Geld en werk
Gratis is fijn, betalen doet pijn
A
Samsung
Sony Ericsso
Vanaf KPN Mobiel €25,- abon
GEEN aansluitkosten t.w.v €5
Tot 12 maanden 25% korting
Samsunc
PZC Woensdag 7 maart 2QQ7 1 5
De consument wordt
overspoeld door het
fenomeen gratis. Zelfs de
overheid doet een potje
mee. Helemaal voor niks.
'Als je wilt, kan je wekenlang
gratis doucheschuim
krijgen.'
door Dylan de Gruijl
en Thomas Olivier
1.3 Megapixi
Videocamera
Stereo heads
Sluit nu een abonnement
af en ontvang de Samsung
E350. Het nieuwste model
nog wel en dat helemaal
voor niks! Gratis! Heeft u al een
mobiele telefoon? Kijk dan nog
even verder bij de andere aanbie
ders. Misschien krijgt u liever een
gratis navigatiesysteem, een gratis
breedbeeldtelevisie, een gratis mul
timedia-computer of toch die hon
derd dvd's voor noppes.
Gratis is het nieuwe modewoord.
Nederland kent drie gratis kranten
- straks vier. Bedrijven hebben de
kracht van het weggeven ontdekt.
Bij de lancering van een nieuw
product - van shampoo tot katten
voer - hebben zij twee zaken op or
de: een website met een pakkende
naam én een grote lading wegge
vertjes.
„Als je wilt, kan je weken gratis
doucheschuim en tandpasta krij
gen", lacht Laurens den Boer (23).
Hij en zijn tweelingbroer Imre heb
ben het fenomeen gratis razend
snel zien groeien. Toen ze hun
website www.xgratis.nl in 1998 be
gonnen, trok die zo'n tien bezoe
kers per dag. Dat is inmiddels opge
lopen tot vierduizend bezoekers,
die allemaal zoeken naar gratis
shampoos, posters, t-shirts, glazen
en nog veel meer.
luist internet heeft volgens Lau
rens de reikwijdte van weggever
tjes enorm vergroot. „Vroeger wa
ren acties veel kleinschaliger en
aparter", vertelt hij. „Op grote aan
vragen waren bedrijven nog niet
voorbereid. We zijn wel eens ge
beld door een bedrijf dat ons vrien
delijk vroeg of we hun link van on
ze site wilde halen. Dat gebeurt
niet meer. Bedrijven zijn veel be
ter ingespeeld op 'gratisacties'."
Zelfs de overheid doet mee met
het fenomeen gratis. De laatste ja
ren gonst het van plannen voor
gratis openbaar vervoer, gratis kin
deropvang en gratis schoolboeken,
wat zelfs in het regeerakkoord is
opgenomen.
Maar bestaat gratis eigenlijk wel?
Hoogleraar economische psycholo
gie aan de Universiteit van Til
burg, Fred van Raaij, is sceptisch.
„Volgens de economische theorie
is niets gratis." Uiteindelijk krijgt
altijd iemand de rekening op zijn
bord, vaak de consument. De belas
tingbetaler draait op voor de
schoolboeken. En de kosten van
gratis mobieltjes worden altijd te
rugverdiend via de telefoonkosten.
Wie geen fonkelnieuw toestel
neemt, betaalt slechts de helft aan
abonnementsgeld. „Het is een lok
middel, waarvan de kosten moe
ten worden terugverdiend", zegt
hoogleraar marketing Peter Ver
hoef van de Rijksuniversiteit Gro
ningen.
Ook bij gratis kranten
zet Verhoef zijn vraag
tekens. „De prijs van
een product geeft toch
een signaal over de kwaliteit. Door
de enorme concurrentie kan de
kwaliteit van de berichtgeving wel
eens verslechteren."
Toch gaan Nederlanders massaal
voor gratis. „Ze spannen de kroon
als het om gratis monsters gaat",
zegt internetondernemer Laurens.
De Verenigde Staten en Duitsland
kennen ook populaire websites
voor weggevertjes, maar de storm
loop in Nederland is volgens hem
uniek.
„Gratis is fijn", zegt hoogleraar eco
nomische psychologie Gerrit Anto-
nides van de Wageningen Universi
teit. „Betalen doet pijn." Dat ver
klaart ook het succes achter de slo
gan 'Gratis bij aankoop van...'. Zo
als die oranje WK-toeter bij drie
kratten bier; één kratje was waar
schijnlijk ook genoeg voor een
avondje voetbal. Antonides: „Je
koopt daardoor dingen die je niet
echt nodig hebt." Met dergelijke
trucs spelen bedrijven handig in
op het gevoel van de klant. Zoals
de dvd-speler die geleverd wordt
met de complete filmreeks van la-
mes Bond.
Die gezamenlijke aankoop gaat in
de reclamewereld schuil onder de
naam productbundeling. „De con
sument hoeft maar één keer geld
uit te geven voor twee dingen, dat
voelt beter. Het lijkt gratis, maar
dat is het niet."
Gratis lunch bestaat niet
„There is no such thing as a
free lunch." De Amerikaanse
econoom Milton Friedman ver
zon het niet, maar riep het des
te vaker. Zijn citaat werd als af
korting uiteindelijk bekend on
der de naam TINSTAAFLE. Het
betekent dat gratis niet be
staat; er is altijd iemand die de
rekening van de lunch op zijn
bord krijgt. TINSTAAFLE siaat
terug op de 'gratis' lunch waar
mee saloons in de Verenigde
Staten halverwege de negen
tiende eeuw klanten lokten. Zo
gratis was het eten - meestal
koud en van matige kwaliteit -
namelijk niet. Klanten waren
verplicht iets te drinken. En zo
betaalden zij via de dure drank
jes alsnog voor hun lunch.
ALLEMENSEN
Jan Paparazzi laat
Robert Jensen zitten
Jan Paparazzi, de vaste sidekick
van Robert Jensen in diens talk
show Jensen!, verlaat zijn tv-part-
ner. Hij gaat vanaf 2 april weer
radio maken en wordt sidekick
bij de ochtendshow van Patrick
Kicken op Radio Veronica. Dat
maakte de radiozender gisteren
bekend. Paparazzi werkte in de
jaren negentig al met Jensen bij
onder meer Hitradio Veronica
en Veronica FM. De laatste jaren
was hij in Jensen! iedere werkdag
te zien bij RTL5.
Connie Breukhoven
klaagt website aan
Connie en Hans Breukhoven wil
len de maker van Zijonline.nl
een halt toeroepen. Leo van
Rooijen, hoofdredacteur van de
internetpagina, biedt sinds vori
ge week 'grof geld' voor filmpjes
van bekende Nederlanders. Nu
hij beelden heeft geplaatst van
een picknick van de familie
Breukhoven, willen zij bekijken
of ze dit soort publicaties kun
nen verbieden. Zijonline.nl sug
gereert naar aanleiding van het
filmpje dat Marvin Breukhoven
'de mannenliefde aanhangt'.
„Mijn zoon heeft recht op priva
cy", aldus Connie Breukhoven
gisteren. Van een rechtszaak is
nog geen sprake, maar Breukho
ven hoopt dat die niet lang op
zich laat wachten.
Henkjan Smits mag
van RTL4 niet in jury
Henkjan Smits mag niet in de ju
ry van het SBS6-programma So
you wannabe a popstar. In het
oude contract van de voor
malige RTL4-presentator
staat dat hij het komende
halfjaar niet in een muziek-
jury mag zitten of een muzi
kaal programma mag pre
senteren. So you wannabe a
popstar begint vrijdag 16
maart. SBS6 en Smits gaan
ervan uit dat zijn oude en nieu
we werkgever eruit komen.
Smits jureerde voor RLT4 in de
programma's Idols en X-Factor.
Spullen dode zanger
INXS te koop op eBay
Rhett Hutchence, de
broer van Michael
Hutchence de voor
malige zanger van
popgroep INXS, biedt persoonlij
ke spullen van zijn overleden
broer aan op internet. Hij doet
dat om geld te verzamelen voor
een reis naar zijn geliefde die in
Nederland woont.
Op veilingsite eBay biedt hij on
der meer de handgeschreven
tekst van de hitsingle Listen li
ke thieves uit 1985, een
T-shirt, een zonnebril en
een fax met liefdesver
klaring uit 2990 van
Michael naar zijn
toenmalige vriendin
Kylie Minogue aan.
Michael Hutchence
hing zichzelf in 1997 op
in een hotelkamer in
Sydney.
Michael Hutchen
ce foto EPA
