Het vlaggenschip
moet wel kunnen varen
Rechte wulf klapper op De Ruyter-expositie
v7
PZC Zaterdag 17 maart 2007
De Zeven Provinciën in aanbouw bij de Bataviawerf in Lelystad.
foto Bataviawerf
door Jeffrey Kutterink
Nabouwen van de Zeven
Provinciën valt niet mee,
want ontwerptekenin
gen bestaan niet meer.
Wel is er een bestek van
het zusterschip de Vrijheid en een stuk
of vijf schilderingen. De Bataviawerf in
Lelystad leert het reconstrueren met
vallen en opstaan.
Bebloede gezichten, gescheurde kledij
en grimmige blikken. Net echt. Al
blijkt het een illusie; zeker als acteur
Chris Zegers lachend poseert voor een
foto. Een maand lang is de replica van
het VOC-schip de Batavia de filmset
voor de Scheepsjongens van Bontekoe.
Zegers speelt een hoofdrol en mede
werkers van de werf zijn figurant.
Het werk aan de Zeven Provinciën
staat even op een laag pitje. „De animo
voor de figurantrollen is groot", glim
lacht Aryan Klein, hoofd bouw van de
Bataviawerf. „Iets voor mij? Dacht het
niet."
Tussen de bedrijven door eet hij zijn
boterhammen en wijst naar de bouwte
keningen aan de muur. „Dat is hem."
De Zeven Provinciën is op de schetsen
een stuk verder dan het skelet buiten.
„Het wetenschappelijk onderzoek naar
hoe het schip er precies heeft uitgezien
en hoe het kan worden gebouwd gaat
nog steeds door. We weten nu hoe de
zeilen en tuigage moeten worden ge
maakt."
Tien slagen vooruit denken is nog wel
het meest wat hem aan De Ruyter
doet denken. Omgaan met tegenslagen
is ook zo'n eigenschap. Want de bouw,
begonnen in 1995, heeft tussen 2000
en 2003 stilgelegen. De werf stond aan
de rand van faillissement door het
avontuur van de Batavia naar Sydney.
Die was één van de blikvangers van de
Olympische Spelen van 2000. Maar
door het ontbreken van waterdichte af
spraken was het voor de Bataviawerf
een miljoenenstrop.
Na een fikse reorganisatie besloot de
werf in 2003 het werk aan de Zeven
Provinciën te hervatten. Al ging dat
niet zomaar. „De romp die we bouw
den, klopte niet met het oorspronkelij
ke uitgangspunt", vertelt Aryan boven
op de steigers. „In plaats van de brede
kop van een Hollands oorlogsschip,
was een puntige steven ontstaan."
Aanvullende onderzoeken en
analyses waren nodig om een
nieuw lijnenplan te ontwer
pen. Maritiem instituut Marin testte
een nieuw schaalmodel en zag dat de
verhoudingen dit keer wel klopten.
„De spanten en de spiegel moesten
worden vervangen. De kiel, voor- en
achtersteven werden gehandhaafd."
Nu, vier jaar later, is de opbouw weer
in volle gang. De 12 spanten-van-op
richting staan. Ook de centen zijn aan
gebracht. De lange buigzame balken ge
ven de contouren van de buitenhuid
aan. De romp van 163 Amsterdamse
voet lang, 43 voet wijd en 16,5 voet hol
lijkt nu net op een mandje. Dit keer
wel in de juiste vorm.
„Het hout is Deens eiken", legt Aryan
uit. „We geven precies aan welke
vorm we nodig hebben. Mensen trek
ken letterlijk het bos in en bekijken
welke bomen geschikt zijn." Een hout
zagerij in Harlingen zaagt het hout op
maat.
Staan straks de spanten-van-invulling,
dan worden de centen verwijderd en
wordt de scheepshuid aangebracht.
„Dan zijn we jaren verder." Het origi
nele schip werd in 1664 gebouwd op
de admiraliteitswerf in Rotterdam.
Honderden mensen waren er 'slechts'
een jaar mee bezig. De Bataviawerf
moet het met minder mankracht (stuk
of zestig), geld (enkele tonnen per
jaar) en kennis doen (continu onder
zoek is vereist). De werf draait zonder
subsidie en drijft op de circa 100.000
bezoekers per jaar en sponsoren. „Af
hankelijk van de hoeveelheid geld en
mankracht plannen we wat we doen.
We zijn nog twaalf jaar aan het bou
wen. Maar het is een eer te mogen wer
ken aan een reconstructie van het vlag
genschip van Michiel de Ruyter."
Klapstuk op de tentoonstelling
over Michiel de Ruyter op de Ba
taviawerf is het rechte wulf van
de Zeven Provinciën.
Aan het houtsnijwerk is sinds
mei 2005 gewerkt. Het rechte
wulf, of het hakkebord, bestaat
uit de wapens van de zeven Ne
derlandse provincies (waaron
der Zeeland), gegroepeerd rond
om het wapen van de Neder
landse Republiek en geflankeerd
door twee leeuwen. Dit rechte
wulf meet 4 bij 7 meter; volgens
de werf het grootste
beeldsnijproject op een schip ter
wereld. Centraal staat het wa
pen van de Nederlandse Repu
bliek: een 'klimmende' leeuw
met in zijn rechterpoot een
zwaard en in zijn linkerpoot een
bundel van zeven pijlen. Die stel
len de zeven verenigde Neder
landen voor. De Zeven Provinci
ën zal in totaal zo'n vierhonderd
gesneden beelden en vele orna
menten tellen.
De tentoonstelling 'Michiel de
Ruyter en De 7 Provinciën' is
vanaf 29 maart geopend.
Acht keer De Zeven Provinciën
De Zeven Provinciën was tussen 1665 en
1674 Het vlaggenschip van De Ruyter.
Momenteer wordt op de Bataviawerf in Lely
stad een replica gebouwd. De naam De Zeven
Provinciën werd in de loop van de eeuwen
voor acht marineschepen gebruikt.
1De Zeven
Provinciën
1645-1659
Admiraliteit
van Amsterdam,
linieschip van W
32-48
3. De Zeven Provinciën 1665-1694
Admiraliteit van de 'Maze, linieschip van 80 stuken.
•1665-1674: Vlaggenschip admiraal De Ruyter
1666: Vierdaaqsc Zeeslag
•1666: Tweedaagse Zeeslag
1667Tocht naar Chatham
•1672: Slag bij Solebay i-
•1673: 5^ 6ij
constniccrd op de
4. De Zeven Provin
ciën 1694-1706
Admiraliteit van de Maze/-
linieschip van 92
stukken.
1705: Gestrantf op de
Hinder bij de Maas
mond en een jaar later
als wrak verkocht.
8. De Zeven Provin
ciën (1997-...)
'Koninklijke 'Marine,
lucfitgeleiding- en
commandofregat (LCJ).
•april 20Ó2: In dienst
genomen.
6. De Zeven Provinciën 1909-1936
Koninklijke Marine, pantscrdekscfiip.
•1933: Muiterij, regering laat schip bombarderen.
•1937: Hernoemd cn in gebruik genomen als
opleidingsschip Hr.Ms. Soerahaia.
1942: Door een Japanse luchtaanval tot zinken
gebracht nabij de haven van Soerahaja (Oost-Java).
2. De Zeven Provin
ciën 1665-1667
gehuurd)
Admiraliteit van Amster
dam, linieschip van 48
stukken. Ook.De Vere
nigde (Provinciën of (De
Provinciën genoemd
1667: Naam gewijzigd
- in Sintjan Baptista.
5. De Zeven Provin
ciën 1782-1794
Admiraliteit van het
Noorderkwartier, linie
schip van 74 stukken.
•1794: Voorde
sloop verkocht.
7. De Zeven Provinciën 1939-1976
Koninklijke Marine, kruiser.Heette Kijkduin ('39), "Eendracht ('40) en 'De
(Ruyter ('45). J_ j> In 1950 hcmoemd als De Zeven 'Provinciën.
yc *1976: Verkocht aan Peru, hernoemd als Aguirre.
*2001: Gesloopt.
