on
kerne
iSS
v19
PZC Zaterdag 10 maart 2007
Jaap Hoogakker: „Van windenergie moeten we niet te veel verwachten
Olie, gas en in een later stadium kolen raken
uitgeput. De huidige krapte op de oliemarkt c
daarbij horende hoge olie- en gasprijzen zijn
voor de komende problemen. Dit is aanleidin
hevige debatten, waarin kernenergie weer dui
de agenda staat. „Totaal onnodig", zegt Jaap 1
business analist bij GasTerra in Groningen. „I
zonne-energie kunnen we het ruimschoots re
door Henk Woilerich foto Corné Sparidaens
Olie, gas en in een later stadium kolen raken geleidelijk
uitgeput. De huidige krapte op de oliemarkt en de
daarbij horende hoge olie- en gasprijzen zijn een opmaat
voor de komende problemen. Dit is aanleiding tot
hevige debatten, waarin kernenergie weer duidelijk op
de agenda staat. „Totaal onnodig", zegt Jaap Hoogakker,
business analist bij GasTerra in Groningen. „Met
zonne-energie kunnen we het ruimschoots redden."
door Henk Woilerich foto Corné Sparidaens
Benodigd oppervlak (800 x 800 km)
aan zonnecellen om de huidige totale
energiebehoefte in de wereld te dekken.
Duurzame energievoorzie
ning betekent een vleugje
wind, een snuifje bio, een
scheut water en heel veel
zon. Aldus Jaap T. Hoogak
ker, analist bij gasbedrijf GasTerra (ex-Gas
unie Trade Supply), die de mogelijkhe
den voor zonne-energie heeft onderzocht.
„Ik heb er zelf geen enkel belang bij en
ben ook geen milieufanaat. Ik maak me
zorgen om de koers die richting kernener
gie dreigt te worden ingeslagen. Je hoort
beleidsmakers en politici steeds vaker zeg
gen: duurzaam graag, maar daar redden
we het niet mee. We kunnen niet zonder
kernenergie. Iedereen praat elkaar vervol
gens na zonder dat er ook maar enige on
derbouwing is."
Hoogakker heeft een model opgezet waar
bij de onderbouwde cijfers in mondiaal
perspectief worden gezet. „Nederland is te
krap, je moet het breder bekijken. Het is
bovendien dichtbevolkt en ligt ook nog
eens op een ongelukkige breedtegraad.
Daardoor zullen we altijd en eeuwig ener
gie moeten importeren. Als je inzet op
kernenergie moet je honderd procent im
porteren, want uranium hebben we niet.
Wanneer we op de duurzame toer gaan,
kunnen we zelf tenminste een deel van
het energiegat dichten en worden we min
der afhankelijk."
Duurzame energie heeft verschillende ver
schijningsvormen. Niet alle systemen heb
ben dezelfde mogelijkheden. Het meest
kansrijk is de zon, zegt Hoogakker, en dan
met name photo-voltaïsche energie (PV).
Daarbij worden de zonnestralen, licht in
feite, omgezet in elektriciteit door middel
van zonnepanelen op bijvoorbeeld het dak
van een huis.
Daarnaast heb je zon-thermische syste
men waarbij de warmte
van de zon wordt gebruikt
om bijvoorbeeld water te
verwarmen. Een voorbeeld
hiervan is de zonnecollec
tor, ook wel zonneboiler ge
noemd. Je kunt deze warm
te ook benutten om stoom
turbines in elektriciteitscen
trales aan te drijven. In de
woestijn worden daartoe
spiegels zo opgesteld dat ze
op één punt focussen. Hier
door wordt vloeistof (olie
of water) onder hoge druk
verwarmd waardoor de tur
bines gaan draaien. Dat ge
beurt nu op een aantal
plaatsen op de wereld.
Het is één van de opties
waarmee de in Groningen
zetelende Stichting Gezen
(Grootschalige Exploitatie
van Zonne-Energie) zich
bezighoudt. „Zowel zon-
thermisch als PV is interes
sant, maar PV wint het", al
dus Hoogakker, „omdat het
kleinschalig en daarom
minder kwetsbaar is en de
zon dus overal geoogst kan worden."
De luider wordende roep om kernenergie
is gebaseerd op de gedachte dat duurzame
energie de teruglopende voorraden aan
olie, gas en kolen niet zou kunnen com
penseren. „Van windenergie moeten we
niet te veel verwachten", meent ook Hoog
akker. „Het is een aardige bijdrage maar
niet meer dan dat en dat geldt ook voor
biobrandstoffen.
De mogelijkheden van PV-zonne-energie
worden onderschat, betoogt hij. „Als je
een oppervlakte zo groot al Spanje en Por
tugal belegt met zonnepanelen van een
kwaliteit zoals je die nu al op iedere hoek
van de straat kunt kopen, dek je de totale
huidige primaire mondiale energiebehoef
te. Ook in Nederland is zonnestroom be
langrijk. De opbrengst is slechts een factor
2 lager dan in Zuid-Europa en Noord-Afri-
ka."
Simpel? Nee zeker niet, zegt Hoogakker.
„We hebben een lange overgangsperiode
nodig. We moeten alle fossiele brandstof
fen goed benutten en we kunnen ons ook
de luxe om steenkool overboord te gooien
absoluut niet permitteren. We hebben die
grondstoffen nodig om de transitieslag te
maken. We kunnen wel beginnen met het
geleidelijk afbouwen van kernenergie."
In zijn berekeningen is Hoogakker uitge
gaan van de meest conservatieve uitgangs
punten. Zo heeft hij alleen de al bewezen
reservevoorraden aan fossiele brandstoffen
meegerekend. Ook heeft hij voor de helder
heid van het model de bijdrage die alterna
tieve bronnen als wind, water en biomassa
kunnen leveren, op een minimaal niveau
gezet.
Het idee dat zonne-energie slechts margi
naal kan bijdragen, is volgens de Gronin
ger een kwestie van volstrekt onjuiste
beeldvorming. De zoninstraling is dermate
groot dat o,i promille ervan al toereikend
is om onze energiebehoefte te dekken. Bo
vendien is het volgens Hoogakker ook ab
soluut niet waar, zoals vaak wordt be
weerd, dat voor de productie van een zon
nepaneel meer energie nodig is dan deze
ooit zou kunnen opbrengen. Hij heeft bere
kend dat een zonnepaneel in ongeveer
twee tot vier jaar de elektriciteit genereert
die nodig is voor de productie van het pa
neel, waarvan de levensduur 25 jaar be
draagt. De cruciale vraag, aldus Hoogakker,
is of de productie van zonnepanelen snel
genoeg kan toenemen om het oplopende
tekort aan energie te dekken. De zonnepa
nelenindustrie laat nu al groeipercentages
zien van 30 tot 60 procent.
Vorig jaar was er een kleine terugval om
dat er een tijdelijk tekort was aan silicium.
Hoogakker: „De PV-industrie gebruikte
het afval uit de halfgeleiderindustrie om
de panelen te maken. Dat was niet meer
voldoende. Inmiddels groeien de fabrieken
die de grondstof maken als
paddenstoelen uit de
grond. Aan silicium - zand
- zal nooit een tekort zijn."
Hij concludeert daarom dat
de productie van voldoen
de panelen haalbaar is. Ook
economisch. Weliswaar is
de prijs van stroom uit PV
nu nog hoog, maar de ver
wachting is dat de prijsda
ling heel snel zal gaan. PV
zal uiteindelijk zelfs veel
goedkoper worden dan
elektriciteit uit gangbare
bronnen, denkt de weten
schapper.
Zon als de nieuwe onuit
puttelijke energiebron. Het
kan, is de overtuiging van
Hoogakker. „Je moet het
wel willen. Regeringen
moeten een stimuleringsbe
leid voeren, anders dan tot
nu toe in Nederland is ge
beurd. Als je de subsidiever
lening abrupt stopt bij ge
bleken succes, werkt het an
ti-productief Het schrikt
potentiële investeerders al
leen maar af"
„Verder moet er een goede terugleverings
vergoeding komen. Want de te veel opge
wekte stroom door de panelen moet aan
het openbare net worden teruggeleverd.
In Duitsland, Italië en Japan doen ze dat al
en zijn de zonnepanelen niet aan te sle
pen. China en ook de Verenigde Staten
zijn inmiddels grote groeiers. We lopen
dus beslist niet voorop."
KM www.gasterra.nl
(energietransitie/kennis en innovatie)
