Zwarte scholen
Ieder wil zijn ons-s
Conclusies van Forum
1 2 Donderdag 15 maart 2007 PZC
Eén van de effectiefste middelen is volgens Forum
witte ouders te motiveren voor een zwarte school,
en andersom zwarte ouders te stimuleren om hun
kind naar een witte school te sturen. „Maar je kunt
ze niet dwingen. Bovendien krijgen ouders die dat doen te
weinig hulp. Als de school bijvoorbeeld verder weg ligt, zou
de gemeente vervoer moeten regelen. Dat gebeurt nog te
weinig", aldus Arslan. Ook Karsten ziet het meest in ouder
initiatieven. „In Rotterdam heeft het wel gewerkt. Het heeft
geen zin om ouders te verplichten hun kind naar een be
paalde school te sturen. Je ziet in Frankrijk bijvoorbeeld dat
het niet werkt. Daar is geen vrijheid van schoolkeuze. Je
moet je kind op de dichtsbijzijnde school plaatsen. Als dat
een zwarte school is, zie je dat Fransen gaan sjoemelen met
hun postcode, om toch hun kind op een andere school te
krijgen. Of ze sturen hun kinderen naar privéscholen. In de
Verenigde Staten zie je het hetzelfde. Meer privé-scholen
als de publieke scholen zwarter werden. Het probleem is be
slist niet alleen Nederlands, alle landen worstelen er mee.
In Engeland hebben ze het eens geprobeerd met postcode-
beleid. In de witte wijken stegen de huizenprijzen ineens
met 30 procent."
De voorbeelden hoeven echter niet van heel ver te komen.
Karsten, die al jarenlang onderzoek doet naar het verschijn
sel van witte en zwarte scholen in Amsterdam, vertelt: „In
de Amsterdamse wijk Zeeburg stond op honderd meter
van een zwarte school een witte schooi, die uitpuilde van
de leerlingen. Die moesten eigenlijk lokalen bijbouwen. Ze
konden ook lokalen huren van de zwarte school. Maar dan
wilden ze wel een aparte ingang. Te zot voor woorden na
tuurlijk. Dat werd wel ingezien, dus zijn de schoolbesturen
om tafel gegaan."
Het nieuwe kabinet wil alle ouders een paar keer per jaar
oproepen hun kind aan te melden op een school, om te
voorkomen dat witte ouders, die soms hun baby al vlak na
Zwarte scholen worden zwarter en witte
scholer witter. De inspanningen tot nu toe om
kinderen meer te spreiden over de basisscholen,
mochten niet baten, zo blijkt uit een gisteren
gepresenteerd rapport van Forum. „Tijd om de
noodklok te luiden."
door Tanja Kits
illustratie Jos Diender
de geboorte inschrijven, alle plaatsen op populaire scholen
inpikken. Bovendien staat in de regeringsverklaring dat er
vanaf 2008 gewerkt moet worden met vaste aanmeldmo-
menten voor het primair onderwijs, eventueel aangevuld
met een loting. En er moet versneld worden gewerkt aan ge
mengde stadswijken.
Volgens het SCO-Kohnstamm-instituut, waar onderzoek
wordt gedaan naar witte en zwarte scholen, zijn dergelijke
maatregelen 'een druppel op de gloeiende plaat'. De afschaf
fing van vrijheid van onderwijs is de enige manier om se
gregatie in het onderwijs tegen te gaan. „Maar dan hebben
we oorlog in Nederland. Dat zal dus niet gebeuren", zegt
onderzoeker Guuske Ledoux. Ook zij is somber over de toe
komst. „Enerzijds willen bijna alle beleidsmakers dat witte
en zwarte kinderen naast elkaar in de schoolbank zitten. Ze
kunnen veel van elkaar leren. Maar anderzijds wil bijna nie
mand ouders de vrijheid ontnemen om de juiste school
voor hun kind te kiezen. Die willen toch een
'ons-soort-mensen-school'."
In de helft van de 31 grootste
steden van Nederland zitten
zwarte en witte kinderen te wei
nig met elkaar in de klas. Schei
ding in deze gemeenten naar af
komst neemt in het basisonder
wijs nog steeds toe.
Zestien grote gemeenten heb
ben te maken met etnische se
gregatie op de basisschool, vijf
tien hebben hier niet of nauwe
lijks last van. (Als een school veel
meer of juist veel minder allocht
one leerlingen heeft dan er in de
omringende wijk wonen, is er
sprake van segregatie.)
Vooral het westen van Neder-
A1 in 1991 waarschuwde professor Sjoerd Kar
sten, onderwijskundige aan de Universiteit
van Amsterdam, voor het ontstaan van zwar
te scholen. „Maar het probleem werd door de
toenmalige staatssecretaris van onderwijs Wal
lage over de heg gegooid. Gemeenten en scholen moesten
het zelf maar oplossen, vond hij."
Een misvatting die nu zestien jaar later grote gevolgen
heeft. In de helft van de 31 grootste steden van Nederland
zitten 'zwarte' en 'witte' kinderen te weinig bij elkaar in de
klas. Gemeenten en scholen nemen te weinig maatregelen
om dergelijke 'segregatie' in het onderwijs tegen te gaan,
vindt het Instituut voor multiculturele ontwikkeling Fo
rum, dat hierover gisteren een rapport heeft gepresenteerd.
Het is de hoogste tijd om de noodklok te luiden, vindt Kar
sten. „Vooral in middelgrote gemeenten is er nog wat aan te
doen. Want alleen in een heel vroeg stadium kun je voorko
men dat scholen verzwarten. Veertig procent is zo'n beetje
de tolerantiegrens. Zodra een school voor meer dan veertig
procent uit allochtonen bestaan, gaat het in rap tempo. Het
werkt als een vliegwiel, steeds meer witte kinderen blijven
weg. Binnen twee, drie jaar is het een zwarte school."
„Hoe het komt? Vermijdingsgedrag van ouders", is de stelli
ge mening van Karsten. „Heel duidelijk. Iedere ouder wil
het beste voor zijn kind. Uit onderzoek is gebleken dat al
lochtone ouders vooral kiezen voor een school in de buurt,
zodat de kinderen er zelf naar toe kunnen lopen of fietsen,
of met hun broertje of zusje mee kunnen. Witte ouders
zijn veel meer bereid om hun kinderen verder weg te plaat
sen als daar een betere school is. Ook al moeten ze hen
daarvoor elke dag brengen en halen."
Sinds 2006 zijn scholen en gemeentebesturen verplicht om
1 samen 'segregatie' - scheiding, uiteendrijving - in het onder
wijs tegen te gaan. Maar in de praktijk blijkt die maatregel
veel te vrijblijvend, vindt Forum. „Ze praten wel, maar heb
ben nauwelijks middelen om te voorkomen dat er witte en
zwarte scholen ontstaan", aldus Zeki Arslan van Forum.
