Ondernemers
moeten meer
samenwerken
Recepten uit heel
oude schriftjes
Europa werkt aan
plan om uitsterven
paling te voorkomen
J)e tmak
OM
lïatfu\ond
f}eoot*detiH0
PZC Zaterdag 14 april 2007 I 37
MKB: Zeeuwse lokale
ondernemers moeten
met één mond spreken.
door Jeffrey Kutterink
GOES - Ondernemers in de dertien
Zeeuwse gemeenten slagen er nau
welijks in om met één mond te
spreken. Hun stem wordt daar
door niet goed gehoord. Belange
norganisatie MKB Zeeland wil dat
veranderen.
Wat heeft een fietsenmaker ge
meen met een kroegbaas? „Ze heb
ben beide te maken met dezelfde
gemeente", antwoordt L. Beduwé
van MKB Zeeland. „Maar onderne
mers benadrukken vaak de onder
linge verschillen. Daardoor ont
staan een paar problemen. Door
dat ze niet met één mond spreken,
kunnen ze ook geen vuist maken
tegenover gemeentebesturen. Ge
meenten daarentegen weten ook
niet wie de woordvoerder is na
mens alle lokale ondernemers.
Het is dan lastig om afspraken te
maken met 'de' ondernemers in je
gemeente."
Het bundelen van krachten, bete
kent niet alleen dat de onderne
mers een revolutie willen ontkete
nen. „Het is juist ook bedoeld om
in goed overleg met gemeenten
dingen voor elkaar te krijgen. Dat
kan alleen als iedereen samen
werkt." Mogelijke onderwerpen
die alle lokale ondernemers aan
gaan zijn bijvoorbeeld: regelge
ving, lokale belastingen en bedrij
venterreinen. Beduwé: „Als collec
tief kun je veel krachtiger optre
den dan als individueel onderne
mer. Het is zeker niet de bedoeling
om het werk te doen van bestaan
de ondernemersverenigingen. We
willen juist samen met hen, de
krachtenbundeling vorm geven."
Maar hoe hou je al die springende
kikkers in één kruiwagen? Geen ge
makkelijke opgave, erkent Be
duwé. „Toch is het nodig."
Vijf jaar geleden werd de stem van
het midden- en klein bedrijf niet
gehoord. Het imago moest worden
opgepoetst. Plannen werden ge
maakt en visies geschreven. Nu
praat MKB Zeeland op provinciaal
niveau mee zoals de Brabants
Zeeuwse Werkgeversvereniging
over grote bedrijven. „Datzelfde
willen we de komende drie jaar
ook bereiken op lokaal niveau."
Een project dat wordt geleid door
S. Verburg van Verburg advies.
„De komende weken inventariseer
ik hoe ondernemers in de gemeen
ten zijn georganiseerd. Ook kijk ik
naar de thema's die spelen; die
zijn op Schouwen-Duiveland an
ders dan Vlissingen."
Daarna bepaalt Verburg per ge
meente hoe ondernemers zich het
best kunnen organiseren. „Over
drie jaar moeten ook gemeenten
weten wat het midden- en kleinbe
drijf wil."
Dramatische terugval
Europese aal ken
meerdere oorzaken.
door onze correspondent
Hans Gertsen
BRUSSEL - De Europese ministers
voor landbouw en visserij buigen
zich maandag en dinsdag in
Luxemburg over een reddingsplan
voor de Europese aal (paling). De
vissoort is acuut met uitsterven be
dreigd. Volgens deskundigen is het
palingbestand de afgelopen dertig
tot veertig jaar zo sterk gedaald dat
nu nog maar t procent van het be
stand uit de zestiger jaren van de
vorige eeuw rondzwemt in de Eu
ropese binnenwateren.
Nederland dringt al jaren aan op
herstelmaatregelen op Europees ni
veau, omdat de aal vrijwel overal
in Europa voorkomt. Of beter ge
zegd, voorkwam. De Europese
Commissie is nu overtuigd van de
noodzaak van Europese maatrege
len. Het dagelijks bestuur van de
EU heeft een plan voorgelegd om
het aantal volwassen palingen dat
vanuit Europese wateren naar zee
trekt om in de Saragossazee te
gaan paaien op termijn terug te
brengen tot minstens 40 procent
van het historische bestand.
De dramatischea achteruitgang
van de Europese aal heeft meerde
re oorzaken. Overbevissing is er
een van. Daarnaast hebben jonge
palingen, de zogenaamde glasaal
tjes, steeds meer moeite om Euro
pese rivieren op te zwemmen
door het sterk toegenomen aantal
hindernissen, zoals stuwen, water
krachtcentrales en sluizen. Water
vervuiling speelt ook een rol. In
Spanje, Portugal en Frankrijk
wordt veel glasaal uit zee opgevist
voordat die de kans heeft rivieren
en meren te bereiken. Die glasaal
wordt gebruikt voor de kweek van
palingen in aquacultuur-bedrijven.
Deskundigen sluiten niet uit dat er
vangstverboden voor paling ko
men .Nu zijn er nog zo'n 70 paling
vissers in Nederland actief die jaar
lijks zo'n 5 tot 8 miljoen euro om
zet boeken. De palingkweek in Ne
derland is jaarlijks goed voor een
omzet van 15 tot 20 miljoen euro.
Het palingbestand in Europa is
de afgelopen decennia zo sterk
achteruitgegaan, dat de Europe
se Commissie de noodzaak van
maatregelen inziet.
Remco Calbo kookt in Sadewa 'zoals hij gewend is': gerechten uit Midden-Java. foto Peter Nicolai
In de Smaak van Edith
en Raymond staan deze
maand wereldkeukens
centraal. Vandaag bezoeken
Raymond de Frel en Edith
Ramakers samen Indisch
restaurant Sadewa in Ter-
De deur is nog niet eens
dicht, onze jassen hangen
nog niet aan de kapstok of Edith heeft het al
naar haar zin. „Lekker zeg, het ruikt hier naar
thuis", zegt ze.
Mooi, juist daarom had ik haar meegenomen.
Edith is vertrouwd met Indische kookkunsten,
het is haar thuis met de paplepel ingegoten. Ik
bén vooral groot geworden met Hollandse kost,
maar dat betekent natuurlijk niet dat ik vies ben
van uitheemse proeverijtjes.
Trouwens, Edith heeft mij vandaag ook nodig.
Zonder mij was ze vast nooit in Sadewa geraakt.
Het in 1999 gestarte restaurantje is, zeker voor
niet-Terneuzenaren, namelijk moeilijk te vin
den. Na een tochtje door een wel erg smal steeg
je stuiten we op een kanon, het schoolmuseum
én het restaurant van Remco Calbo en zijn vrien
din Angela.
Gelukkig, Remco heeft deze donderdagavond
niet alleen voor ons ge
kookt. Eén van de vier an
dere tafeltjes wordt bezet
door een koppel, dat al een
ronde op ons voor ligt.
Sadewa werkt uitsluitend
met een onbeperkt buffet
(21 euro per persoon), dat
een regelrechte afspiege
ling is van Remco's oor
sprong. „De smaak zit in
mijn genen. Ik kook zoals
ik dat gewend ben, zoals
mijn voorouders dat in
Midden-Java deden. De
meeste recepten komen
dan ook uit oude kook-
schriftjes van mijn oma en
overgrootmoeder", vertelt
Remco.
Als het over eten gaat, is
hij een spraakwaterval.
Dat blijkt wel bij de presen
tatie van de rijsttafel. Ren-
dang telor, nasi putih, opor
ayarn, peteh petjil, tahu bla-
do...
Prijs-kwaliteit:
Entourage:
Bediening aan tafel:
Helderheid van de kaart: nvt
Horen, zien en ruiken: Een flink kanon
op het pleintje voor Sadewa draagt bij
aan het nostalgische karakter van dit
stukje Terneuzen. Waarom wordt dit
pittoreske deel niet meer uitgebuit?
Conclusie: Een bezoekje aan Sadewa
geeft je het gevoel dat je deelgenoot
mag zijn van een familietraditie. Heet,
zoet, allemaal goed. Jammer: de inrich
ting van het restaurant kan wel iets
knusser (minder licht) worden ge
maakt.
Kijk voor eerdere afleveringen op
www.pzc.nl/smaak van
Remco gaat zo snel dat het
mij al na een halve mi
nuut duizelt door al die In
dische kreten.
En Edith? Die knikt tel
kens begripvol. Later volgt
een wat simpelere uitleg,
waarbij de vraag 'heet of
niet' de leidraad is.
De nasi kuning is een gele
jasmijnrijst met kokos
melk en tal van kruiden, die meestal bij feestelij
ke gelegenheden wordt gegeten. De rijst hoort in
het midden van het diepe bord, daaromheen is
er plek voor tal van kruidige kunsten. Nee, niet
mengen, dat zou de smaak van de gerechten
geen eer aandoen. Daging manis (zoet rund
vlees), kare daging (een Javaanse kerrie van verse
wortels en zaden met rundvlees)... het is alle
maal lekker en duidelijk met zorg en kennis be
reid. Net zoals de opor ayam (kip in een saus
van kokosmelk) en de tahu blado (met petehbo-
nen).
De huisgemaakte sambal laat ik maar aan mij
voorbijgaan, ik heb het al warm genoeg. Het In
donesische Bintangbier (2,80 euro) werkt dan
wel enigszins blussend, maar na een paar minu
ten ben ik toch blij dat er servetjes op tafel staan
om het zweet van mijn gezicht te vegen.
Edith eet ondertussen haar
pepesan (gerookte makreel
in een pittige kruidenpas
ta) met jaloersmakend ge
mak op.
Drie gangen en een afslui
tend kopje torajakoffie met
spekkoek (3,60 euro) later
trekken we samen, on
danks onze verschillende
achtergronden, een eenslui
dende conclusie: die Rem
co, die kan koken.
Sadewa, Kandeelstraat 9,
Terneuzen. Tel: 0115-618800.
Internet: www.sadewa.nl.
Open: wo t/m zo vanaf
18.00 uur.
Pinnen: nee.
Vegetarisch: even aangeven.
Rokersvrij: ja.
onvoldoende
matig
voldoende
goed
uitstekend
