'Hoogbouw in Nederland is puur prestige.'
Koos Vercouteren, faculteit Bouwkunde van de Technische Universiteit Delft
PZC Zaterdag 7 april 2007 j 1 5
stad zijn wolkenkrabber
Bijna elke week komt er een
verdieping bij. Nog even en
de Boulevardtoren aan de
rand van het Enschedese
stadshart nadert zijn hoogste
punt. Zijn negentig meter zal slechts
een paar jaar de skyline van de voormali
ge textielstad in zijn eentje domineren.
Als alles volgens plan verloopt verrijst
verderop een grotere broer van 120 me
ter. Enschede is niet uniek met zijn hon
ger naar hoogbouw. In bijna alle provin
ciesteden is deze merkbaar.
In wereldsteden als Hong Kong en New
York heeft gebrek aan grond tot indruk
wekkende skylines geleid met wolken
krabbers van honderden meters hoog.
Hoogbouw in Nederland heeft met der
gelijke schaarste heel weinig te maken.
Sterker, in veel steden geldt: hoe hoger
het gebouw, hoe duurder de grond. Het
aantal vierkante meters dat erop komt te
staan is maatgevend voor de (pacht-)
prijs. En toch zijn er bedrijven die zich
huisvesten in kantoortorens en zijn
mensen bereid tonnen te betalen voor
relatief weinig woonoppervlakte op gro
te hoogte.
„Hoogbouw in Nederland is puur presti
ge", zegt Koos Vercouteren, verbonden
aan de faculteit Bouwkunde van de
Technische Universiteit Delft. „Veel ste
den kampen met structurele leegstand
op hun kantorenmarkt. En toch worden
er kantoortorens gebouwd."
Hoogbouw in Nederland is het resultaat
van de manier waarop ons land wordt
bestuurd, stelt directeur Wabe van Enk
van PropertyNL.com, een onderzoeksin
stelling op het gebied van vastgoed. „Ne
derland kent veel relatief kleine gemeen
ten, die elkaar beconcurreren.' Ze willen
allemaal graag grond uitgeven om de ge
meentekas te spekken of om werkgele
genheid aan te trekken. Daardoor wordt
er heel veel gebouwd. Wanneer het rijk
of de provincie wel schaarste zouden
creëren dan ontstaan er kwalitatief hoog
waardige locaties met meer aandacht
voor de inrichting."
Bouwen in de hoogte heeft ook met uit
straling te maken. Vroeger waren het
kerktorens, moderne gemeentebesturen
zien een wolkenkrabber als een prachtig
markeringspunt voor hun stad.
Hoogbouw, en dan met name voor huis
vesting, stond jarenlang in een slecht
daglicht, omdat het werd geassocieerd
met naoorlogse nieuwbouwwijken met
de Bijlmermeer in Amsterdam als groot
ste dieptepunt. „Grijze, monotone gebie
den aan de rand van de stad, waar wei
nig te beleven valt. De hoogbouw waar
wij het over hebben noem ik daarom lie
ver ter onderscheiding wolkenkrab
bers", zegt Jan Klerks van Hoogbouw.
Deze stichting van architecten en be
stuurders zet zich al sinds 1982 in voor
de promotie van hoge gebouwen in ons
land. In hun visie voegen 'wolkenkrab
bers' een belangrijk element toe aan het
Nederlandse stadslandschap.
Lange tijd was in Nederland echte hoog
bouw voorbehouden aan de grote ste
den. Rotterdam staat nog steeds op num
mer een, maar de kleinere steden schui
ven dus aan. „Er is een specifieke markt
gekomen voor wonen in een wolken
krabber. Die is deels ontstaan omdat er
nu dergelijke gebouwen zijn", vertelt
Klerks. „80 procent van de mensen wil
een huis met een tuin. Een deel van de
overige 20 procent wil graag een groots
uitzicht. En dan niet aan de rand van de
stad, maar bij het centrum." Twintig jaar
geleden wilde niemand in de stadsker
nen wonen, nu wordt dat weer popu
lair. „De stadscentra ontwikkelen zich
tot podia waar veel gebeurt op allerlei
terreinen: uitgaan, winkelen, ontspan
nen. Het past binnen de groot-stedelijke
ontwikkeling om verschillende functies
van de stad niet uit elkaar te trekken,
maar juist bij elkaar te brengen. In zo'n
dynamisch centrum is het prettig wo
nen."
Senioren willen graag onderin
wonen, zo leert de ervaring, om
contact te houden met de omge
ving. Veel dertigers en veertigers
willen in hun hoogbouwwoning juist af
stand tot het stedelijk gewoel en kiezen
voor de bovenste verdiepingen. Mits je
geld hebt. Een beetje appartement op
hoogte kost een paar ton.
Zo hoog mogelijk bouwen is volgens
Klerks geen doel op zich. „Het is leuk
voor allerlei lijstjes, maar voor het cen
trum is het een passende bouwvorm.
Mits het goed in de omgeving past, na
tuurlijk."
Op de kantorenmarkt is een andere ont
wikkeling gaande. De Zuidas van Am
sterdam begint een zakencentrum te
worden. Steeds meer bedrijven zien het
als een must om zich daar te vestigen,
met de top van Akzo Nobel als recent
voorbeeld. Wie daar gaat zitten, kiest al
snel voor een opvallend hoog gebouw.
„Omdat ze een statement ten opzichte
van elkaar willen maken", zegt vastgoed-
deskundige Van Enk. Terwijl elders in
de stad kantoorgebouwen leeg staan.
Maar ook buiten Amsterdam gelden de
ze regels. Accountants- en adviescon
cern Deloitte laat in Rotterdam de
Maastoren bouwen, die met 165 meter
de het hoogste gebouw van Nederland
wordt. De eerste paal is inmiddels gesla
gen. De Maasstad verliest de koppositie
aan Utrecht als het plan voor de Belle
van Zuylen doorgaat: een complex met
een hoogte van liefst 264 meter.
De weerzin tegen woon- en kantoorto
rens is bij omwonenden vaak groot. Ze
vrezen verlies van privacy en de komst
van rare winden die om de toren
waaien. Architecten houden daar echter
steeds meer rekening mee, stelt hoog-
bouw-promotor Klerks. „Er wordt veel
meer geïnvesteerd in de verschijnings
vorm. Geen brede, donkere gevels maar
slanke, transparante torens."
Wanneer de Nederlandse wolkenkrab
ber zijn maximum bereikt? „Geen idee",
zegt Vercouteren van de TU Delft. Bin
nenkort krijgt hij de architect van de
Burj Dubai op bezoek. Als deze me-
ga-wolkenkrabber in de Golfstaat Dubai
gereed is, telt hij ruim 700 meter en is
daarmee het hoogste gebouw en con
structie ter wereld. „Technisch is er van
alles mogelijk. In Moskou zijn plannen
voor een toren met de hoogte van een
mijl, dus zo'n 1,6 kilometer."
Nieuw is het allemaal niet. De bekende
architect Frank Lloyd Wright ontwierp
vijftig jaar geleden al een dergelijke ko
los, weet de bouwkundige. „De belang-
rijkse vraag is wie ze kan en wil ontwik
kelen."
I
v.
y<-y-*T r
«d!
i
De Maastoren in Rotterdam (rechts naast de
Erasmusbrug) wordt met 165 meter het hoogste
gebouw van Nederland.
artist impression Deloitte
Recente hoogbouw (-plannen)
buiten de grote steden
Almere: WTC 120 meter,
kantoren (in ontwikkeling)
- Groningen: Emmatoren 150 meter,
woningen (plan)
- Hengelo: WTC 70-100 meter, kantoren (plan)
Eindhoven: De Admirant 105 meter, woningen
(2006); Porthos 100 meter, woningen (2006);
bij Stationsplein 125 meter, woningen (plan)
Enschede: Boulevardtoren 90 meter, woningen
(in aanbouw); nieuwe Dish 120 meter, hotel en
appartementen (plan)
Leeuwarden: Achmeatoren 115 meter,
kantoren (2002)
Nijmegen: FiftyTwoDegrees 90 meter,
kantoren (2006); Achter de Hezelpoort maximaal
120 meter, woningen (plan)
Rijswijk: Triangle Tower 143 meter, kantoren (plan)
- Tilburg: Westpoint 143 meter, woningen (2004);
Stadsheer 101 meter, kantoren en woningen
(oplevering dit jaar)
Vlissingen: Sardijntoren 85 meter,
woningen (1999)
Zwolle: IJsseltoren 96 meter, kantoren (2006)
508m
Hieronder de tien hoogste
gebouwen van Nederland.
Daarnaast ter vergelijking
de Eiffeltoren, Empire
State Building en de drie
hoogste gebouwen van de
wereld.
Westpoint
Tilburg
(2004)
Delftse Poort
Rotterdam
(1991)
Eiffeltoren Empire State Building
Parijs New York, Verenigde Staten
(1889) (1931)
Sears Tower
Chicago, Verenigde Staten
(1974)
Petronas Towers
Kuala Lumpur, Maleisië
(1998)
Taipei 101
Taipei, Taiwan
(2004)
