Gezondheid
Menselijke pezen
Een luchtmasker
Een andere kijk op medicatie
16 I Woensdag 21 maart 2007 PZC
HUISARTS
door Marieke van Schie
Wie houdt bij wat de
patiënt allemaal
voorgeschreven krijgt?
TT un je de apotheek even bellen? Mevrouw Tichelaar ge-
1^ bruikt klacid, en jij hebt haar een statine voorgeschre-
-L\«. ven omdat ze diabetes heeft. Ze zeggen dat diè combi
natie niet samengaat", meldt m'n assistente. Ik kijk in de com
puter naar haar medicatielijst, maar vind daarbij geen klacid.
Hetgeen verklaart waarom ik geen waarschuwing heb gekre
gen toen ik statines uitschreef De computer bewaakt onge
wenste interacties tussen medicijnen.
Ik bel en krijg Pieter, de apotheker, aan de lijn. Van hem hoor
ik dat mevrouw Tichelaar al langere tijd klacid gebruikt. Ze
krijgt het van de specialist voorgeschreven, ter preventie van
urineweginfecties. Ze krijgt nu dubbelop want ik geef haar
voor dezelfde kwaal trimethoprim in een lage dosering.
„Ie hebt de klacid zelf voorgeschreven", zegt Pieter. „Het staat
onder Van Schie." Ik snap er niets van en vraag hem haar be
stand met medicatie van de laatste drie maanden naar me toe
te faxen. Dat vergelijk ik met m'n eigen lijst. Nu wordt me dui
delijk, dat ik helemaal geen over
zicht heb over wat mevrouw Ti
chelaar echt gebruikt! Noem ons
huisartsen maar poortwachter,
maar als ik niet op de hoogte
ben van alle medicatie die de
specialisten voorschrijven, ko
men er ongewenste situaties.
Ze komt aan dertien medicijnen, die ze dagelijks gebruikt. Ik
schrap wat dubbelop is, en probeer zo min mogelijk medicij
nen dagelijks te geven als onderhoudsdosering. Alle recepten
die via de specialist binnengekomen zijn, staan kennelijk ook
onder mijn naam, maar ik weet van niets. Met Pieter bespreek
ik het probleem. We komen tot een voorstel om het goed te re
gelen. Ik ga de lijsten na van al mijn patiënten die onderhouds-
medicatie gebruiken. Pieter gaat met de leveranciers van onze
softwaresystemen in de slag om te zorgen dat ik alle informa
tie in de toekomst wel krijg.
Het is een hele klus, maar de moeite waard. Er wordt al veel
geschreven over het elektronisch patiëntendossier, waarvoor al
le hulpverleners rond de patiënt de informatie aanleveren. Dat
heeft als groot voordeel dat iedereen op internet de belangrijke
informatie kan inzien. Maar tegelijk vergt het een grote disci
pline van alle partijen en wordt het belangrijk wie er in dit
nieuwe systeem aan de knoppen zit. Nu kan ik nog corrige
rend optreden, zal dat in de toekomst ook de bedoeling zijn?
Mevrouw Tichelaar is een consciëntieuze dame. Ze heeft zon
der twijfel de medicatie geslikt. Het zal wat uitleg vergen waar
om een aantal middelen nu geschrapt worden. Ik bel haar op
en leg uit dat ik een aantal middelen heb geschrapt of vervan
gen, om zo mogelijk te maken dat ze toch een statine gebrui
ken kan. Ze is akkoord na mijn uitleg, en blij met de geredu
ceerde lijst medicijnen voor dagelijks gebruik.
Ik ben door deze gebeurtenis wakker geschud en spreek met
ons team af dat we er het aandachtspunt van de maand ma
ken. Daarin is ook plaats voor iets wat ik kort geleden heb ge
hoord in de kaderopleiding ouderengeneeskunde, die ik volg.
In een groot onderzoek onder 85-plussers van de Leidse uni
versiteit is gebleken, dat het bij oudere mensen belangrijk is
om de bovenwaarde van de bloeddruk niet te veel te drukken.
Honderd plus de leeftijd, leerden we vroeger. Dat blijkt op
nieuw een gouden standaard.
Die hogere druk zorgt ervoor, dat de hersenen goed doorbloed
blijven, waardoor we helderder blijven denken. Ook de nier
functie is erbij gebaat! De piastabletten, die zo rijkelijk werden
uitgedeeld in het verleden, kunnen tegenwoordig vervangen
worden door modernere middelen. Hierdoor verliezen de
mensen minder zouten, en zijn dus minder duizelig. Als je
ouder bent, is de sluitspier van de blaas niet het sterkste punt.
Dan is een plastablet soms de oorzaak van incontinentie. Voor
mij is dit een aandachtspunt. Niet zomaar alle plastabletten la
ten staan, maar kijken of we ze kunnen vervangen door een
ander medicijn.
Een nieuwe meniscus of
kunstpees bestaat
binnenkort wellicht uit
spinnendraad. Spinnenzijde
is sterk en elastisch, en
wordt niet door het
menselijk lichaam
afgestoten. In het Belgische
Cent worden daarom
levende kruisspinnen
gemolken en spinnendraad
onderzocht.
door Peter de jaeger
archieffoto GPD
In het voorjaar duiken ze
weer op in de achtertuin: de
kruisspinnen. Via hun inge
nieuze web proberen ze vlieg
jes te vangen en ander voed
sel. Een onverstoord web kan
maanden, soms zelfs jaren intact
blijven.
„Spinnendraad is sterk als staal
maar veel rekbaarder. Meestal is
materiaal alleen maar sterk of al
leen maar rekbaar. Spinnendraad
is het allebei, een gouden combina
tie", zegt Els van Nimmen van de
universiteit Gent (vakgroep Textiel-
kunde). Mogelijke toepassingen
zijn net zo fantastisch als de avon
turen van Spiderman. Gedacht
wordt aan kabels om straalvliegtui
gen af te remmen op vliegdeksche
pen, ophangbruggen die aard
schokken doorstaan, vederlichte
kogelvrije vesten en onverslijtbare
sportkleren. Maar daar is wel erg
veel spinnendraad voor nodig.
Wereldwijd wordt daarom gepro
beerd spinneneiwit uit de draad
na te maken. In transgene geiten
bijvoorbeeld of aardappelen die ge
netisch zijn veranderd. „Het is wel
Veel zware snurkers lijden
zonder het te weten aan
slaapapneu, het verschijnsel
dat de diepe slaap
regelmatig wordt
onderbroken doordat de
adem stokt. Slapen met een
luchtmasker geeft
verlichting.
door Arend van Wijngaarden
gelukt om spinneneiwit te maken,
maar het is erg lastig om de mole
culen aan elkaar te plakken tot een
vezel met dezelfde gunstige eigen
schappen als spinnendraad", weet
Van Nimmen.
Dit type onderzoek ligt daarom op
zijn gat. Een andere insteek is om
de spinnen zelf aan het werk te
zetten. Grootschalige kweek van
spinnen, vergelijkbaar met zijde
rupsen in China, is geen optie.
De spinnen vreten elkaar op. Elke
spin zou je in een apart potje moe
ten bewaren.
Voor grootschalige produc
tie is dat te omslachtig.
Voor het onderzoek is
dat overigens wel gedaan.
Els van Nimmen heeft - samen
met collega's - vorig jaar zoveel
mogelijk kruisspinnen verzameld
in het wild en die naar het lab ge
bracht. Daar heeft ze de mechani
sche, fysische en structurele eigen
schappen van verschillende typen
spinnendraad bekeken.
„De draad die de spin maakt voor
de cocon om haar eieren in te leg
gen is weer anders dan de draad
waaraan ze zelf hangt wanneer ze
valt", zegt de onderzoekster. De
draden werden vergeleken met na
tuurlijke zijdedraad. Beide typen
spinnendraden komen beter uit
de bus dan gewone zijde. „Alleen
jammer dat die levensdraad van
de kruisspin dunner is dan de co
condraad en daarom moeilijker
om mee te werken."
Haar promotor |ohan Mertens wil
daarom uitwijken naar exotische
spinnen, zoals de Nephila uit Mexi
co. Die maakt een levensdraad net
zo dik als de cocondraad van een
kruisspin. „Wie op het Mexicaanse
schiereiland Yucatan van de platge
treden Mayapaden afwijkt en het
struikgewas induikt, maakt veel
kans verstrikt te raken in de reus
achtige webben van deze Gouden
wielwebspin", zegt Mertens.
Het sigaarvormige achterlijf van
deze achtpoter is zes centimeter
groot. Ondanks die afschrikwek
kende afmetingen is de spin niet
gevaarlijk. „Ze komen daar net zo
vaak voor als bij ons de kruisspin.
Daarom is Nephila de ideale melk-
spin." Nodig is slechts een bam
boestokje met een stukje karton er
op bevestigd. Door het beestje vast
te pakken en tegen het karton te
drukken gaat ze spontaan draad af
wikkelen. Dat kun je opwinden
rond dat kartonnetje.
Mertens: „Binnen een half uur
heb je op die manier honderd me
ter draad geoogst. Die truc kun je
om de paar dagen herhalen. Ie
moet het dier natuurlijk wel op
krachten laten komen om dezelfde
goede kwaliteit draad te krijgen."
Mertens ziet het als een vorm van
duurzame ontwikkelingshulp. „De
lokale bevolking kan er aardig wat
mee verdienen. Het is lichte ar
beid, kan ook door vrouwen wor
den gedaan en de natuur loopt
geen schade op."
De geoogste draden worden naar
Gent verscheept voor verwerking
tot bijvoorbeeld een biomedisch
product. Dierproeven in ratten
met spinnendraad zijn veelbelo
vend. De dieren stoten de spinnen
draad niet af Mertens wil de stap
zetten naar onderzoek met men
sen. „Een eerste toepassing kan
zijn bot- en kraakbeenprotheses.
Voor een patiënt met een gat in
het kraakbeen van zijn knie maak
je uit spinnendraad een matrijs
die in dat gat past. Die matrijs be
zaai je met kraakbeencellen van de
persoon zelf Na inplanting van
die matrijs groeien de kraakbeen
cellen uit tot de omvang van de
matrijs en niet verder. De sterke
matrijs houdt zolang alles op zijn
plaats." Datzelfde kan ook worden
gedaan om een nieuwe tussenwer-
vel of een meniscus op zijn plaats
te houden. Een kunstmatige pees
van spinrag rond een gescheurde
Achillespees kan de pees de tijd ge
ven te herstellen.
Fitter, vrolijker en tientallen
kilo's kwijt, alleen door
eindelijk weer eens goed te
slapen. Wilt Pathuis uit
Oude Pekela moest er even aan
wennen, elke nacht dat luchtmas
ker op. „Je ligt op bed als een
Fi6-piloot. Maar ik wil nooit
meer zonder. Geen gesnurk meer,
niet dat onrustige slapen, heer
lijk." Tegen elf uur 's avonds drup
pelen de patiënten binnen in de
slaapkliniek van het Martini Zie
kenhuis in Groningen. Ze komen
een nachtje slapen met een lucht
masker op hun gezicht om de the
rapie te starten, ter controle of
om de luchtdruk in hun masker
beter in te stellen.
„Ik hoop dat het gaat werken
want ik ben overdag wel erg snel
moe", zegt Cor Verhoef uit Gro-
Het slaapmasker is niet comfortabel maar het werkt wel.
foto GPD
