkenbaar, tussen mensen ontstaan conflicten. En ie
der staat er anders in. Maar op de scheidslijn van leven en
dood wordt alles eigenlijk zo relatief Voor de persoon in kwes
tie kan het zo belangrijk zijn om dat oude zeer uit te praten en
rust te hebben voor het einde definitief nadert. Degene die
het conflict in stand houdt, ontneemt die ander de mogelijk
heid schoon schip te maken. Uit angst, of gekwetstheid? De
zwakste schakel bepaalt. Jan heeft met mij de mogelijkheden
besproken, we zullen elkaar de komende tijd regelmatig zien.
Van de pijnspecialist heb ik een goed pijnbehandelschema en
ik beloof jan en zijn vrouw nabij te zijn. We gaan op weg.
'TT-
>-*
05
foto ANP
Ayurveda: massage
Massages worden in de Ayurveda gebruikt voor reiniging en ontspanning van het lichaam. Gemiddeld is ruim een
halve liter olie per massage nodig; de samenstelling van de olie wordt per behandeling aangepast. Er bestaan onge
veer vijftig verschillende olieën.
De patiënt ligt tijdens de massage, die zo'n anderhalf uur duurt, in een soort kuip met opstaande randen zodat de
olie niet weg kan lopen. Een paar massages per jaar wordt minimaal aanbevolen.
Er is een aantal bijzondere behandelingen:
De udvartana is een modderpakking gemaakt van Indiaas rivierzand.
De navarakizhi is een massage met katoenen zakjes vol warme rijst die in melk is gekookt.
p- De sirodhara is een behandeling waarbij verwarmde olie of melk gedurende 30-60 minuten in een dun straaltje
over het voorhoofd van de liggende patiënt wordt uitgegoten.
De polsdiagnose op de Ayurveda-wijze: met drie vingers wordt de golfslag van het bloed gevoeld.
Goed eten, goed slapen en
zo min mogelijk stress.
Van Ayurvedische
leefadviezen kun je best
opknappen.
door Lindy Jense
foto's Erik van 't Huilenaar
Drie vingers, losjes op de
rechterpols van zijn pa
tiënt, meer heeft Robert
Swami Persaud niet no
dig. Geconcentreerd luistert hij
naar het golven van de hartslag.
Dan legt hij de drie vingers op de
linkerhand en tot slot bestudeert
hij beide handen. Gecombineerd
met een gesprek heeft Persaud nu
genoeg informatie om te weten
welke adviezen hij het beste kan
meegeven.
Persaud (50) is geneesheer in de
Ayurveda, een duizenden jaren
oude Aziatische natuurgeneeswij
ze die in het Westen steeds popu
lairder wordt. Persaud, die afstamt
van Surinaams-hindoestaanse
Ayurveda-therapeuten, studeerde
ooit rechten. „Totdat ik mijn stu
die moest afbreken door een ern
stig auto-ongeluk. Mijn linkerarm
en -been kon ik nauwelijks meer
gebruiken en de artsen in het Nij
meegse Canisius-Wilhelminazie-
kenhuis dachten niet dat er nog
veel kon verbeteren. Toen ben ik
Ayurveda op mezelf gaan toepas
sen, met massages en een speciaal
voedingspatroon. En ik ben, tot
verbijstering van de artsen, vrijwel
volledig genezen."
Persaud ging de Ayurvedische leer
bestuderen in Londen en haalde
een Indiaas artsendiploma aan de
universiteit van Kerala in zuid-In-
dia. Hij is een van de vurigste pleit
bezorgers van de Ayurveda in Ne
derland. Persaud startte de eerste
beroepsvereniging voor Ayurve-
da-artsen, leidde tientallen massa
getherapeuten zelf op en schreef
er diverse boeken over.
„In het Sanskriet, de oudst beken
de taal, betekent ayu leven en veda
is weten", legt Persaud uit in Ayur-
vedisch centrum Surya in Nijme
gen, waar hij praktijk houdt.
„Ayurveda gaat om de totale
mens. Wij kijken niet alleen naar
je ziekte, maar naar je totale zijns-
toestand."
In Nederland deed Ayurveda on
der aanvoering van de Maharishi
Yoga in de jaren zestig z'n intrede.
Tegenwoordig zijn er in Neder
land maar liefst zes opleidingen
tot Ayurvedisch therapeut. De al
om tegenwoordige aromatherapie,
gebaseerd op de geur die verwarm
de geparfumeerde olie afgeeft, is
rechtstreeks afkomstig uit de Ayur
veda. „Het is echt een hype", zegt
huisarts en columnist Paul van
Dijk die in zijn standaardwerk Ge
neeswijzen in Nederland een heel
hoofdstuk aan Ayurveda wijdt.
„Hier in Nederland blijft het nogal
in de wellness-hoek hangen. Diep-
gaande aandacht is er niet voor. Ik
maak regelmatig mee dat ik een
student medicijnen vraag wat
Ayurveda is, en dat hij of zij dan
geen idee heeft. Dat terwijl een
kwart van de wereldbevolking af
hankelijk is van Ayurvedische art
sen. Het is een goedkope en toe
gankelijke vorm van gezondheids
zorg."
De 'totale zijnstoestand' komt vol
gens de Ayurvedische leer op een
nogal ingewikkelde manier tot
stand. Het gaat ongeveer als volgt:
de kwaliteit van je leven is geba
seerd op een wankel evenwicht
tussen allerlei krachten. Die drei
gen voortdurend uit balans te ra
ken. Ayurveda probeert deze ba
lans te herstellen met voedingsad
viezen, massages, reinigingskuren
en kruidenpreparaten.
Die adviezen worden speciaal toe
gesneden op je type, want ieder
een beschikt over zijn hoogstper
soonlijke combinatie van dosha's.
Zo worden de elementen pitta
(vuur), vata (lucht) en kapha (aar
de) genoemd. Een voorbeeld: ie
mand die volgens de Ayurve-
da-leer een vata-type is, is dun en
actief Pitta-types zijn normaal ge
bouwd en geneigd tot angstige dro
men en kapha-types worden ge-
