Televisie,
opvoedingshulp
of ziekmaker?
Opa en oma
24 Vrijdag 30 maart 2007 PZC
DENK
door Annie de Vreugd
Gratis advies over
opvoeding wordt niet
altijd gewaardeerd
Ze staat met een boos gezicht voor me, haar vuisten ge
bald. „Ik kan er nog kwaad om worden!" Gisteren was
ze bij haar kleinkinderen op bezoek. Twee en vier jaar
nu, schatten van kinderen. „Maar om tien uur lagen ze nog
niet op bed. Dat is toch onverantwoord? Een klein kind heeft
zijn nachtrust nodig. En zo is het met alles, mevrouw. Met
eten, zindelijkheid, praten, ga zo maar door. Alles wordt op
zijn beloop gelaten. Die kinderen worden gewoon niet opge
voed. Mijn kinderen lagen altijd om half acht op bed en we
aten om vijf uur 's avonds. Mijn dochter weet hoe het moet."
Niet dat vroeger alles beter was, dat wil ze ook weer niet bewe
ren. Maar de oude regel van rust, reinheid en regelmaat mag
wat haar betreft terugkeren in de moderne opvoeding. Daar
was helemaal niets mis mee, haar kinderen gedijden prima.
„En weet u wat het is mevrouw, ze discussiëren tegenwoordig
ook veel te veel met die kinderen. Overal moeten ze over mee
praten, ze mogen overal hun mening over geven. Zelfs die
kleintjes al. Mijn kinderen mochten vroeger heus wel eens
wat zeggen, maar op een gegeven moment greep ik ze toch.
En nu naar bed..!"
Ze kan er boos en verdrietig tegelijk van worden. Het moeilijk
ste nog vindt ze dat ze haar mond moet houden. Ze zit vaak
met gekromde tenen op de bank alles aan te zien. „Het zijn
mijn kinderen niet, ik ben daar op visite. Mijn dochter is nu
aan de beurt om op te voeden. Maar het valt heus niet mee
om te zwijgen als je ziet dat er van alles misgaat."
Deze boze oma groeide op in de
tijd dat kinderarts Dr. Spock de
scepter zwaaide. Een hele genera
tie naoorlogse kinderen is groot
geworden met de opvoedings
ideeën van 'Vadertje Spock'. Er
bestond zoiets als een collectie
ve opvoeding: alle ouders dachten over de basale opvoedingsre-
gels hetzelfde. Dat was handig. Als je kind op straat buiten zijn
boekje ging, wist je zeker dat er een andere ouder was die hem
corrigeerde. „Jouw vader en moeder vinden dat niet goed."
Het gaf ook rust; ouders hoefden het niet alleen te doen. Ze
wisten dat op andere plekken mensen rondliepen die hun
kind op dezelfde wijze zouden corrigeren als zij dat zouden
doen. Dit identieke idee over opvoeding is verlaten en heeft
plaatsgemaakt voor een individuele invulling. Ouders zijn niet
meer geneigd iets te doen omdat het zo hoort of omdat het zo
moet. Zij hebben zelf ideeën over wat goed is voor hun kind.
En dat is heel erg wennen voor grootouders.
Opa's en oma's zijn in tegenstelling tot de ouders geen directe
opvoeders. Het zijn heel speciale mensen voor de kleinkinde
ren. Dat wel. Ze vertegenwoordigen de oorsprong van hun be
staan en ze kunnen vertellen over de tijd dat hun ouders nog
kinderen waren. Ze zeggen vaak dat hun kleinkind al zo groot
is en steeds meer op zijn vader gaat lijken.
Wat de omgang met oma's en opa's zo plezierig maakt, is dat
zij alle tijd van de wereld hebben. Ze weten ook uit ervaring
dat veel dingen waar ouders zich druk over maken vaak van
zelf op hun pootjes terechtkomen.
Grootouders spelen in de opvoeding een marginale rol, in hun
enthousiasme vergeten zij dit soms. Hun o zo goed bedoelde
adviezen kunnen ouders mateloos irriteren. Omgekeerd kan
het grootouders irriteren als hun kleinkind niet met zijn vin
gertjes van hun dure stereo kan afblijven en daarin niet door
zijn ouders wordt gecorrigeerd.
Dat grootouders geen hoofdrol spelen in de opvoeding, wil
nog niet zeggen dat zij altijd hun mond moeten houden. Ze
beschikken over een schat aan ervaring, ouders kunnen gratis
betrouwbaar advies inwinnen. Ouders hoeven ook niet met
een in de gordijnen te zitten
als grootouders hun zorgen
willen delen over een 1
dat ook hen aangaat,
is per slot hun klein
kind, ze zijn ermee 1
gaan. Bovendien zijn
niet alle opvoedings
ideeën van vroeger
per definitie ouder
wets. Al wordt
de opvoeding
nu individue
ler ingekleurd,
het draait nog
steeds om liefde
en geborgen
heid, rust en
structuur, gezag en
het goede voor
beeld. Illustratie Eliane Duvekot
Volgens de Britse psycholoog Aric Sigman is tv-kijken zo schadelijk dat het voor kinderen
onder de drie jaar verboden zou moeten worden. Nederlandse onderzoekers vinden zijn
conclusies te eenzijdig. „Tv-kijken is een kwestie van dosering."
door Herman Spinhof illustratie Willem de Visser
Zenders/programma's
De populairste zenders overdag
(7.00-19.00 uur) van kinderen van
6 tot 12 jaar (marktaandeel):
afspelen Ned. 1
JETIX
Top 10 programma's in februari,
kinderen van 6 tot 12 jaar
(kijkdichtheid):
1. TFEtl
2. mn
3. KttfH
4.
5. KMtVI
e. £0E£|
7. M
8. Era
9. E33
io. ra
X Factor
(24 februari)
Lilo&Stich
(18 februari)
De Wedstrijden
(4 februari)
Jimmy Neutron
(24 februari)
Spongebob
11 februari)
Totally spies!
(2 februari)
Max
(18 februari)
Jeugdjournaal
(8 februari)
Johnny test
(11 februari)
Rangers
(25 februari)
ft|
JüL
JETIX"
M
JETIX
JeL
JETIX
M
JETIX
infographic RV, bron: Stichting Kijkonderzoek
Veel televisiekij
ken kan leiden
tot obesitas (vet
zucht), bijziendheid,
vroegtijdige puberteit, ADHD en
zelfs autisme. Deze opzienbaren
de conclusies trekt de Britse we
tenschapper Aric Sigman in een
onlangs verschenen artikel in het
Engelse tijdschrift BiologistHij
baseert zich op ruim twintig eer
der gepubliceerde onderzoeken.
Een klein berichtje verscheen er
over in de Nederlandse kranten.
Moeten ouders en opvoeders zich
nu ernstige zorgen maken over het
kijkgedrag van hun kroost? Of valt
het allemaal wel mee en zal het
zo'n vaart niet lopen?
In Nederland is relatief weinig me
disch onderzoek gedaan naar het
kijkgedrag van kinderen en de ge
volgen daarvan. Wel is algemeen
bekend dat (te)veel televisiekijken
niet goed is voor je gewicht. Voe-
dings- en gezondheidsdeskundige
Dr. Jaap Seidell van de Vrije Uni
versiteit van Amsterdam is stellig:
„Veel televisiekijken zet aan tot vet
zucht. Televisiekijken betekent
vier dingen: je zit stil, je zit bin
nen, vaak wordt er ook nog bij ge
geten en gedronken en dan is er
ook nog reclame, waarin een beeld
wordt gegeven dat je gelukkig
wordt van een snack op zijn tijd.
Er zijn kinderen die nog meer
tv-kijken dan gemiddeld (ruim
twee uur, red.) en steeds vaker heb
ben kinderen een eigen tv-toestel
op hun kamer. Allemaal factoren
die aanzetten tot vetzucht."
Seidell's bevindingen sluiten aan
bij die van Sigman.
Seidell: „In de Verenigde
Staten zijn veel experimenten ge
daan op dit gebied. Daaruit blijkt
dat kinderen minder dik worden
als ze minder tv kijken. En als kin
deren wekelijks een beperkte hoe
veelheid kijktijd krijgen toebe
deeld die ze zelf mogen indelen,
blijkt dat twee gevolgen te heb
ben: ze worden magerder en ze
gaan selectiever kijken."
Hoe zit het met televisie als oor
zaak van slaapstoornissen, ADHD
of zelfs autisme? „Het lijkt aanne
melijk dat kinderen die veel televi
siekijken dat ook later op de avond
doen en dus laat naar bed gaan",
zegt orthopedagoge dr. Anne Ma
rie Meijer. Ze is deskundige op het
gebied van slaapstoornissen bij kin
deren aan de Universiteit van Am
sterdam. „Korter slapen kan leiden
tot probleemgedrag bij kinderen.
Maar in hoeverre slaapproblemen
ook tot ADHD kan leiden, is on
duidelijk", zegt Meijer.
Wel is uit onderzoek gebleken dat
bij ADHD-kinderen met inslaap-
stoornissen de biologische klok te
Iaat is afgesteld. De eigen produc
tie van het hormoon melatonine
is daarop van invloed. Een laag me-
latoninegehalte, suggereert Sigman
in zijn artikel, kan bij meisjes weer
leiden tot vroegtijdige pubertijd.
Kinderen vertellen over televisiekijken
Wiebe van Ligten (7 jaar) heeft met zijn oudere broer (p) en zus (12) regelmatig ruzie over
waar ze naar kijken op de televisie. „Meestal wint mijn zus, maar als mijn moeder er bij is win
ik. Het liefste kijk ik naar Galactic Football op jetix. Na school ga ik buiten voetballen en drie
keer per week ga ik naar atletiek."
