Pasen vieren
op rijk rooms
Malta
v21
PZC Zaterdag 7 april 2007
PZC Rolant Quist
cozo Nadur
Victoria jg l3la
w
Middellandse Zee
Lijkt Pasen in West-Europa door
Kerstmis te zijn verdrongen van
de eerste plaats, in het katholieke
zuiden is dat niet zo. Daar is het
feest van Jezus' verrijzenis met
stip het belangrijkste feest van de
christelijke jaarkalender. Dat
geldt zeker voor het zeer roomse
Malta, dat wel wordt aangeduid
als de achtertuin van de paus.
Passie en Pasen zijn nadrukkelijk
aanwezig in kerk en straat.
door Willem Staat
Tsjeng-boem, tsjeng-boem, knet
ter-knetter, knal-knal,
bim-bam, bim-bam, klap-klap!
De harmonie blaast er lustig op
los op het plein, het publiek ap
plaudisseert, het vuurwerk knalt en de
klokken gaan tekeer. Deze geluiden door
breken op paasmorgen de stilte, wanneer
het reusachtige opstandingsbeeld van Je
zus naar buiten wordt gedragen vanuit de
kerk in Nadur, een dorp op het eiland Go-
zo. De ingetogen sfeer van de Goede of Stil
le Week maakt plaats voor vrolijkheid. De
vlaggen gaan omhoog na dagen halfstok te
hebben gehangen.
Malta, de bloeiende achtertuin van het Va-
ticaan, vormt het decor van een rijk rooms
leven, zoals dat vroeger ook in de lage lan
den bestond. Wie dit wil meebeleven kan
haar of zijn hart ophalen vanaf de vrijdag
voor Palmpasen tot en met Pasen. Dat is
op Malta verreweg het belangrijkste christe
lijke feest, evenals in veel andere katholie
ke en oosters orthodoxe landen.
Zijn rond Kerstmis kerststalletjes te bewon
deren achter de ramen van duizenden wo
Processie op paasmorgen door de straten
van het Gozitaanse dorp Nadur.
Achter talloze huiskamerramen op Malta en Gozo zijn passietaferelen te zien. Meestal zijn
die het product van huïsyJijt.
Passie en pasen op Malta
Godsdienst speelt een grote
rol in Malta. De bevolking is in
overgrote meerderheid katho
liek.
Op een totale oppervlakte van
316 krft staan bijna 400 ker
ken: 1 per duizend inwoners!
In de Goede Week zijn er op
veel plaatsen processies.
Op paaszondag wordt het
beeld van Christus op de
schouders door de straten
gedragen.
De ramen van duizenden
huizen zijn versierd met 'paas-
stalletjes'.
Op veel plaatsen zijn exposi
ties, 'wirja's', van paasversierin-
gen.
ningen, in de paastijd zijn er taferelen te
zien van Jezus' lijden. Ook de commercie
is nadrukkelijk aanwezig. Alle moeders en
oma's kopen dezer dagen veelkleurig ver
pakte verrassingseieren voor hun
(klein)kinderen. Malta kent ook paasbrood-
jes. Croissantachtige baksels met een uit
sparing waaruit een ei oprijst: symbool
van de opstanding.
Op de vrijdag voor Palmpasen wordt in de
hoofdstad Valletta, de badplaats Mellieha
en elders het beeld rondgedragen van On
ze Lieve Vrouw, Moeder van Smarten.
Daarachter lopen dan duizenden parochia
nen, vrijwel allen in het zwart gekleed in
eerbiedige stilte.
De mis op Palmpasen, dat is de zondag
voor paaszondag, wordt voorafgegaan
door de gelijknamige processie, waarin ge
lovigen palmtakken meevoeren. Dat ge
beurt ook in de beroemde Sint Janskathe
draal in Valletta. De stoet komt de kerk
binnen onder koorgezang, begeleid door
een stoet pontificaal uitgedoste geestelij
ken onder aanvoering van aartsbisschop
Mercieca. De zang in de kerk wordt bege
leid door twee identieke majestueuze or
gels aan de wand en een sopraan. Wan
neer de gelovigen moeten invallen roept
ze 'flimkien' (samen).
Sommige parochies houden uit concurren-
tiemotieven de Goede Vrijdagprocessie al
op Palmzondag. Dat gebeurt onder meer
in Gharghur, een plek waar normaliter wei
nig toeristen komen. Om halfzes begint
daar de processie die drie uur duurt. Stuk
voor stuk worden de loodzware kruisweg
staties met episodes van Jezus' lijden de
kerk uitgedragen, het dorpsplein op. Vier
mannen dragen voor, vier achter, in gelijke
pas. Steeds wordt na enkele minuten halt
gehouden, waarna de statie rust op stok
ken. Het dragen van de kruiswegstaties is
altijd toebedeeld aan dezelfde families. Je
draagt mee tot je sterft of niet meer kunt.
Daarna neemt, zo je die hebt, je zoon het
over.
Tussen de zwoegende beelddragers door
komt het halve Oude Testament voorbij.
Abel die vruchten van het land meedraagt
en Kaïn met een knots in de hand, waar
mee hij volgens het verhaal zijn broer
doodsloeg. Abraham en zijn zoon Izaaak,
die blootsvoets lopend een bundeltje hout
met zich meedraagt. Verder de profeten
Jesaja, Jeremia en Ezechiël en de koningen
Melchizedek, David en Salomo.
Natuurlijk ontbreken de hoofdpersonen
uit het passieverhaal niet: Pilatus, Herodus,
Farizeeën schriftgeleerden, priesters en een
haan op een stok. Dat dier herinnert aan
het verraad van Petrus. En dan zijn er nog
de mannen die kruisen meetorsen of lood
zware metalen kettingen meevoeren aan
hun voeten. Hier wordt wat afgezwoegd.
Aan het eind van de tocht moeten sommi
ge doodvermoeide deelnemers de trappen
van de kerk worden opgeduwd.
Wie er geen genoeg van kan krijgen kan
op Goede Vrijdag andere versies zien. Zo
als de processie op die dag in het mooie
dorp Xaghra op Gozo. De Maltese televisie
besteedt er ook ruim aandacht aan. Zowel
het kanaal van de Labour Partij (Super
One) als dat van de Nationalisten (Net)
zenden integraal een processie uit.
In de kerk van het Gozitaanse dorp Nadur
stapt een vrouw snel achteruit wanneer er
een foto wordt genomen van de kruisweg
statie die zij staat op te leuken met bloe
men. „Maar mevrouw, blijft toch staan.
Dan kunnen de mensen thuis in Neder
land zien wat jullie doen met onze bloe
men". Hier en in andere kerken liggen do
zen vol peperdure bloemen, afkomstig van
de veiling in Aalsmeer. Ook de versiering
van de staties wordt altijd gedaan door de
zelfde families. Ze steken er een vermogen
in.
Bordjes met de tekst 'wirja' (tentoonstel
ling) verwijzen in de paastijd naar exposi
ties van bijzondere producten van volks
vlijt. Meestal gaat het om tableaus die ge
maakt zijn van gekleurd meel. Maanden
monnikenwerk gaan er in het vervaardi
gen van de afbeeldingen. Vet pech dus
wanneer er een vlieg op gaat zitten of een
bezoeker plotseling moet niesen.
Na de mis op paaszondag slaan de Malte
zen massaal uitbundig aan het eten. Wie
deze sfeer wil opsnuiven moet proberen
een tafeltje te reserveren in een zo traditio
neel mogelijke eetgelegenheid. Een daar
van is café Buqett, even voor het Gozitaan
se dorp Qala. Je kijkt er uit op het eilandje
Comino en het water van de beroemde
Blauwe Lagune.
Hele families arriveren. Ze nemen de tafels
in bezit, waarna de mannen onmiddellijk
weer opstaan om plaats te nemen aan de
bar of om mee te doen aan het jeu de bou-
lesspel. Zodra het eten wordt geserveerd
komen ze terug om dit in lokale sneltrein
vaart te verorberen. Een culinair hoogstand
je is op deze dag natuurlijk het paasmenu.
Vier gangen, met zoveel lamsvlees dat je
het gevoel hebt de komende drie dagen
niet meer op te kunnen staan.
