Vale gieren vallen dood van de honger
v13
PZC Zaterdag 14 april 2007
In 2000 waren er nog een slordige
tweehonderd Muladares. Vaste plek
ken in de omgeving van dorpen,
waar de veehouders hun dode bees
ten neer konden leggen. De gieren
ruimden ze op. Deze voerplaatsen zijn alle
maal gesloten. De gevolgen zijn rampzalig.
Kees Woutersen is woedend. Hij woont in
Huesca, schreef boeken over flora en fauna
in de Pyreneeën, en runt een reisorganisa
tie gespecialiseerd in natuurtrips.
„In de Riglos, onderdeel van de Aragonese
Pyreneeën, broedden vijfjaar geleden 92
paar vale gieren, die 58 jongen grootbrach
ten. Dit jaar doen slechts 40 paar een
broedpoging, zonder succes. Ze zijn te
zwak om eieren te leggen. Een andere
broedkolonie, bij Guara, telde in 1999 nog
89 broedparen met 75 grootgebrachte jon
gen. Dit voorjaar telde ik 15 broedparen,
zonder jongen."
Gieren zijn de favoriete vogels van Wou
tersen. „Weet je dat ze honderden kilome
ters per dag afkunnen leggen om aan
voedsel te komen, en dat ze een kadaver in
luttele minuten tot op het bot kaal vreten?
Het zijn koloniebroeders. Dat maakt ze
voor mij extra interessant. In Nederland
was ik gespecialiseerd in meeuwen, even
eens koloniebroeders."
Woutersen schreef een boek over meeu
wen die in Alkmaar op daken gingen broe
den na de komst van vossen naar de dui
nen. Samen met de boeren in Aragon
knokt Woutersen nu voor heropening van
de Muladares. „Dankzij die voerplekken
kwamen de boeren op een goedkope wijze
van hun dode vee af, met name schapen.
Die voerplekken zijn vaak eeuwenoud. Op
het platteland had vrijwel ieder dorp er
eentje."
De gieren waren verzekerd van voldoende
voedsel. Hoe anders is de situatie nu. Wou
tersen verhaalt over door honger
verzwakte vale gieren, die
niet eens meer kunnen vlie
gen. Die zich eenvoudig la
ten vangen. Ze worden in
vogelopvangcentra opge
lapt. De vogels na het reva
lideren weer loslaten,
heeft op dit moment ech
ter geen zin, gelet op de
voedselschaarste.
De voor de gieren fatale
Aragonese wet is een uit
vloeisel van aangescherpte
Europese regelgeving inzake
het voorkomen van besmette
lijke veeziekten. Zonder enige
vorm van inspraak of overleg
met natuurorganisaties en de
boeren zijn de Brusselse directie
ven in Aragon vertaald in een re
gionale wet, die volgens Wouter
sen veel strenger is dan noodzake
lijk.
„Het had best anders gekund. Europa
laat daar ruimte voor. In dat geval
moet 4 procent van de kadavers die
naar Muladares gaan, getest worden op
besmettelijke veeziekten. Worden die
niet aangetroffen, dan kunnen de voer
plaatsen gewoon open blijven. Voor die
aanpak is bijvoorbeeld gekozen in een an
dere Spaanse regio, Rioja." De deur voor
de voerplaatsen is door Brussel bewust op
een kier gelaten, omdat de meeste aaseten-
de roofvogels in Europa ernstig worden be
dreigd. Naast vale gieren gaat het onder an
dere om aasgieren, lammergieren, rode en
zwarte wouw. Brussel steekt miljoenen eu
ro's in programma's voor bescherming en
herintroductie van deze roofvogels.
Over de besluitvorming in de Pyrenee-
Ze vallen dood van de rotsrichels waar ze op broeden.
Als ze nog broeden. Jongen worden niet meer grootgebracht.
Het gaat slecht met de circa 20.000 vale gieren in de Spaanse
Pyreneeën. Ze verhongeren. De oorzaak is een wet in de autonome
regio Aragon, die het boeren verbiedt kadavers in het veld achter te
laten als voedsel voor de gieren.
door Bert de Jong foto CPD
ën-regio velt Woutersen een hard oordeel.
Er is in 2005 een bedrijf opgericht voor het
ophalen en verwerken van dood vee. Die
firma heeft een monopolie. Boeren mogen
alleen met dat bedrijf zaken doen.
„Ze kunnen zich tegen de ophaal- en ver
werkingskosten verzekeren voor 18 euro
per schaap per jaar. In Aragon levert dat
40 miljoen euro premiegeld per jaar op. Ik
vrees dat een flink deel in de zakken van
de politieke elite verdwijnt."
- "t TS
oeren zijn mordicus tegen de wet,
ze vrezen scherpe verhoging van de
premies. Toch durven ze geen kada
vers meer in het land te laten liggen. „Er is
veldpolitie die streng controleert. Hangt er
ergens een wolk uitgehongerde gieren bo
ven het land, dan weten de agenten dat
er beneden een kadaver ligt. De boer
krijgt een rechtszaak aan de broek",
aldus Woutersen.
Hongerige gieren storten zich de
laatste tijd wanhopig op nog le
vend vee. „Er zijn inmiddels
honderden schapen gedood. Er
gaat geen week voorbij zonder
aanvallen." „Bij één boer stortte
een groep vale gieren zich bij de
boerderij op een nageboorte van
een schaap. De schaapskudde be
vond zich in een door hekken om
geven kraal, de dieren raakten he
vig in de stress. Gieren zijn met een vleu
gelspanwijdte van 2,5 meter ook impone
rende vogels. In de kraal kwamen door de
paniek in één keer 300 schapen om het le
ven. Ze drukten elkaar dood."
De gierënmisère komt op een moment
dat het deze vogels juist weer beter ging
in Spanje. Van de Europese vale gieren
leeft 80 procent op het Iberisch schier
eiland. Aragon fungeert als bolwerk
voor deze aaseters. Ze spelen als op
ruimers een essentiële rol in de na
tuur en genieten volledige bescher
ming. Aasetende roofvogels zaten in
Spanje heel lang in het verdomhoekje. Zo
legden Spaanse boeren tot ver in de jaren
zeventig van de vorige eeuw massaal aas
uit, besprenkeld met het zeer giftige strych
nine. Niet om gieren te doden, het ging in
de eerste plaats om wolven uit te roeien.
Gieren aten er ook van en stierven. Hoe
wel minder dan voorheen wordt er nog
steeds giftig aas uitgelegd. Nu is dat gericht
op het doden van vossen en verwilderde
honden, maar weer met gieren als onbe
doelde slachtoffers.
Een kwart eeuw geleden waren er nog
slechts enkele duizenden gieren over. Be
scherming en vermindering van de gif
praktijken leidden tot een op
merkelijk herstel. De Spaanse
populatie vale gieren werd
recent op 22.000 broedparen
geschat. Woutersen weet
zich in de strijd voor
heropening van de
Muladares gesteund door een aantal Spaan
se natuurbeschermers, en door de bergboe-
ren en hun schaapskuddes.
Hoe nu verder? Woutersen: „Onze strate
gie is gericht op Brussel. Daar moet de op
lossing vandaan komen. Het kan toch niet
zo zijn dat de EU de regionale overheid in
de Pyreneeën ongemoeid laat als hun na
tuurbescherming gefrustreerd wordt?"
Vale gieren op een ver
dorde boom. In de
Spaanse Pyreneeën ver
hongeren de aaseters
bij gebrek aan kadavers
in de vrije natuur.
